Nếu phong trào "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" là nỗ lực bù đắp những thiếu hụt tồn tại nhiều năm trong dòng chảy phát triển xã hội, thì kế hoạch dựng lại nhà sau mưa lũ là sự nối dài mạch nhân văn đó trong bối cảnh bất thường khi thiên tai xảy đến.

Rà soát lại những hộ có nhà bị sập, đổ, lũ cuốn trôi, bố trí nơi ở tạm cho người dân; hỗ trợ, hoàn thành sửa chữa nhà cho người dân trước 30/11/2025; đồng thời xây dựng đề án dựng nhà cho người mất nhà cửa xong trước 31/1/2026 để kịp có nhà đón Tết Nguyên đán năm 2026. Đó là chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong cuộc họp khẩn rạng sáng 23/11 với các cơ quan chức năng nhằm ứng phó với mưa lũ, thiên tai tại một số tỉnh miền Trung.

Đợt mưa lũ những ngày qua làm đảo lộn đời sống người dân và gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp

Cần nhắc lại, từ 16/11, mưa lũ lớn đã diễn ra tại các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng, trong đó một số nơi xảy ra vượt mức lịch sử. Thống kê hiện cho thấy 102 người chết và mất tích, hơn 1.154 ngôi nhà hư hỏng, trên 186.000 căn bị ngập, nhiều công trình hạ tầng bị thiệt hại nặng nề. Những con số này phản ánh mức độ tàn phá nghiêm trọng và đặt ra yêu cầu phải triển khai ngay các biện pháp khắc phục để người dân sớm ổn định cuộc sống.

Có thể thấy, chỉ đạo của người đứng đầu Chính phủ gắn với một thực tế rất rõ: Đợt thiên tai vừa qua không chỉ phá hủy đường sá, công trình, mà còn tác động trực tiếp vào những căn nhà - nơi gắn bó nhất với mọi gia đình. Tại đó, khi mỗi mái nhà bị sập hoặc theo nước lũ trôi đi, chắc chắn nỗi lo đầu tiên của người dân chưa phải là phục hồi mùa màng, tính toán sinh kế, mà là việc sẽ trú ở đâu để ổn định cuộc sống trong những ngày sắp tới.

Chưa có nhà, mọi giải pháp khác đều trở nên mong manh: Trẻ em thiếu chỗ học ổn định, người già và người bệnh thiếu không gian sinh hoạt tối thiểu, còn người lao động khó tìm sự bình tâm để bắt đầu lại từ đầu. Nói cách khác, trong chuỗi giải pháp nhằm khắc phục hậu quả mưa lũ, nhà ở chính là điểm mấu chốt để đưa đời sống dần trở về vòng quay cũ.

Từ cách tiếp cận ấy có thể thấy rõ thông điệp trong chỉ đạo của Thủ tướng: Nhà ở phải được xem như vấn đề trọng tâm trong quá trình phục hồi sau thiên tai. Từ đó, bên cạnh các chỉ đạo hỗ trợ khẩn cấp khác, nhiệm vụ về nhà ở được đặt trong một thứ tự ưu tiên rõ ràng, vừa khẩn trương, vừa có lộ trình phù hợp: Sửa chữa nhà cho những trường hợp cấp bách, đồng thời cần có một đề án đầy đủ để xây dựng lại nhà cho những hộ mất nhà cửa.

Ở góc độ khác, việc xác lập thời hạn hoàn thành đề án dựng nhà cho người mất nhà cửa mang một ý nghĩa nhân văn quan trọng: Không thể để các gia đình bước vào năm mới trong cảnh sống tạm bợ, nương nhờ. Một mái nhà ổn định vào thời điểm đón Tết không chỉ là chỗ trú mà còn là điểm tựa tinh thần giúp người dân an lòng sau những biến động lớn.

Cũng là câu chuyện sửa chữa và xây nhà mới cho các hộ dân gặp khó khăn, chỉ hơn 3 tháng trước, chúng ta vừa đón một cột mốc quan trọng: Phong trào thi đua "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" đã hoàn thành về cơ bản, sớm hơn 5 năm 4 tháng so với kế hoạch. 

Trên toàn quốc, 334.234 căn nhà đã được xây mới và sửa chữa, trong đó có 255.310 căn được dựng lên từ nền móng mới. Hơn 24.761 tỉ đồng được huy động, cùng hơn 2,7 triệu ngày công của hơn 454.000 lượt người tham gia trực tiếp xây dựng và sửa chữa nhà ở cho các hộ khó khăn.

Những con số ấy cho thấy một thông điệp nhất quán: Dù điều kiện còn hạn chế, Việt Nam vẫn ưu tiên nhóm đối tượng yếu thế và nỗ lực để mọi thành quả phát triển đều phải tới được mỗi mái nhà. Bởi vậy, chỉ đạo của Thủ tướng về việc dựng lại nhà cho những người mất nhà cửa sau bão lũ không phải là một giải pháp đơn lẻ, mà là sự tiếp nối tự nhiên của tinh thần đã thể hiện trong chiến dịch xóa nhà tạm, nhà dột nát vừa qua.

Nói cách khác, nếu phong trào "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" là nỗ lực bù đắp những thiếu hụt tồn tại nhiều năm trong dòng chảy phát triển xã hội, thì kế hoạch dựng lại nhà sau mưa lũ là sự nối dài mạch nhân văn đó trong bối cảnh bất thường khi thiên tai xảy đến.

Để rồi từ hai câu chuyện, có thể nhìn thấy một chủ trương nhất quán trong cách xã hội Việt Nam đang vận hành trong kỷ nguyên mới: Sự phát triển của quốc gia không chỉ được đo bằng những công trình lớn hay năng lực đầu tư, mà phải bắt đầu từ việc bảo đảm mỗi gia đình có một điểm tựa tối thiểu - cụ thể là một mái nhà bền vững và an toàn.

Và, vượt lên việc xử lý hậu quả thiên tai, câu chuyện dựng lại nhà sau đợt mưa lũ tại miền Trung cũng là thông điệp từ người đứng đầu Chính phủ: Đặt việc chăm lo cho con người lên trước hết, từ những nhu cầu gần gũi và thiết thực nhất của đời sống hằng ngày.

Khi những mái nhà được khôi phục sau đợt thiên tai vừa qua, chúng sẽ trở thành điểm tựa giúp người dân giữ niềm tin: Dù mưa lũ khắc nghiệt đến đâu, họ vẫn luôn có sự đồng hành của cả hệ thống chính trịd và cộng đồng, để không ai bị bỏ lại.