Khi “bài hát của nhân dân” trở về với Nhân Dân

Chiều 29/8 tại Hà Nội, nhạc sĩ Phạm Tuyên và gia đình đã trao tặng bản thảo, bản quyền ca khúc Như có Bác trong ngày đại thắng cho báo Nhân Dân. Đây là một dấu mốc mang ý nghĩa đặc biệt khi "bài hát của nhân dân" trở về với "tờ báo của nhân dân".

Như có Bác trong ngày đại thắng là một trong những ca khúc nổi tiếng đã trở nên thân thuộc với nhiều thế hệ người Việt Nam, đặc biệt trong những kiện lớn, trọng đại của đất nước. Bài hát được nhạc sĩ Phạm Tuyên viết trong đêm 28/4/1975 dưới ánh đèn vàng đầu cầu thang khu tập thể Khương Thượng, chỉ với bút chì và mẩu giấy nhỏ. Ca khúc đã kịp vang lên lúc 17 giờ 05 phút ngày 30/4/1975 trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, ngay sau bản tin lịch sử.

Ngay ngày 2/5/1975, báo Nhân Dân in trọn ca khúc, mở ra hành trình từ trang báo đến đời sống: vào sân trường, mái nhà, lễ kỷ niệm; vượt qua biên giới tới Italia, CHDC Đức, Liên Xô, Nhật Bản, Tiệp Khắc… để kể câu chuyện Việt Nam bằng một thứ ngôn ngữ ai cũng hiểu - niềm vui độc lập và đoàn tụ.

Về việc gửi tặng ca khúc Như có Bác trong ngày đại thắng cho báo Nhân Dân, nhà báo Phạm Hồng Tuyến (con gái nhạc sĩ Phạm Tuyên) cho biết: "Cha tôi đã manh nha ý tưởng này từ thời điểm Tiến quân ca được gia đình nhạc sĩ Văn Cao hiến tặng cho đất nước vào cuối năm 2016. Nhưng mong muốn này chỉ trở nên đặc biệt thôi thúc sau khi gia đình nhận được khá nhiều lời xin phép sử dụng tác phẩm để quay MV giáo dục lòng yêu nước cho học sinh - sinh viên dịp 30/4 vừa rồi. Nghĩ nhu cầu khai thác ca khúc (phi lợi nhuận) của người dân sẽ nhiều hơn, khi đất nước đang tưng bừng kỷ niệm nhiều ngày lễ lớn. Không lẽ cứ để họ phải vất vả xin phép tác giả, tôi quyết định hiện thực hóa ý tưởng trước đây với bố".

"Trong gia đình chúng tôi vẫn thường nói với nhau: Như có Bác trong ngày đại thắng là bài hát của nhân dân. Cha tôi luôn có tâm niệm, âm nhạc chỉ thực sự "sống" khi nó thuộc về cộng đồng" - bà Hồng Tuyến bày tỏ - "Vì thế, chúng tôi quyết định tặng lại toàn bộ quyền quản lý và sử dụng ca khúc cho báo Nhân Dân. Đó là cách chúng tôi tiếp nối tinh thần ấy, trao lại bài hát cho một thiết chế công, nơi có sức mệnh và năng lực giữ gìn những giá trị chung, quản trị việc sử dụng vì lợi ích của nhân dân, phụng sự Tổ quốc và không vì mục đích thương mại".

Cũng theo nhà báo Phạm Hồng Tuyến, quyết định này của gia đình không phải là một dấu chấm hết về quyền tác giả mà là một dấu chấm phẩy trong hành trình lan tỏa của ca khúc, từ trang giấy của nhạc sĩ viết vội cảm xúc ngoài hành lang, qua trái tim của nhân dân, đến một thiết chế đại diện cho tiếng nói của nhân dân để đi tiếp, bền bỉ và sáng rõ hơn.

Trong khi đó, nhà báo Lê Quốc Minh (Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam) cho biết, trong khi thực hiện các chương trình nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, báo Nhân Dân rất bất ngờ khi nhận được lời đề nghị trao tặng bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng từ nhạc sĩ Phạm Tuyên và gia đình.

"Trong số các bài hát hay, đây là bài được vang lên ở bất kỳ sự kiện nào. Ở ngay chương trình nghệ thuật Tổ quốc trong tim của báo Nhân Dân tổ chức, khi chương trình kết thúc, hơn 50.000 khán giả tại sân vận động Mỹ Đình đã cùng nhau hát vang bài hát này. Không chỉ ở sự kiện, mà ở các nền tảng xã hội, nhiều khán giả cũng đã tham gia một cách hết sức tự nhiên" – ông Minh bày tỏ.

Nhà báo Lê Quốc Minh cũng bày tỏ sự xúc động khi đã được nhạc sĩ tin tưởng, gửi gắm ca khúc hết sức thân thuộc này. Ông Minh nhấn mạnh, báo Nhân Dân sẽ có trách nhiệm hơn trong việc lan tỏa, gìn giữ ca khúc này mạnh mẽ hơn bằng nhiều hình thức khác nhau cho các thế hệ sau.

Rõ ràng, việc nhạc sĩ Phạm Tuyên trao tặng bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng cho thấy một vòng tuần hoàn đẹp đã khép và cũng đã mở ra: năm 1975, báo Nhân Dân là nơi in trọn ca khúc ngay sau đại thắng; hôm nay, tác phẩm trở về với tòa soạn như trở về "ngôi nhà chung" của ký ức một thời. Từ ngôi nhà ấy, giai điệu sẽ đi xa theo cách bền bỉ nhất: qua những tiết học âm nhạc, những chương trình nghệ thuật trang nghiêm, những chiến dịch truyền thông chạm đến trái tim, những dịp kỷ niệm nhắc ta về một buổi chiều tháng Tư bất tận.

Từ dấu mốc này, Như có Bác trong ngày đại thắng không chỉ được chuyển giao quyền quản lý và sử dụng, mà còn được gửi gắm vào một cam kết văn hóa - gìn giữ, lan tỏa và làm mới di sản chung theo cách trang nghiêm, chuẩn mực và bền bỉ. Cùng với công tác bảo hộ và quản trị quyền bài bản, "bài hát của nhân dân" này sẽ tiếp tục được hát đúng cách, đúng chỗ, giữ vững phẩm chất thẩm mỹ và tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.