Khúc tráng ca tuổi 26 - Ánh lửa không tắt của người lính xứ Nghệ

Tháng 8/2025, miền Tây Nam Bộ vẫn vang vọng ký ức về người lính trẻ Nguyễn Xuân Thư.

Phong cách chiến đấu – Người chỉ huy của "những trận đánh không lùi"

Sinh năm 1946 tại xã Đại Đồng (huyện Thanh Chương, Nghệ An), Nguyễn Xuân Thư nhập ngũ năm 18 tuổi... Anh là một trong những người lính trẻ nhất Trung đoàn 10, Sư đoàn 4 – đơn vị chủ lực của Bộ Quốc phòng từng chiến đấu qua khắp các chiến trường ác liệt từ Tây Nguyên đến miền Tây Nam Bộ. Không chỉ là người lính quả cảm nơi tuyến đầu, Nguyễn Xuân Thư nhanh chóng trưởng thành trong chiến đấu, được tín nhiệm giữ chức Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 7 – một trong những đơn vị đặc công tinh nhuệ nhất của Trung đoàn khi mới 24 tuổi. 

Sau này, ở tuổi 26, liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư đã là Thiếu tá, Phó Trung đoàn trưởng Trung đoàn 10 (Sư đoàn 4, Quân khu 9). Ở chiến trường miền Tây, nơi rừng tràm ngập mặn và sình lầy trở thành ranh giới sinh tử, Thiếu tá Nguyễn Xuân Thư không chỉ là một chỉ huy giỏi chiến thuật, mà còn là người biết khơi dậy tinh thần thép trong lòng chiến sĩ. Tại mặt trận miền Tây, Nguyễn Xuân Thư trực tiếp chỉ huy hàng loạt trận tấn công từ chi khu Giá Ngựa, Vàm Đình, Thị Tường, Cái Nước đến Bà Thầy, Nổng Cạn... Anh và đồng đội đã vận dụng sáng tạo chiến thuật "nở hoa trong lòng địch", một hình thức đặc công độc đáo vừa bí mật, vừa chớp nhoáng, vừa hiệu quả. Với anh, chiến đấu không chỉ là kỹ năng, mà là một phẩm chất được rèn qua từng trận đánh, từng bước chân hành quân âm thầm giữa lòng địch. Theo lời kể của Trung tá Hoàng Đình Kiền, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, hiện sống tại thị trấn Nam Ban, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng, người đã gắn bó với liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư từ tháng 11-1964 đến ngày liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư hy sinh. 

Theo đó, vào ngày 20/11/1964, Trung đoàn 10 nhận lệnh của Bộ Quốc phòng hành quân vào Nam chiến đấu. Đoàn hành quân vượt Trường Sơn, càng tiến sâu vào phía Nam, đoàn càng gặp khó khăn. Ròng rã hơn hai tháng trời đêm ngủ ngày đi, trèo rừng lội suối vượt qua muôn vàn khó khăn thử thách, hạ tuần tháng 1/1965, Tiểu đoàn 13 - đơn vị hành quân sau cùng của trung đoàn đã có mặt tại Khu 6 tỉnh Gia Lai. Vừa trải qua một cuộc hành quân đầy gian khổ, bộ đội chưa có lấy một ngày nghỉ ngơi, Trung đoàn 10 đã được lệnh bước vào chiến đấu. Trận phục kích địch trên đường số 19 là trận đánh đầu tiên của trung đoàn trên chiến trường miền Nam. Với tinh thần "Còn người còn trận địa", trận đánh kết thúc, hai đại đội biệt kích địch bị diệt gọn. Kết thúc 4 trận đánh trên đường số 19 và tập kích vào đồn giặc, Trung đoàn 10 được mặt trận Quân khu 5 giao nhiệm vụ cùng với các đơn vị bạn tập kích tiêu diệt căn cứ Kan Nắk. 

Ở Tây nguyên, căn cứ Kan Nắk được ví là "một pháo đài" bất khả xâm phạm. Trong ký ức của những đồng chí, đồng đội cũ "Anh Thư luôn đi đầu trong những trận đánh ác liệt. Khi vào trận, mắt anh sáng lên như có lửa. Anh không ra lệnh như một cấp trên xa cách – mà truyền quyết tâm như một người anh cả, một người dám hy sinh trước tiên." Ông Sáu Cử, một đồng đội của liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư, đến bây giờ ông vẫn còn nhớ y nguyên tính nết của Trung tá Nguyễn Xuân Thư. "Anh Hai Thư rất nóng tính. Nhưng tính nóng của anh không bị người ta ghét, bởi anh nóng tính nhưng không bao giờ để bụng…", ông Sáu Cử kể lại. Ở chiến trường miền Tây, nơi rừng tràm, sông nước, bùn lầy và hỏa lực địch luôn rình rập, Nguyễn Xuân Thư hiện lên như một người chỉ huy không chỉ đánh giỏi mà còn truyền cảm hứng bằng chính khí chất lính trận của mình. Đồng đội gọi anh là "người chỉ huy của những trận đánh không lùi". Bởi trong mọi hoàn cảnh, anh kiên cường – mưu trí – dứt khoát, luôn vào trận với tinh thần "còn người là còn trận địa".

Trận đánh rực lửa trước giờ G

Rạng sáng 27/1/1973 – ngay trước khi Hiệp định Paris có hiệu lực – Quân khu 9 lệnh cho Trung đoàn 10 mở trận đánh then chốt vào khu Long Mỹ (tỉnh Thiện Chương, nay thuộc TP Cần Thơ). Hai Tiểu đoàn 7 và 8 được huy động dưới sự chỉ huy của Thiếu tá Nguyễn Xuân Thư – Phó trung đoàn trưởng, cùng Phó Chính ủy Nguyễn Thừa và Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đức Nhiệm. Suốt đêm 26, Tiểu đoàn 7 tấn công dữ dội, khiến địch thiệt hại nặng. Nhưng sáng 27, từ 7h30, chúng phản kích bằng 2 tiểu đoàn bộ binh, xe thiết giáp M113 và nhiều đợt oanh tạc bằng F105. Vị trí chỉ huy trúng đạn – Tiểu đoàn trưởng Nhiệm hy sinh, Phó chính ủy Thừa trọng thương. Trọng trách trận đánh đặt vào tay Nguyễn Xuân Thư. 

Dưới mưa bom, lửa đạn, anh dũng cảm vượt qua làn đạn, tiếp cận từng mũi tiến công, trực tiếp chỉ huy, động viên bộ đội kiên cường trụ vững. Đến 16h, địch chưa xuyên phá được trận địa, tiếp tục dùng F105 ném bom. Một loạt bom trúng vào sở chỉ huy – Nguyễn Xuân Thư hy sinh anh dũng, khi mới 26 tuổi. Máu anh nhuộm đỏ chiến trường Long Mỹ – một bản hùng ca bi tráng giữa thời khắc lịch sử. Sau trận đánh, thi hài liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư không tìm thấy. Đến năm 1975, gia đình mới nhận được giấy báo tử, vẻn vẹn với thông tin anh hy sinh tại mặt trận phía Nam. Quá trình chiến đấu kiên cường, bất khuất của mình, với cương vị là Phó trung đoàn trưởng Trung đoàn 10 (Sư đoàn 4, Quân khu 9), từng chỉ huy nhiều trận đánh lớn, nhỏ khác nhau, trong đó nhiều trận tiêu diệt cả tiểu đoàn địch, thu được nhiều vũ khí, bắn rơi 1 trực thăng... Nổi bật với 2 trận thắng Bà Thầy và Nổng Cạn trở thành "cơn địa chấn" quân sự ở U Minh, được báo chí địa phương ca ngợi là "sáng ngời thiên sử". Nguyễn Xuân Thư đã để lại nhiều ấn tượng và dấu ấn đậm nét trên các chiến sự khốc liệt, từ Gia Lai, Phú Yên, Đắk Lắk... đến miền Tây Nam Bộ.

Giá trị sống – Ký ức không lãng quên

Sau trận đánh vào đêm 27-1-1973 của Tiểu đoàn 7 tại Long Mỹ, không ai tìm thấy thi thể anh trong chiến trường ngổn ngang. Đến năm 1975, gia đình mới nhận được giấy báo tử, vẻn vẹn với thông tin anh hy sinh tại mặt trận phía Nam. Năm 2008, một đồng đội cũ tìm lại được tấm ảnh chụp Nguyễn Xuân Thư ngay trước giờ ra trận. Và năm 2011, nắm đất thiêng từ nơi anh hy sinh đã được đưa về Nghệ An, an táng cạnh mộ cha mẹ – khép lại hành trình dài đằng đẵng của một ký ức chưa bao giờ nguôi ngoai của người thân, đồng đội, đồng chí và gia đình. Tuổi 26 của Nguyễn Xuân Thư không còn là một con số. Đó là ngọn lửa – cháy mãi trong lòng đồng đội, trong trang sử vàng của Quân khu 9, và trong trái tim của thế hệ hôm nay. Người lính ấy – với phong cách chiến đấu của một người lãnh đạo quả cảm, biết sống vì lý tưởng và dám chết cho tổ quốc – chính là hình ảnh bất tử của người lính Việt Nam. 

Tuổi 26 của Nguyễn Xuân Thư không chỉ là dấu mốc đời người – mà là đỉnh cao của lý tưởng, là ngọn lửa thiêng bùng cháy giữa trận mạc, để rồi hóa thân vào sử thi dân tộc. Anh không chỉ sống một cuộc đời, mà sống thay cho bao đồng đội, cho Tổ quốc đang cần những người con dám ra đi không hẹn ngày trở lại. Trong khói lửa Long Mỹ, anh hiện lên như một biểu tượng sống của người lính Cụ Hồ – quả cảm, kiên trung, và bất khuất đến giây phút cuối cùng. Không chỉ chiến đấu, anh còn lãnh đạo bằng tinh thần và máu đỏ. Không chỉ hy sinh, anh còn để lại một niềm tin bất tử rằng: có những con người sinh ra là để ngã xuống cho đất nước đứng lên. 

Liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư không chỉ là một người lính dũng cảm, mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước và lý tưởng cao đẹp mà nhiều thế hệ trẻ hôm nay hướng đến. Cuộc đời và sự hy sinh của anh khắc sâu trong tâm trí của những người yêu nước, là động lực thúc đẩy họ tham gia những hành động xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Hành trình 8 năm từ Bắc vào Nam của Nguyễn Xuân Thư đại diện cho tinh thần kiên cường của cả một thế hệ, họ sẵn sàng bước vào cuộc sống gian khổ để mang lại sự bình yên cho Tổ quốc. Hình ảnh anh hy sinh vì lý tưởng cao cả giúp cho các thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về giá trị của độc lập, tự do. Những câu chuyện về sự hy sinh của anh đã giúp nhiều người nhận ra rằng tự do và hòa bình không phải tự nhiên mà có, mà cần phải đánh đổi bằng mồ hôi, nước mắt, và cả sinh mạng. Truyền thống tốt đẹp đó vẫn tiếp tục được gìn giữ và phát huy trong những thế hệ hiện tại, trở thành nguồn động lực cho những người lao động, cống hiến cho đất nước.

Nguyễn Xuân Thư là hiện thân tiêu biểu cho người lính Cụ Hồ – vừa có ý chí thép, vừa có trái tim nhân hậu, vừa là người chiến sĩ dũng cảm, vừa là người chỉ huy mẫu mực. Anh không đơn độc giữa chiến hào mà là linh hồn của đơn vị, là ngọn cờ hiệu triệu tinh thần vượt khó, gan góc tiến công. Khi đồng đội ngã xuống, anh đứng lên. Khi vị trí chỉ huy bị vùi trong bom đạn, anh trở thành cột trụ tinh thần giữa biển lửa. Chính sự lựa chọn xả thân cho Tổ quốc ở tuổi 26 đã khiến anh vượt lên mọi khuôn khổ vật lý, trở thành một "khúc tráng ca" không thể phai mờ trong ký ức tập thể. 

Với thế hệ hôm nay – sống trong thời bình, hưởng hòa bình – sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống cho độc lập, tự do của dân tộc là tấm gương soi chiếu lý tưởng sống. Giữa bối cảnh nhiều người trẻ còn hoang mang trước những ngã rẽ, còn do dự trước trách nhiệm công dân, thì câu chuyện về người lính tuổi 26 ấy trở thành một ngọn nguồn cảm hứng không gì thay thế. Nó không chỉ là bài học lịch sử, mà còn là bài học đạo đức, bài học về lòng dũng cảm, trung thành và trách nhiệm. Thế hệ trẻ học được từ anh một điều giản dị nhưng thiêng liêng: sống là để phụng sự, là để cống hiến, là để gieo lại điều tốt đẹp. Ký ức về anh là nguồn động lực để cán bộ, chiến sĩ Quân khu 9 hôm nay tiếp tục rèn luyện, chiến đấu, xây dựng quân đội vững mạnh trong thời đại mới. 

Đối với nhân dân Long Mỹ – nơi anh ngã xuống – cái tên Nguyễn Xuân Thư đã hòa vào đất, nhưng không bao giờ phai nhòa trong lòng người. Sự hy sinh của anh không đơn thuần là mất mát cá nhân mà là biểu tượng sống động về lý tưởng cách mạng, về tinh thần dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu và dám hy sinh. Chính điều đó đã tạo nên một mẫu hình anh hùng đúng nghĩa – hội tụ đầy đủ phẩm chất "trí – dũng – liêm – trung" của người chiến sĩ Cụ Hồ. Như lời cựu chiến binh Hoàng Đình Kiền – Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân – khẳng định: "Anh Nguyễn Xuân Thư là người chỉ huy mưu trí, quyết đoán, đầy tâm huyết... Chúng tôi mong anh Thư sẽ được truy tặng Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân". Đó không chỉ là sự công nhận của đồng đội mà còn là tiếng nói lịch sử cần được lắng nghe. Với những gì đã cống hiến và hy sinh, liệt sĩ Nguyễn Xuân Thư hoàn toàn xứng đáng được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, như một sự ghi nhận muộn màng nhưng vô cùng cần thiết cho một người anh hùng đã hóa thân vào lịch sử dân tộc.