Italy phải đá play-off: Khi đối thủ lớn nhất là chính họ

Thất bại 1-4 trước Na Uy không chỉ là một trận thua. Đó là một cú sụp đổ tinh thần. Trận thua đầu tiên của Gennaro Gattuso phơi bày một nghịch lý: Đội bóng được kỳ vọng sẽ "chiến đấu" lại "ngừng chơi" khi gặp áp lực. Giờ đây, đối mặt với vòng play-off lần thứ 3 liên tiếp, Italy phải chiến đấu với bóng ma tâm lý lớn hơn bất kỳ đối thủ nào.

Ở San Siro, Italy đã có một hiệp 1 xứng đáng với những gì người hâm mộ muốn thấy dưới thời Gennaro Gattuso. Họ chơi thứ bóng đá 3-5-2 có tổ chức, liên tục thay đổi hướng tấn công, đẩy lùi một Na Uy hùng mạnh về phần sân nhà.

45 phút ảo ảnh và 30 phút sụp đổ

Trong thế trận đó, bàn thắng đến một cách tất yếu. Francesco Pio Esposito, tiền đạo 20 tuổi của Inter, đã chứng minh Erling Haaland sai khi nói rằng không biết anh là ai. Một pha xử lý trong vòng cấm, xoay người và dứt điểm lạnh lùng qua chân thủ môn. Đó là bàn thắng thứ 3 của anh trong 5 trận cho Azzurri, một lời khẳng định cho sự đổi mới của Gattuso.

Nhưng ảo ảnh chỉ kéo dài 45 phút. Hiệp 2 tái hiện lại hình ảnh của một Italy hèn yếu giống như trận lượt đi tại Oslo hơn nửa năm trước, dưới thời Luciano Spalletti. Đó là lúc mà Na Uy, đội có chiến dịch vòng loại World Cup xuất sắc nhất trong lịch sử của đất nước này, bắt đầu "chơi thật". Họ tăng áp lực, và Italy vỡ vụn.

Sự sụp đổ này của Azzurri không chỉ là về chiến thuật, mà là về tâm lý. Sau khi Antonio Nusa gỡ hòa, Italy đã không còn cho thấy sức chiến đấu. Một cú đúp chóng vánh của Erling Haaland và bàn ấn định tỷ số của Strand Larsen trong 15 phút cuối trận đã biến bữa tiệc ở San Siro thành "một buổi tang lễ".

Điều đáng báo động không phải là những bàn thua, mà là cách chúng diễn ra. Sai lầm nghiêm trọng của Bastoni trong bàn thua thứ 3 là biểu hiện của sự mất tập trung và pha phòng thủ ngờ nghệch của Gianluca Mancini ở bàn thua cuối khoét sâu thêm vào nỗi hổ thẹn về một trong những tài sản lớn nhất của bóng đá Italy. Nhưng đáng sợ hơn cả là lời thú nhận của thủ quân Gianluigi Donnarumma: "Vấn đề lớn là chúng tôi đã ngừng chơi trong hiệp 2".

"Một đội bóng như Na Uy có thể tạo ra cơ hội", Donnarumma nói với Sky Sport Italia. "Nhưng không thể chấp nhận được việc bạn sụp đổ, hoàn toàn mất tự tin, hoàn toàn mất kiểm soát trận đấu. Điều đó là không thể chấp nhận được". Chính Gattuso cũng thừa nhận đội bóng đã sợ hãi sau khi Na Uy bắt đầu gây áp lực.

Nghịch lý của "Rino"

Sự sụp đổ về tinh thần này lại chính là nghịch lý lớn nhất mang tên Gennaro Gattuso.

Hãy nhớ lại, Gattuso được bổ nhiệm thay Luciano Spalletti không phải vì ông là một nhà chiến thuật đại tài. Spalletti mới là người được coi là "nhà chiến thuật vĩ đại". Gattuso được chọn vì ông là hiện thân của "grinta", của tinh thần chiến đấu.

Người ta kỳ vọng "Rino" sẽ "gào thét" vào mặt các cầu thủ, bắt họ phải "chiến đấu vì màu áo". Và 5 chiến thắng liên tiếp trước đó, dù có phần hỗn loạn (như trận thắng 5-4 trước Israel), dường như chứng minh cho điều đó. Các cầu thủ ngưỡng mộ những gì ông đã đạt được với tư cách là một nhà vô địch thế giới 2006.

Nhưng ở trận đấu lớn đầu tiên, trước một đối thủ "thật" đầu tiên, tinh thần đó biến mất. Đội bóng mà Gattuso xây dựng để chiến đấu lại là đội đầu tiên buông vũ khí.

Trận thua 1-4 phơi bày sự thật rằng đội hình Italy "không có sự cân bằng", "liều lĩnh và đôi khi ngây thơ về chiến thuật". Nhưng quan trọng hơn, họ "mong manh". Khi áp lực tăng cao, những Locatelli, Frattesi hay Bastoni đều bộc lộ giới hạn của mình. Họ có thể chơi tốt khi mọi thứ dễ dàng (như hiệp 1), nhưng họ sụp đổ khi khó khăn ập đến.

Khi kẻ thù lớn nhất là chính mình

Và giờ, Italy lại phải đá play-off. Lần thứ 3 liên tiếp. Một sự sỉ nhục với nhà vô địch thế giới 4 lần. Cơn ác mộng "tận thế" năm 2017 trước Thụy Điển và "nỗi nhục" không thể tin nổi trước Bắc Macedonia năm 2022 lập tức ùa về. Vòng play-off mang đến "hiệu ứng hủy diệt" về tâm lý cho Italy.

Đối thủ lớn nhất của Azzurri ở vòng play-off sắp tới không phải là Thụy Điển, Romania hay Scotland, mà là chính nỗi sợ hãi họ đang mang trong mình về nguy cơ thất bại. Như những con chim sợ cành cong, Italy khó có thể cảm thấy tự tin khi bước vào những cuộc chơi may rủi như thế, đặc biệt sau khi họ phải đợi tới phút 89 mới hạ được một Moldova yếu đuối và dễ dàng bị hạ nhục bởi một đội mạnh hơn như Na Uy.

Thầy trò ông Gattuso còn 130 ngày để chuẩn bị cho trận bán kết play-off ngày 26/3/2026. Thất bại 1-4 trước Na Uy là một đòn đau, nhưng có lẽ là cần thiết. Nó phơi bày sự thật rằng Italy không yếu về kỹ năng. Hiệp 1 ở San Siro đã chứng minh điều đó. Họ yếu về tinh thần.

Gattuso đã xin lỗi người hâm mộ, nhưng lời xin lỗi tốt nhất phải đến từ màn trình diễn vào tháng 3. Ông và các học trò phải giữ lấy hình ảnh của 45 phút đầu tiên tại San Siro. Nếu họ một lần nữa thất bại ở vòng play-off, đó không phải là lỗi của Haaland, không phải do thiếu may mắn, mà hoàn toàn là do họ không xứng đáng.

Nguyễn Vinh