James Cameron và "Avatar: Fire and Ash" – Hành trình gia đình trên hành tinh Pandora

Vào ngày 19/12, bom tấn khoa học viễn tưởng được mong chờ nhất cuối năm 2025 – Avatar: Fire and Ash (tựa Việt: Avatar: Lửa và tro tàn) sẽ chính thức ra rạp tại Việt Nam, đồng bộ với ngày phát hành toàn cầu.

Một số rạp lớn như Galaxy, CGV, Lotte Cinema đã mở đặt vé suất chiếu sớm từ ngày 18/12, thậm chí có buổi công chiếu đặc biệt từ ngày 16-17/12 tại một số cụm rạp chọn lọc. Đây là cơ hội để khán giả Việt Nam sớm đắm chìm vào thế giới Pandora huyền ảo với công nghệ hình ảnh đỉnh cao, đặc biệt ở các định dạng IMAX 3D, 4DX và ScreenX.

Từ nhỏ đã mơ về những thế giới xa xôi

James Cameron, một trong những đạo diễn vĩ đại nhất Hollywood, luôn nổi tiếng với những bộ phim đột phá về công nghệ hình ảnh và những câu chuyện sâu sắc về bản chất con người, môi trường cùng xung đột văn hóa.

Sinh ngày 16/8/1954 tại Kapuskasing, Ontario (Canada), Cameron lớn lên trong gia đình bình thường với cha là kỹ sư điện và mẹ là nghệ sĩ. Từ thuở nhỏ, ông đã say mê khoa học viễn tưởng, thường vẽ tranh và mơ mộng về những thế giới xa xôi. Năm 19 tuổi, ông mơ thấy một khu rừng phát sáng sinh học – hình ảnh sau này trở thành nguồn cảm hứng chính cho hành tinh Pandora huyền ảo trong serie Avatar.

Sự nghiệp của Cameron bắt đầu từ các công việc kỹ thuật trong lĩnh vực điện ảnh, như thiết kế mô hình và hiệu ứng đặc biệt cho các phim cấp thấp. Bộ phim đạo diễn đầu tay là Piranha II: The Spawning (1982), nhưng bước ngoặt thực sự đến với The Terminator (Kẻ hủy diệt 1984), phim ông hợp tác với người hùng cơ bắp Arnold Schwarzenegger tạo nên biểu tượng người máy bất tử. Tiếp theo là Aliens (1986), phần tiếp theo của Alien (1979), mang về doanh thu khổng lồ và khẳng định tài năng chỉ đạo hành động khoa học viễn tưởng. 

Và The Abyss (1989) khám phá đáy đại dương sâu thẳm với công nghệ dưới nước tiên tiến, trong khi Terminator 2: Judgment Day (Kẻ hủy diệt: Ngày phán xét - 1991) cách mạng hóa công nghệ sử dụng máy tính nhờ cảnh T-1000 biến hình kim loại lỏng – một cột mốc lịch sử điện ảnh.

Năm 1997, bom tấn Titanic với Leonardo DiCaprio và Kate Winslet thủ diễn chính trở thành hiện tượng toàn cầu, thu hơn 2 tỷ USD và giành được 11 tượng vàng Oscar, trong đó có Đạo diễn xuất sắc nhất, Phim hay nhất. Bộ phim không chỉ là câu chuyện tình bi tráng mà còn chứng minh khả năng kết hợp công nghệ đỉnh cao với cảm xúc nhân văn sâu sắc. Sau đó, Cameron tạm dừng làm phim truyện để theo đuổi đam mê khám phá đại dương thực tế, thậm chí lặn một mình xuống đáy Mariana Trench (rãnh đại dương sâu nhất trên Trái Đất, nằm ở phía tây Thái Bình Dương) năm 2012 – thành tích đầu tiên trong lịch sử.

Avatar 3 đưa khán giả vào tầng sâu cảm xúc mới mẻ và đen tối hơn

Năm 2009, Avatar ra mắt và thay đổi ngành công nghiệp điện ảnh mãi mãi. Với công nghệ 3D và ghi hình chuyển động đột phá, phim thu gần 3 tỷ USD, trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại (vẫn giữ kỷ lục khi điều chỉnh lạm phát). Phần tiếp theo Avatar: The Way of Water (2022) tiếp tục thành công vang dội với hơn 2,3 tỷ USD, tập trung vào đại dương Pandora và thông điệp bảo vệ môi trường.

Giờ đây, phần thứ ba mang tên Avatar: Fire and Ash hứa hẹn đưa khán giả trở lại Pandora với những tầng sâu cảm xúc mới mẻ và đen tối hơn. Bộ phim dài khoảng 3 giờ 17 phút (dài nhất serie), được quay đồng thời với phần hai từ năm 2017 đến 2020, trải qua nhiều trì hoãn do đại dịch Covid-19, đình công của giới biên kịch Hollywood năm 2023 và quá trình hậu kỳ VFX khổng lồ. Cameron hợp tác với các biên kịch Rick Jaffa, Amanda Silver, Josh Friedman và Shane Salerno để xây dựng kịch bản phức tạp, tập trung vào hành trình gia đình Sully sau mất mát.

Trong các buổi phỏng vấn gần đây, Cameron chia sẻ rằng Fire and Ash là câu chuyện cá nhân sâu sắc về gia đình, xung đột và chu kỳ bạo lực. "Tôi chọn kể về gia đình vì chính tôi có gia đình, với năm đứa con. Tôi đặt tất cả vào Pandora – thế giới kỳ ảo này – vì tin rằng bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể đồng cảm với những vấn đề, xung đột và nhân vật ấy".

Chủ đề gia đình là sợi chỉ đỏ xuyên suốt serie nhưng ở phần ba, nó được đẩy đến mức đau thương, thử thách và đen tối hơn bao giờ hết. Cameron nhấn mạnh: "Lửa đại diện cho thù hận, bạo lực, hỗn loạn và chấn thương tâm lý; tro tàn là hậu quả – đau đớn và mất mát – dẫn đến vòng lặp bạo lực mới". Phim không chỉ khám phá nỗi đau mất mát mà còn sức mạnh phục hồi, khả năng chữa lành và cách phá vỡ chu kỳ hận thù.

Bộ phim tiếp nối trực tiếp từ Avatar: The Way of Water, tập trung vào gia đình Sully: Jake Sully (Sam Worthington) – cựu binh Trái Đất nay sống vĩnh viễn trong thân xác Na'vi – và Neytiri (Zoe Saldaña), chiến binh tộc Omatikaya. Sau cái chết bi thảm của con trai lớn Neteyam, họ đối mặt nỗi đau mất mát, thù hận dâng trào và mối đe dọa mới từ lực lượng khai thác RDA của con người. Đại tá Miles Quaritch (Stephen Lang) trở lại dưới dạng một "recombinant" Na'vi (một cơ thể Na'vi tái tạo với ký ức con người), cùng với các nhân vật quen thuộc như Kiri (Sigourney Weaver), Lo'ak (Britain Dalton), Tuk (Trinity Jo-Li Bliss) và Spider (Jack Champion).

Các nhân vật quen thuộc như Kiri (Sigourney Weaver – con gái tinh thần của Grace Augustine với sức mạnh bí ẩn liên kết Eywa), Lo'ak (Britain Dalton), Tuk (Trinity Jo-Li Bliss), Spider (Jack Champion – con trai sinh học của Quaritch nhưng được Sully nhận nuôi) và Payakan (cá voi tulkun bạn Lo'ak) đều đóng vai trò quan trọng. Cameron tiết lộ góc kể chuyện chuyển phần lớn sang Lo'ak, khám phá hành trình trưởng thành đầy xung đột nội tâm của cậu.

Điểm đột phá lớn là mở rộng thế giới Pandora qua hai bộ tộc Na'vi mới, mang đến góc nhìn đa chiều về văn hóa bản địa. Cụ thể, bộ tộc Ash People (Mangkwan Clan), sống vùng núi lửa đầy tro bụi, đại diện mặt tối của Na'vi. Quê hương họ bị phá hủy bởi thiên tai (núi lửa phun trào), dẫn đến văn hóa hung hăng, từ bỏ Eywa và biến nỗi đau thành bạo lực. Họ đồng minh với Quaritch, trở thành mối đe dọa lớn. Lãnh đạo Varang (Oona Chaplin) là nhân vật mạnh mẽ, phức tạp – một nữ chiến binh tàn nhẫn nhưng có chiều sâu tâm lý, được Cameron miêu tả như "mặt tiêu cực của trải nghiệm con người" để cân bằng với hình ảnh Na'vi anh hùng trước đây.

Cameron giải thích: "Lửa trong câu chuyện đại diện cho thù hận, bạo lực, hỗn loạn và chấn thương tâm lý". Ông muốn miêu tả Na'vi từ góc nhìn khác, không chỉ là mặt tốt như hai phần đầu, mà cả mặt tiêu cực để cân bằng với con người xấu xa.

Ngược lại, bộ tộc Wind Traders (Tlalim Clan), lãnh đạo bởi Peylak (David Thewlis), là những thương nhân du mục bay lượn trên không trung. Họ lấy cảm hứng từ đoàn lữ hành Con đường Tơ lụa thời Trung cổ, di chuyển bằng sinh vật khổng lồ chứa khí giống sứa bay. Cameron gọi đây là "thách thức sáng tạo lớn", đòi hỏi tính toán chính xác vật lý bay lượn, hành vi thủy thủ đoàn để tạo cảm giác chân thực. "Chúng tôi phải tính toán cách lái tàu, hành vi của thủy thủ đoàn để tạo cảm giác chân thực" – Cameron cho hay. Wind Traders mang đến yếu tố vui tươi, khám phá, nhưng cũng có thể bị cuốn vào xung đột khi Ash People tấn công đoàn lữ hành.

Tiếp tục tiên phong về công nghệ

Về công nghệ, Cameron tiếp tục tiên phong với hơn 3.500 cú máy hiệu ứng hình ảnh, đội ngũ hàng nghìn người làm việc suốt 4 năm. Phim sử dụng hệ thống 3D tiên tiến, ghi hình chuyển động dưới nước từ phần trước và công nghệ mới tăng độ phức tạp biểu cảm khuôn mặt (đặc biệt cho Varang). Mọi nhân vật dựa hoàn toàn diễn xuất thực của diễn viên, không dùng AI tạo sinh thay thế. 

Cameron công khai quan điểm: "Chúng ta không thay thế diễn viên. Khán giả xem phim để theo dõi con người, sắc thái cảm xúc thực sự". Ông thậm chí mở đầu phim bằng thông điệp "Không sử dụng trí tuệ nhân tạo tạo sinh", khẳng định tôn vinh lao động nghệ sĩ. AI chỉ hỗ trợ giảm chi phí VFX (tăng tốc quy trình), không tạo nhân vật từ câu lệnh văn bản – điều ông gọi là "kinh hoàng".

Avatar: Fire and Ash không chỉ giải trí mà phản ánh vấn đề thực tế: bảo vệ môi trường, xung đột văn hóa, chu kỳ thù hận và chữa lành. Cameron tin serie thành công vì ai cũng có gia đình, bộ tộc, bản sắc. Phần ba đẩy giới hạn cảm xúc, với góc nhìn đen tối hơn về Pandora chứ không còn chỉ "thiên đường xanh".

Với doanh thu khổng lồ từ hai phần đầu (hơn 5 tỷ USD tổng cộng), Fire and Ash được kỳ vọng phá kỷ lục mới, chứng minh tầm nhìn Cameron: kết hợp công nghệ đỉnh cao với câu chuyện nhân văn sâu sắc. James Cameron không chỉ làm phim – ông xây dựng thế giới và thế giới ấy đang tiếp tục mở rộng, hứa hẹn hai phần sau (Avatar 4 năm 2029 và Avatar 5 năm 2031) sẽ còn đẩy xa hơn nữa.