Người trở về từ giấc mơ kim loại: Nghệ sĩ Đinh Phong triển lãm Hội họa và Điêu khắc tại Hà Nội

Hà Nội cuối tháng 11 đón một cuộc trở về đầy âm vang: Nghệ sĩ Đinh Phong mang hơn 30 tác phẩm hội họa và điêu khắc trưng bày tại Art Space, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Một người con sinh ra từ đất Hà Nội, sống hơn bốn thập kỷ ở Sài Gòn, nay trở về với thế giới nghệ thuật đầy biến động của riêng mình, nơi vật chất, ánh sáng, ký ức và triết lý giao thoa thành những hình hài khó gọi tên.

Một hành trình sáng tạo bùng nổ từ trực giác

Đinh Phong không xuất thân từ môi trường đào tạo mỹ thuật hàn lâm. Ông tự học, tự đào tạo bằng việc xem tranh, đọc sách, đối thoại với nghệ sĩ đi trước và quan trọng nhất, bằng một cường độ làm việc liên tục, gần như tuyệt đối trong 5 năm qua.

Khó ai tin khối lượng tác phẩm ông đã tạo ra lại đến từ một giai đoạn sáng tác ngắn ngủi như vậy: hàng trăm tác phẩm được hình thành tại hai không gian làm việc của ông ở TP.HCM và Tiền Giang (cũ), sử dụng các chất liệu phức tạp như đồng, inox, thép mỏng, lưới kim loại, kết hợp kỹ thuật mài, đốt, gò, phủ sơn, ăn mòn…  đòi hỏi thời gian và sức lao động khổng lồ.

Đinh Phong nói giản dị: "Tôi đến với nghệ thuật vì một thôi thúc bên trong, không có chủ định hoặc kế hoạch gì cả. Thấy nó hay, lạ, mới mẻ thì làm - đúng là không suy nghĩ gì nhiều". Nghệ sĩ thường xuyên cập nhật những thông tin về tác phẩm cũng như hành trình nghệ thuật của mình qua website dinhphongart.com. Đinh Phong rất yêu thơ, nên tác phẩm của anh dạt dào chất thơ, luôn hướng đến sự tự do. 

Dù lập nghiệp ở Sài Gòn hơn 40 năm, hầu hết các triển lãm của Đinh Phong lại diễn ra tại Hà Nội. Với ông, triển lãm lần này không chỉ là sự kiện nghệ thuật mà còn là sự trở về của ký ức:

"Hà Nội là cố hương. Tôi thích mùa thu ở đó, thích không khí nghệ thuật ở đó."

Có thể vì vậy, những bề mặt kim loại bị thời gian bào mòn, những khoảng rỗng, đặc thay nhau xuất hiện trong tranh và tượng của ông, luôn gợi cảm giác của một hành trình trở lại: trở lại với vật chất nguyên thủy, trở lại với nhịp thở của ký ức, trở lại với chính mình.

"Phi toan hóa": bước chuyển quan trọng trong ngôn ngữ nghệ thuật của Đinh Phong

Tại triển lãm Hội họa và Điêu khắc Đinh Phong lần này, khán giả sẽ thấy rõ một bước ngoặt mang tính khai mở: Đinh Phong đã rời bỏ bề mặt toan truyền thống, để bước sang hành trình "phi toan hóa", coi bề mặt kim loại như một cơ thể vật chất đang sống, đang phản ứng, đang biến đổi.

Nhà nghiên cứu Quách Cường gọi đây là "mỹ học vật chất", nơi vật chất, ánh sáng và hư không không phải là phương tiện, mà là chủ thể biểu đạt.

Trong cách làm việc của ông, hội họa không chỉ còn là "vẽ lên", mà là quá trình "tác động vào" vật liệu: đốt, mài, phủ, hàn, vò nhàu… nhằm giải phóng năng lượng tự thân của kim loại. Bề mặt vì thế không tĩnh, mà như một địa chất học của cảm xúc, nơi các mảng đồng gỉ xanh, mảng inox phản chiếu ánh sáng hay những lớp sơn bị đốt tạo nên những "vết thương đẹp".

Nhà điêu khắc Đào Châu Hải nhận xét: "Giá trị của Đinh Phong nằm ở chỗ ông phơi bày được cảm xúc, điều không phải ai làm nghệ thuật cũng đạt được."

Triển lãm giới thiệu gần 15 bức tranh khổ lớn (nhiều bức vượt 10m²) và 17 tác phẩm điêu khắc kim loại. Tất cả đều chia sẻ một cấu trúc: những hình thể chuyển động, xoáy, tách lớp, thay đổi khi ánh nhìn đổi hướng.

Đinh Phong rất yêu thơ, nên tác phẩm của anh dạt dào chất thơ, luôn hướng đến sự tự do

Nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông - Giám tuyển triển lãm cho rằng chính việc coi trọng thực hành liên tục, không bị trói buộc bởi định kiến thẩm mỹ đã tạo ra những kết quả thị giác mạnh mẽ, gợi liên tưởng đến hiện trường khảo cổ, sự hủy hoại của thời gian, hay chuyển động của năng lượng vũ trụ.

Ở đây, điều quan trọng không phải là hình dạng cụ thể, mà là cảm giác, sự đối thoại giữa người xem và vật chất.

Đinh Phong - nghệ sĩ của hiện tại

Nghệ sĩ Đinh Phong nói: "Tôi sống trong hiện tại, nên làm việc trong hiện tại. Chất liệu nào khiến tôi có cảm hứng tôi làm việc với nó. Với tôi, quá khứ hoặc tương lai chỉ là đối tượng để nghiên cứu, còn sáng tạo luôn thuộc về hiện tại". Có lẽ vì thế, tác phẩm của Đinh Phong không có tên, ông không muốn giam giữ cảm xúc của người xem trong một khung nghĩa có sẵn.

Triển lãm lần này vì thế không chỉ là sự kiện để chiêm ngưỡng tác phẩm, mà còn là cơ hội để khán giả bước vào một không gian trải nghiệm: nơi mỗi bề mặt kim loại là một bí mật, mỗi khoảng rỗng là một câu hỏi, và mỗi mảng màu, dù ít ỏi chính là một nhịp thở.

Nhà nghiên cứu Phước Châu nhận định: "Triển lãm chỉ là thời đoạn tạm dừng. Chỉ ở xưởng vẽ, Đinh Phong mới thực sự bước tới, kể cả trong thất bại."

Có lẽ chính thái độ ấy làm nên sức nặng của triển lãm lần này: Đinh Phong không trình diễn kỹ thuật, mà trình bày quá trình - toàn bộ những thử nghiệm, giằng co, loay hoay, khám phá của một nghệ sĩ dám đối diện với chính mình.