Nâng cao tính bền vững và khả năng sinh sống của các Thành phố Di sản thế giới

Ngày 15/10, Hội thảo chuyên gia chủ đề “Chiến lược nâng cao tính bền vững và khả năng sinh sống của các Thành phố Di sản thế giới” đã diễn ra tại thành phố Huế. Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động Hội nghị Khu vực châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 5 của Tổ chức các Thành phố Di sản thế giới năm 2025.

Đây là diễn đàn để các chuyên gia, thị trưởng các Thành phố Di sản khu vực châu Á - Thái Bình Dương cùng trao đổi, nâng cao hiểu biết về bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới; rút ra những gợi ý thực tiễn có thể áp dụng vào chiến lược phát triển đô thị của từng thành phố, cùng tìm kiếm con đường hướng tới một tương lai bền vững.

Giới thiệu về dự án Đô thị mới, ông Mikhael De Thyse, Tổng thư ký Tổ chức các Thành phố Di sản thế giới cho biết, các thành phố tham gia mạng lưới đã xác định cần tập trung vào 4 ưu tiên gồm: nhà ở, không gian công cộng, di chuyển giao thông và tính đô thị nhằm tái tạo không gian sống. Mạng lưới các thành phố đang cùng làm việc, học hỏi lẫn nhau để tìm ra giải pháp chung cho các vấn đề, cũng như đề xuất các chiến lược và dự án tích hợp cả 5 ưu tiên trên. Đặc biệt, các thành viên đang thúc đẩy về ngoại giao đô thị dựa trên các giá trị tinh thần đoàn kết và trí tuệ của mỗi vùng miền lãnh thổ.

Tại hội thảo, các chuyên gia, thị trưởng mạng lưới Thành phố Di sản khu vực châu Á - Thái Bình Dương cùng chia sẻ những thách thức đặc thù của từng thành phố. Nhìn chung, thách thức các thành phố đang phải đối mặt là: Biến đổi khí hậu, sự phát triển nhanh chóng của đô thị hóa, nguy cơ ô nhiễm môi trường… Tuy nhiên cũng có nhiều vấn đề khó khăn riêng ở từng thành phố. Điển hình, nguồn lực bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại thành phố Huế còn hạn chế, chủ yếu dựa vào ngân sách Nhà nước; du lịch tăng trưởng nhanh gây mất cân bằng, quá tải cho di sản; các quy định pháp luật chồng chéo giữa bảo tồn và phát huy. Thành phố Vigan (Phillipines) có những thách thức riêng bởi không có nguồn tài chính để phục hồi di sản; giới trẻ không chú tâm đến văn hóa truyền thống, các quy định giới nghiêm gây ảnh hưởng sức sống của thành phố và khó khăn cho các nhà đầu tư…

Hội thảo cũng ghi nhận các đóng góp tham luận từ các chuyên gia trong và ngoài nước, nổi bật như: “Những cơ hội mới cho các Thành phố Di sản đô thị theo Luật Di sản văn hóa sửa đổi năm 2024” của Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam Lê Thị Minh Lý; “Triển vọng Công nghệ thông tin trong bảo tồn, quản lý và phát huy các Thành phố Di sản: Di sản số và cách tiếp cận thành phố thông minh” của ông Seung Mo Hong, Chủ tịch Công ty Thiết kế bền vững cảnh quan kiến trúc đô thị (UALS).

Theo Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế Phan Thanh Hải, địa phương hướng tới mô hình đô thị di sản xanh - thông minh thông qua quy hoạch tích hợp gắn di sản với không gian sống và thiên nhiên; ứng dụng hệ thống thông tin địa lý GIS, không gian ba chiều 3D, trí tuệ nhân tạo AI trong quản lý, giám sát di tích. Huế phát triển kinh tế di sản, thúc đẩy công nghiệp văn hóa - sáng tạo; lấy cộng đồng làm trung tâm, tăng cường giáo dục và truyền thông di sản; mở rộng hợp tác quốc tế với các đô thị di sản khu vực...

Các chuyên gia Hàn Quốc và Malaysia nhấn mạnh vai trò của các nhà quản lý di sản trong việc điều phối, huy động và quản lý các khu di sản thế giới. Phó Giáo sư Ji Hong Kim (Trường Đại học Hanyang, Hàn Quốc) khẳng định: Bảo tồn và phát triển không loại trừ nhau mà phải được dung hòa bằng chính sách cân bằng và vai trò trung gian của người quản lý di sản. Nhà quản lý di sản phải hiểu rõ các giá trị toàn cầu và địa phương, tuân thủ chính sách; đồng thời cân nhắc cả trải nghiệm du khách và chất lượng cuộc sống của cư dân.