Nhạc sĩ Trần Tiến vừa nhận Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội lần 18 - 2025 vì đã cống hiến cho Hà Nội những ca khúc thấm đẫm mạch nguồn văn hóa sông Hồng, phố cổ, xứ Đoài…

Báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trò chuyện ngắn với nhạc sĩ Trần Tiến về chủ đề Hà Nội.

* Anh sinh ra tại một miền đồi gần sông Đáy, tỉnh Hà Đông cũ (nay thuộc Hà Nội), dù quê gốc ở Hà Nội. Vậy tên gọi hoặc khái niệm Hà Nội với anh thời ấu thơ là gì?

- Mẹ tôi gốc Hà Nội, sinh ra tôi trên ngọn đồi Nồng vùng Hà Đông, trong cuộc chạy loạn vì quân Pháp càn quét năm 1947, rồi về trú ở quê chồng bên dòng sông Hát Môn, xứ Đoài, nơi Hai Bà Trưng tự vẫn. Hai tuổi tôi được bế trở về Hà Nội sống.

* Được biết ở cái tuổi mới lớn, anh đã thông thuộc nhiều ngóc ngách Hà Nội, trước khi làm hậu đài cho Đoàn Ca múa Hà Nội năm 16 tuổi, rồi đi hát ở chiến trường Quảng Bình, Quảng Trị… khi tuổi 17. Những năm tháng chiến tranh ấy, Hà Nội với anh là như thế nào?

- Bài hát Hà Nội ngày ấy của tôi sẽ thay lời muốn nói:

"Hà Nội buồn thương nhớ ơi

Nơi tôi qua ngày thơ ấu

Chiều chiều mẹ dắt qua đê

Ngắm con sông tràn nước lũ

... Hà Nội buồn thương nhớ ơi

Nhớ cây bàng đứng trước nhà

Nhớ cô hàng nước chưa già đã lấy chồng xa  

… Hà Nội buồn thương nhớ ơi

Cuốn phim quay dài năm tháng

Một thời đạn bom chiến tranh

Áo xanh mơ về phố cũ".

* Nhìn lại, thì đến năm nào thì anh có dự định viết nhạc về Hà Nội? Ý tưởng tác phẩm lúc ấy ra sao? Anh có viết được như ý mình không, hoặc vẫn trăn trở, thất bại? Điều gì với anh là khó khi viết về Hà Nội?

- Tôi chưa bao giờ có dự định viết nhạc cho ai, hoặc vì cái gì. Nên cũng chẳng gặp trăn trở hoặc thất bại, bạn ạ. Trời cho gì thì viết nấy thôi, và cũng may mắn bài nào ra cũng được mọi người đón nhận. Đối với riêng tôi, việc khó nhất cho người viết là khi trái tim mình bị lãnh cảm.

* Trong các sáng tác anh viết về Hà Nội, anh ưng ý những tác phẩm nào, xin kể tên?

- Đó là Ngẫu hứng sông Hồng, Ngẫu hứng phố, Hà Nội ngày ấy, Phố nghèo, Hà Nội những năm 2000.

* Anh có tác phẩm nào viết về Hà Nội mà chưa từng công bố không?

- Không.

* Mấy chục năm nay anh sống xa Hà Nội, khi nhìn từ xa một chút, Hà Nội có thay đổi nhiều không?

- Hà Nội đã thay đổi nhiều, nhà cao, cửa rộng. Nhiều con phố mới tôi chưa hề biết. Đó là điều đáng mừng. Phải thay đổi theo đương thời chứ, cả thế giới đều đã thay đổi. Nhưng trong tôi, mãi vẫn hình bóng Hà Nội xưa như tranh Bùi Xuân Phái. Chạm vào đâu, cũng run rẩy những tháng năm yêu dấu, những kỷ niệm buồn vui như những âm bản một thời xa vắng.

* Nếu có vài nhận xét ngắn gọn về bản sắc Hà Nội, anh sẽ nói thế nào?

- Hà Nội là mẹ tôi, là chị tôi, là bạn bè tuổi thơ tôi. Dù giàu sang, nghèo đói, bệnh tật và những nỗi cô đơn có làm ai đau khổ, thì mãi mãi trái tim vẫn nằm lại nơi quê nhà Hà Nội.

Ngoài ra, tôi chẳng còn điều gì để nói. Bao nhiêu điều cần nói, tôi đã gửi vào những bài hát hết rồi.

… "Hà Nội có lần khóc thầm

Chạy lên thang gác, bóng mẹ còn đâu

Hà Nội có gì rất đau

Người ta yêu dấu đi không trở lại".

… "Hà Nội cái gì cũng rẻ

Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi

Hà Nội lúc nào cũng buồn

Buồn thương đến thế mùa Thu ơi

Hà Nội lúc nào cũng vui

Rủ nhau ra phố bia hơi vỉa hè".

… "Hà Nội - Hồ Gươm

Bình rượu ngàn năm

để lại bên phố nghiêng buồn...

Hà Nội lòng tôi,

giấc mơ xa vời, của người xa quê

Ai ơi, sống gửi, thác về".

* Trong tương lai, anh có định viết hoặc làm gì về Hà Nội không?

- Bài hát tự đến khi nỗi nhớ đến. Chẳng biết trước được bạn ạ.

* Cảm ơn nhạc sĩ Trần Tiến!