Năm 2026 - "Phép thử" cho năng lực nội sinh của nền kinh tế

Khi năm 2025 dần khép lại, nền kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn bản lề cho chu kỳ phát triển mới 2026–2030 với tâm thế chủ động và sẵn sàng tăng tốc. Dù bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất định, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Việt Nam vẫn sở hữu những nền tảng vững chắc để tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2026.

Đó là thông tin tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 (VIF 2026), do trang tin VietnamBiz và Việt Nam Mới phối hợp tổ chức ở TP. Hồ Chí Minh ngày 4/11.

Triển vọng sáng từ nội lực và ổn định vĩ mô

Năm 2026, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đạt hai chữ số, trong đó nhấn mạnh mốc 10% – mức tăng được xem là thách thức nhưng mang tính biểu tượng cho giai đoạn phục hồi và tăng tốc của nền kinh tế Việt Nam. Để đạt được mục tiêu này, hàng loạt quyết sách lớn đang được ban hành, hướng đến củng cố năng lực nội sinh và tháo gỡ điểm nghẽn thể chế.

Theo Tiến sĩ Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, chỉ trong chưa đầy hai năm, khối lượng chính sách được Quốc hội thông qua đã tăng theo "cấp số nhân". Nếu tại Kỳ họp thứ 7 (đầu năm 2024), Quốc hội chỉ thông qua 13 quyết sách lớn, thì tại Kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, dự kiến có tới 50 luật và 3 nghị quyết quy phạm được xem xét, chưa kể các nghị quyết về đầu tư hạ tầng chiến lược như cao tốc, đường sắt và nhà ga.

Ông Hiếu cho rằng sự gia tăng này phản ánh "tinh thần hành động mới" của Quốc hội, khi cơ quan lập pháp không còn bó buộc trong kế hoạch cứng (mỗi năm 10–12 luật) mà chuyển sang làm theo nhu cầu phát triển. Quốc hội và Chính phủ cùng thống nhất quan điểm "Làm được bao nhiêu – tháo gỡ được bấy nhiêu", tập trung vào hiệu quả hơn là số lượng.

Không bình luận trực tiếp về con số tăng trưởng, Tiến sĩ Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam nhận định, tốc độ tăng trưởng năm 2026 sẽ cao hơn năm 2025, nếu Việt Nam điều hành chính sách vĩ mô linh hoạt, đồng thời kiểm soát tốt rủi ro về tiền tệ, lạm phát và nợ công. Để nhìn về tương lai, cần nhìn lại hành trình 5 năm qua – giai đoạn mà kinh tế Việt Nam đối mặt nhiều cú sốc toàn cầu nhưng vẫn duy trì mức tăng trưởng trung bình 6,5–7%, có năm vượt 8%.

"Năng lực nội sinh đã cải thiện rõ rệt, cùng với ổn định chính trị – xã hội, niềm tin tiêu dùng trong nước và uy tín quốc tế của doanh nghiệp Việt là những trụ cột giúp nền kinh tế đứng vững. Đây sẽ là bệ đỡ quan trọng cho tăng trưởng năm 2026," ông Bình nhấn mạnh.

Từ kết quả tăng trưởng GDP 8,2% trong quý III/2025, ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế cấp cao của World Bank đánh giá, kinh tế Việt Nam đang thể hiện khả năng thích ứng linh hoạt trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động và rủi ro thuế quan gia tăng. Chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã giúp giảm lo ngại trong nền kinh tế, tạo điều kiện bình thường hóa thương mại và thúc đẩy xuất khẩu. Chuyên gia này dự báo mảng xuất khẩu của Việt Nam sẽ phục hồi rõ rệt trong giai đoạn tới, đóng góp tích cực cho đà tăng trưởng 2026.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Đặng Văn Thành - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TTC cho rằng, năm 2026 sẽ mở ra một "đường đua mới" của nền kinh tế Việt Nam – nơi doanh nhân giữ vai trò trung tâm của tăng trưởng. Đặc biệt, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân là "cú hích quan trọng", thể hiện sự đồng hành mạnh mẽ giữa Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp trong mục tiêu phát triển bền vững.

"FDI là tất yếu, nhưng doanh nghiệp Việt cần kế thừa và hấp thụ được các giá trị từ FDI – không chỉ về vốn, mà cả kỹ thuật, công nghệ và quản trị. Khi nội lực đủ mạnh, Việt Nam mới có thể tự chủ trong nền kinh tế toàn cầu hóa," ông Thành nói.

Chuyển trọng tâm chính sách sang "kích cầu"

Dù triển vọng tăng trưởng được đánh giá tích cực, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần chuyển trọng tâm chính sách từ "kích cung" sang "kích cầu" để đảm bảo tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tới.

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TTC nhận định, các chính sách hiện nay chủ yếu hỗ trợ phía cung – như đầu tư công, ưu đãi doanh nghiệp, trong khi chưa có biện pháp đủ mạnh để kích thích tiêu dùng nội địa. Ông đề xuất Chính phủ hỗ trợ tiêu dùng tư nhân thông qua việc giảm thuế thu nhập cá nhân hoặc triển khai chính sách trợ giá bằng phiếu giảm giá (voucher) thay vì tiền mặt, có thời hạn sử dụng để thúc đẩy chi tiêu.

Biện pháp này sẽ giúp tăng tính "tuần hoàn" của dòng tiền, đồng thời kích hoạt cầu tiêu dùng - yếu tố đang hồi phục chậm so với các trụ cột khác của nền kinh tế. Về triển vọng năm 2026, ông Thành dự báo GDP có thể tăng 8–10%, với đầu tư công đóng vai trò trụ cột, khu vực tư nhân được củng cố và tiêu dùng nội địa trở thành "điểm tựa" cho tăng trưởng.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư công trong giai đoạn chuyển đổi mô hình tăng trưởng, Tiến sĩ Lê Duy Bình- Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, nguồn vốn công là động lực thiết yếu để mở rộng không gian kinh tế và đáp ứng nhu cầu hạ tầng. Tuy nhiên, ông cảnh báo việc đẩy quá mạnh đầu tư công có thể tiềm ẩn rủi ro "chèn lấn" đầu tư tư nhân.

Khi đầu tư công tăng nhanh, Nhà nước buộc phải tăng thu ngân sách hoặc vay nợ nhiều hơn. Điều này có thể tạo gánh nặng thuế và nghĩa vụ tài chính cho khu vực tư nhân – nhóm đang giữ vai trò trung tâm của tăng trưởng. Theo đó, đầu tư công chỉ nên tập trung vào các dự án ít hấp dẫn với khu vực tư nhân, và nên được coi là "vốn mồi" để kích hoạt các dự án hợp tác công – tư (PPP) quy mô lớn. Vai trò của đầu tư công trong tương lai sẽ là chất xúc tác cho đầu tư tư nhân, chứ không phải là động cơ chính. Hiệu quả phải được đặt lên hàng đầu, hướng đến những dự án có khả năng mở ra không gian tăng trưởng mới - ông Bình nhấn mạnh.

Ở góc nhìn thị trường vốn, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Dragon Capital, đánh giá rủi ro lạm phát hiện tại ở mức thấp, do tiêu dùng chưa phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, tỷ giá vẫn là yếu tố nhạy cảm cần được giám sát chặt, trong bối cảnh độ đô la hóa còn cao. Nếu tỷ giá được giữ ổn định, chính sách tiền tệ năm 2026 nên tiếp tục xu hướng nới lỏng. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp mở rộng sản xuất, đầu tư và tạo việc làm mới.