Nhân chuyện 'ẩn danh' của Rowling: Giấu tên tác giả, kiệt tác cũng bị bỏ qua

Sau khi bày tỏ lòng thán phục tác giả Harry Potter vì chấp nhận ẩn danh (ký bút danh nam giới Robert Galbraith) để ra sách mới, và cuốn sách lại hay, báo chí mới nhận ra rằng: phép thử đó sẽ trọn vẹn hơn nếu như chính NXB - Little, Brown - cũng không biết Galbraith chính là Rowling và giới thiệu “ông” như một tác giả hoàn toàn mới.

Phép thử còn thiếu chút kịch tính

Nhà báo kỳ cựu Bob Greene, có chung nhận định này, đã dành một bài viết trên CNN để kể lại một câu chuyện giả mạo văn chương còn hấp dẫn hơn chuyện của Rowling. Cách đây 35 năm, từng có một nhà văn không tên tuổi chơi trò đùa giỡn khi sao chép một tiểu thuyết nổi tiếng, gửi cho 14 NXB mà không nơi nào thèm in.

Nhắc lại chuyện của Rowling: đầu tuần trước, báo chí Anh phát hiện tác giả (nam) Robert Galbraith của cuốn tiểu thuyết mới ra được giới phê bình khen ngợi - The Cuckoo’s Calling  (Tạm dịch: Tiếng gọi của Cuckoo), hóa ra lại chính là nhà văn nữ J.K. Rowling nổi tiếng.

Nhưng tất nhiên, không phải với tất cả mọi người, đó đều là bí mật. Các ông chủ của hãng xuất bán đã biết chính Rowling là tác giả đó, ngay từ đầu. Và họ cũng biết rõ rằng một khi bí mật được tiết lộ thì cuốn sách sẽ ngay lập tức trở thành bom tấn xuất bản.

Nhà báo Bob Greene cho rằng, bí mật của Rowling/Galbraith thì cũng dễ thương đấy, nhưng thiếu một chút kịch tính: dù sao Rowling cũng không vô danh với các ông chủ xuất bản. Chuyện gì sẽ xảy ra với bản thảo The Cuckoo’s Calling, nếu như NXB thực sự nghĩ cuốn sách là do một ông Robert Galbraith vô danh viết? Ông ta có gặp khó khăn gì không, giả sử cuốn sách ông ta viết hay ngang sách của Rowling? Các câu hỏi đó không bao giờ có thể trả lời được nữa.

Khi sách bị xóa tên tác giả nổi tiếng

Trước khi độc giả vội vàng đưa ra phỏng đoán, Greene kể luôn một câu chuyện, do chính ông ghi lại cách đây 35 năm từ người trong cuộc. Đó là câu chuyện của nhà văn Chuck Ross.

Trong thập niên 70 thế kỷ trước, Ross là một cây bút trẻ đang cố gắng để có được cuốn sách xuất bản đầu tiên. Anh không nhận được gì ngoài những lời từ chối. Tất nhiên, ở cây bút trẻ xuất hiện 2 nỗi hoài nghi: hoặc mình viết thực sự dở, hoặc các nhà xuất bản loại mình vì mình vô danh.

Để giải đáp thắc mắc, Ross chọn một cách thật tinh quái. Đó là thời chưa có máy tính, nên anh dùng máy đánh chữ để sao chép lại y nguyên cuốn tiểu thuyết Steps (Những bước chân) của nhà văn đã có tên tuổi Jerzy Kosinski. Steps từng giành giải thưởng Sách Quốc gia (National Book Award) danh giá của Mỹ vào năm 1969, vừa được giới phê bình khen, lại vừa bán chạy.

Bìa tiểu thuyết Steps của nhà văn Jerzy Kosinski

Kết quả ra sao: Random House gửi lại cho Ross thư từ chối theo mẫu viết sẵn, không có gì đáng kể; còn 13 NXB kia cũng nhất loạt từ chối. Không NXB nào nhận ra cuốn sách đó chính là Steps. Một trong số các NXB còn nhắn nhủ Ross là họ “trông đợi vào các tác phẩm tương lai của anh, nhưng tác phẩm này thì không thể in được”.

Ross nghĩ rằng vấn đề là anh gửi bản thảo mà không có hãng đại diện văn học hoặc ít ra là một người đại diện có uy tín. Vì vậy anh tiếp tục gửi bản thảo và thư đề nghị cho 13 hãng đại diện văn học lớn nhất nước Mỹ, nhưng cả 13 hãng đều từ chối.

Một hãng còn viết cho anh: “Cuốn sách này thiếu các đặc tính mạnh mẽ có thể giúp nó cạnh tranh được trong một thị trường tiểu thuyết khắc nghiệt”. Hoặc: “Cuốn tiểu thuyết thật rời rạc và mơ mộng, không đáng để đặt cược vào thành công thương mại của nó”. Ross tổng hợp tất cả những thông tin này và đoán rằng khi anh tiết lộ mọi việc, các NXB và các hãng đại diện văn học sẽ rất hổ thẹn vì họ vừa cao ngạo từ chối một tác phẩm đoạt giải Sách Quốc gia.

Nhưng, thực tế lại không như vậy. Ross kể với Greene: “Khi tôi đến hội nghị của Hiệp hội Phát hành sách Mỹ để kể với các NXB câu chuyện này, họ đều nghĩ câu chuyện thú vị nhưng cũng thật ngớ ngẩn. Họ đồng ý với nhau rằng một chuyện như thế có thể xảy ra tiếp vào ngày hôm sau. Thái độ của họ là: Vậy thì sao?”.

Điều cần lưu ý là Steps của Kosinski thực sự là một cuốn sách hay, nhưng các NXB, khi từ chối Ross, đã nghĩ ra rất nhiều lời phê để việc từ chối thêm thuyết phục. Và như Ross kể, họ chấp nhận nhầm lẫn đó như chuyện thường ngày trong công việc.