Lý do NSND Trần Lực và Sân khấu LucTeam làm mới một tác phẩm kinh điển

Vở kịch "Ngày mai trời lại sáng" – một tác phẩm nổi tiếng của cố tác giả Đinh Xuân Hòa – sẽ trở lại sân khấu Việt Nam sau hơn sáu thập kỷ, trong phiên bản đặc biệt do NSND Trần Lực và sân khấu LucTeam thực hiện.

Theo đó, vở diễn ra mắt công chúng ngày 21/11 trong khuôn khổ Liên hoan Quốc tế Sân khấu Thử nghiệm lần thứ VI, như một cuộc "hồi sinh" đầy sáng tạo cho một kịch bản kinh điển từng làm gây chú ý tại miền Nam trước năm 1975.

Tác phẩm Ngày mai trời lại sáng được viết năm 1957, công diễn lần đầu năm 1959, với sự tham gia của những nghệ sĩ lớn như Kiều Hạnh, Minh Trang, Bích Huyền, Anh Tuấn… và nhanh chóng gây tiếng vang bởi nội dung sâu sắc, cấu trúc mới lạ và cách tiếp cận hiện thực tâm lý táo bạo. Tác giả Đinh Xuân Hòa từng du học Pháp về điện ảnh và kịch nghệ – là một trong những cây bút tiên phong đưa tinh thần hiện đại vào sân khấu Việt Nam. Sau năm 1975, ông tiếp tục giảng dạy tại Trường Sân khấu – Điện ảnh TP HCM, để lại dấu ấn lớn trong nhiều thế hệ nghệ sĩ.

Khi quyết định "tìm lại" vở kịch này, NSND Trần Lực không chỉ mong muốn tôn vinh một tác phẩm tiêu biểu mà còn muốn khẳng định tính vĩnh cửu của nghệ thuật sân khấu. Ông cho rằng, Ngày mai trời lại sáng vẫn rất hiện đại dù được viết hơn nửa thế kỷ trước, bởi nó chạm đến những vấn đề muôn thuở của con người là tình yêu, hôn nhân, sự tha hóa và bi kịch của những giá trị tinh thần bị nghiền nát trong cơn lốc vật chất. 

Cấu trúc kịch bản đan xen giữa hiện tại và quá khứ – cô con gái đi tìm hiểu bi kịch gia đình qua lời kể của luật sư – thể hiện tư duy tiên tiến, vượt thời đại, khác hẳn với mô hình "tam duy nhất" quen thuộc trong sân khấu cổ điển.

Điểm nổi bật nhất trong dàn dựng của NSND Trần Lực là sự hòa quyện giữa hiện thực tâm lý và thủ pháp ước lệ – biểu hiện. Nếu ở các vở trước như Quẫn hay Bạch đàn liễu, LucTeam thiên về hình thể và biểu trưng, thì với Ngày mai trời lại sáng, đạo diễn "cố ý tiết chế ngón nghề ước lệ" để tập trung vào nội tâm nhân vật. 

Diễn viên được yêu cầu diễn tả chân thực, khai thác sâu đời sống tinh thần của nhân vật. Lộc – người chồng trí thức và Vân – người vợ phóng túng, mạnh mẽ – là hai cực đối lập trong một mối quan hệ đầy mâu thuẫn, nơi tình yêu và ích kỷ đan xen, nơi con người bị cuốn vào vòng xoáy của danh lợi và thất vọng.

LucTeam đã mạnh dạn giao hai vai chính cho các diễn viên trẻ: Cao Xuân Hải Long (vai Lộc) và Nguyễn Khánh Linh (vai Vân). Cả hai từng quen thuộc trong các vở mang tính hình thể, nay phải thử sức với kịch hiện thực tâm lý – một thử thách đòi hỏi chiều sâu nội tâm và bản lĩnh diễn xuất. Bên cạnh họ là dàn diễn viên trẻ khác, hầu hết là học trò của NSND Trần Lực, mang đến luồng sinh khí mới cho sân khấu.

Trong khi diễn xuất đi theo hướng tả thực, không gian sân khấu lại được thiết kế tối giản và tượng trưng. Một chiếc bục gỗ duy nhất giữa sân khấu – được ghép từ những tấm ván thô mộc – trở thành trung tâm biểu tượng. Nó là mái nhà, là dòng thời gian, là thế giới nội tâm của nhân vật, nơi những ước mơ và bi kịch cùng tồn tại. Khi xung đột lên đến đỉnh điểm, Lộc lật tung từng tấm ván, biến sân khấu thành một đống đổ nát. Hành động ấy như một vụ nổ cảm xúc, thể hiện sự sụp đổ của cả thế giới tinh thần. Cùng với ánh sáng vụt tắt và tiếng khóc của cô con gái, cảnh này khiến người xem lặng người – một hình ảnh biểu hiện dữ dội và giàu tính ẩn dụ cho nỗi đau nhân thế.

Điều đáng chú ý là dù mang tính thử nghiệm cao, Ngày mai trời lại sáng vẫn hướng đến khán giả đại chúng. Kịch bản được đánh giá "cực kỳ đời thường", với lời thoại giản dị, gần gũi, giúp người xem dễ dàng đồng cảm. Những vấn đề triết lý được chuyển tải bằng câu chuyện cụ thể, có kịch tính và cảm xúc mạnh. Sự lôi cuốn của vở kịch nằm ở nhịp kể nhanh, chặt chẽ, đầy bất ngờ, khiến người xem theo dõi không rời mắt.

Vở diễn đánh dấu một bước ngoặt của LucTeam từ việc nhấn mạnh hình thức ước lệ chuyển sang khai thác chiều sâu tâm lý con người. Đây không chỉ là thử nghiệm về phong cách mà còn là minh chứng cho triết lý sân khấu cởi mở của Trần Lực – nơi mọi phương pháp, dù cổ điển hay hiện đại, đều chỉ là công cụ để kể một câu chuyện hay, chạm được trái tim người xem.

Bằng sự kết hợp giữa diễn xuất tả thực, thiết kế tối giản và thủ pháp biểu hiện giàu sức gợi, NSND Trần Lực đã làm sống lại một kiệt tác của thế kỷ trước với tinh thần của thời nay. Đối với Trần Lực, việc đưa Ngày mai trời lại sáng trở về Hà Nội – quê hương của tác giả – mang ý nghĩa như một cuộc trở về nguồn cội. "Tôi muốn đưa ông về quê hương của ông – Hà Nội. Cả kịch và phim của ông chưa một lần ra mắt ở nơi ông sinh ra," ông chia sẻ thêm. Lần tái dựng này không chỉ là một hoạt động nghệ thuật mà còn là hành động tri ân lịch sử, phục dựng ký ức sân khấu Việt Nam qua lăng kính đương đại.