Lợi ích và rủi ro của thiền dưới góc nhìn khoa học

11/08/2025 19:15 GMT+7 | Đời sống

Nhiều nghiên cứu trong những năm gần đây cho thấy thực hành thiền, đặc biệt là thiền chánh niệm, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng phương pháp này cũng tiềm ẩn một số tác dụng phụ, nhất là đối với người mắc bệnh lý tâm thần.

Trong khoảng 15 năm trở lại đây, thiền chánh niệm ngày càng phổ biến trên toàn thế giới. Nhiều công trình khoa học đã làm rõ tác động tích cực của thiền đối với não bộ, khả năng tập trung và trạng thái tinh thần, đồng thời góp phần phổ biến phương pháp này qua sách báo và các khóa học.

Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư Miguel Farias của Đại học Coventry (Anh), một số tác dụng không mong muốn của thiền thường bị bỏ qua. Các triệu chứng có thể gặp bao gồm trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn nhận thức như phân ly và mất cảm giác về bản thân.

Lợi ích và rủi ro của thiền dưới góc nhìn khoa học - Ảnh 1.

Ảnh minh hoạ: Internet

Giới chuyên môn cho rằng các tác dụng phụ này hiếm gặp song vẫn cần thận trọng. Bác sĩ tâm thần người Pháp Christophe André cho biết, trong các nhóm thiền do ông phụ trách, những người mắc tâm thần phân liệt, rối loạn nhân cách ranh giới, trầm cảm nặng hoặc dễ bị hoảng loạn thường không được tham gia, bởi tình trạng tâm lý không ổn định có thể khiến họ gặp trải nghiệm tiêu cực.

Theo Giáo sư François Nef thuộc Đại học UCLouvain (Bỉ), tác dụng phụ không mong muốn ảnh hưởng tới khoảng 5–10% người tham gia tập thiền, đa phần ở mức nhẹ. Tuy nhiên, những người từng trải qua chấn thương, mắc trầm cảm nặng hoặc chứng “sợ nội tâm”, rối loạn cảm giác... được khuyến cáo không nên thiền vì dễ phát sinh lo âu khi tập trung vào cơ thể.

Các chuyên gia nhận định, đối với người chưa quen, việc ngồi yên, nhắm mắt và tập trung vào cảm giác, cảm xúc hay suy nghĩ có thể gây khó chịu hoặc bất an. Do đó, người hướng dẫn thường giải thích và hỗ trợ sau buổi tập để giúp học viên hiểu và điều chỉnh.

Ngoài ra, thiền không hoàn toàn đồng nghĩa với thư giãn. Một số bài tập yêu cầu người thực hành gợi nhớ sự kiện đau buồn để đối diện và xử lý cảm xúc, dẫn tới cảm giác buồn bã hoặc suy nghĩ tiêu cực thoáng qua. Theo các nhà nghiên cứu, đây không phải là bệnh trầm cảm hoặc rối loạn lo âu, mà chỉ là phản ứng tạm thời, tương tự như ở các liệu pháp tâm lý khác.

Dù có rủi ro nhất định, giới khoa học khẳng định lợi ích của thiền đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu, đặc biệt trong việc giảm rối loạn lo âu và ngăn ngừa tái phát trầm cảm. Các chuyên gia khuyến nghị người tập cần được sàng lọc, hướng dẫn và theo dõi phù hợp để thiền trở thành công cụ hỗ trợ sức khỏe tinh thần một cách an toàn.

XEM THÊM TIN TỨC THỜI SỰ TẠI ĐÂY

Hương Giang/TTXVN

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm