Hội thảo về những "báu vật nhân văn sống" và thực hành diễn xướng dân gian 3 miền

Ngày 18/10, chương trình Hội thảo khoa học Những báu vật nhân văn sống với việc bảo tồn văn hóa văn nghệ dân gian các dân tộc Việt Nam và thực hành diễn xướng dân gian của nghệ nhân dân gian 3 miền đã diễn ra tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Sự kiện do Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phối hợp cùng Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tổ chức, nhằm tôn vinh và quảng bá bốn loại hình di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của Việt Nam được UNESCO ghi danh: Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Dân ca Ví Giặm Nghệ Tĩnh và Dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Hội thảo có sự tham gia của các nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa và nghệ nhân tiêu biểu từ nhiều vùng miền. Tại đây, những vấn đề về bảo tồn, truyền dạy và phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại được trao đổi sâu sắc, gắn liền với minh chứng sinh động qua các tiết mục trình diễn. Không gian học thuật được thiết kế mở, đan xen giữa nghiên cứu - trình diễn - giao lưu, giúp người tham dự cảm nhận được tính “sống” của di sản qua hơi thở, nhịp điệu và tinh thần sáng tạo của cộng đồng.

Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam chia sẻ, chương trình hội thảo và diễn xướng dân gian lần này giới thiệu bốn loại hình nghệ thuật tiêu biểu, như minh chứng sinh động cho kết quả của quá trình sưu tầm, nghiên cứu và truyền dạy mà Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam đã kiên trì thực hiện trong nhiều năm qua; đồng thời khẳng định vai trò của Hội trong công tác phong tặng nghệ nhân dân gian, góp phần gìn giữ, lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Sự kiện cũng là dịp thúc đẩy việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tiến tới việc khai thác các giá trị văn hóa dân gian vào việc phát triển công nghiệp văn hóa, sáng tạo ở Việt Nam.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đức (Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam) cho rằng, văn hóa dân gian có nhiều hình thái, nhiều loại hình, có thứ tách biệt, có thứ lồng ghép, hàm chứa lẫn nhau; có cái có thể bảo tồn được, có cái không thể bảo tồn; có cái cần được bảo tồn nhưng cũng có cái không nên bản tồn trong đời sống hiện đại... Việt Nam có một kho tàng văn hóa dân gian đa dạng về loại hình, giàu có về số lượng, phong phú về sắc thái, cần được bảo tồn phát huy những giá trị của nó trong cuộc sống mới.

Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đức, trong các di sản phi vật thể của người Việt được UNESCO vinh danh, Ví Giặm xứ Nghệ, Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Đờn ca tài tử Nam Bộ là ba di sản văn nghệ dân gian đặc sắc, ra đời ở ba giai đoạn xã hội khác nhau, ba môi trường cuộc sống khác nhau. Đặc điểm chung của ba di sản dân ca nói trên là đều gắn bó với cuộc sống của con người, chỉ khác nhau ở chỗ đó là ba mốc thời gian khác nhau trong tiến trình lịch sử xã hội, ba môi trường sinh hoạt cụ thể khác nhau: lao động thủ công, lễ hội và di cư tụ hội. Trong đó Ví Giặm xứ Nghệ ra đời sớm nhất, Đờn ca tài tử ra đời muộn nhất. Cả ba loại hình dân ca này đều trải qua quá trình biến đổi, hoàn thiện và quá trình đó chắc chắn còn chưa dừng lại…

Chia sẻ tại chương trình hội thảo và thực hành diễn xướng dân gian, Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Bá Ngọc, Đoàn Dân ca Ví, Giặm - Câu lạc bộ Nghệ nhân Chi hội Văn nghệ dân gian tỉnh Hà Tĩnh bày tỏ niềm tự hào khi được là một trong những người giữ gìn di sản dân ca Ví, Giặm của quê hương. Đồng thời cam kết sẽ cùng với những nghệ nhân trong câu lạc bộ tiếp tục truyền dạy cho các thế hệ sau về di sản cha ông, nhằm lan tỏa và phát huy giá trị di sản hơn nữa đến bạn bè trong và ngoài nước.

Chương trình diễn xướng dân gian diễn ra trong 2 ngày (từ chiều 18-19/10) tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, mang đến cho khách tham quan một chuyến du hành qua các vùng di sản, nơi âm thanh, nhịp điệu và trang phục hòa quyện trong không gian văn hóa đa sắc. Các loại hình dân ca Quan họ, hát Ví Giặm, Đờn ca tài tử, Cồng chiêng và xoang được giới thiệu luân phiên, tái hiện những nét đặc trưng trong phong tục, ngôn ngữ và tinh thần nghệ thuật của từng vùng đất.

Khách tham quan, các em học sinh, sinh viên, cùng các nhà nghiên cứu sẽ có cơ hội gặp gỡ và giao lưu trực tiếp với nghệ nhân, lắng nghe câu chuyện về nghề, về làng, về cách người dân gìn giữ nghệ thuật truyền thống qua nhiều thế hệ. Không chỉ là thưởng thức, đây còn là dịp học hỏi, tương tác và cảm nhận di sản bằng tất cả giác quan, để từ đó nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc và ý thức bảo tồn di sản trong đời sống đương đại.

Các đoàn nghệ nhân tham dự chương trình gồm: Đoàn Cồng chiêng và xoang - Câu lạc bộ làng Kon Kơ Lôk, tỉnh Quảng Ngãi; Đoàn Đờn ca tài tử - Câu lạc bộ Văn nghệ Đờn ca tài tử tỉnh Cà Mau; Đoàn Dân ca Ví, Giặm - Câu lạc bộ Nghệ nhân Chi hội Văn nghệ dân gian tỉnh Hà Tĩnh; Đoàn Dân ca Quan họ - Câu lạc bộ Quan họ cổ Tứ Hoa, Bắc Ninh.

Kết thúc chương trình, lãnh đạo Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam và lãnh đạo Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam trao chứng nhận và Bằng khen tập thể cho các cá nhân và tập thể tham gia.