"Hồi sinh" bản nhạc sau 300 năm của thiên tài Purcell

Mới đây, khi tiến hành tìm kiếm ở hạt Worcestershire và Norfolk (Anh quốc), các chuyên gia đã bất ngờ tìm thấy những bản nhạc in và bản gốc nhạc phẩm đàn phím gần như chưa bao giờ được nghe thấy của nhà soạn nhạc vĩ đại Henry Purcell.

Những khám phá này được đánh giá là vô cùng quan trọng với giới âm nhạc, đồng thời cũng tiết lộ nhiều điểm thú vị mới về nhà soạn nhạc này.

Đãi cát tìm vàng

Henry Purcell là nhà soạn nhạc hàng đầu của nước Anh trong thế kỷ 17. Ông đã viết những kiệt tác như Dido and Aeneas và The Fairy Queen trước khi qua đời vào năm 1695, ở tuổi 36. Giờ đây, hai khám phá mới vô cùng quan trọng về âm nhạc của Purcell đang khiến giới yêu nhạc hết sức phấn khích.

Theo đó, một nhóm các nhà nghiên cứu âm nhạc đã tìm được bản nhạc in của một ca khúc chưa từng được biết đến của Purcell, cũng như bản gốc của nhiều nhạc phẩm đàn phím khác nhau, một phần trong số đó do chính tay Purcell viết. Đây là những bản viết tay đầu tiên của nhà soạn nhạc được tìm thấy trong hơn 30 năm qua. Chúng được phát hiện trong hai kho lưu trữ của chính quyền địa phương ở hạt Worcestershire và Norfolk, sau nhiều thế kỷ bị lãng quên giữa các tài liệu hành chính thông thường.

Stephen Rose, giáo sư âm nhạc tại Royal Holloway thuộc Đại học London, chia sẻ: "Cả hai khám phá đều cho thấy vai trò quan trọng của kho lưu trữ và đội ngũ nhân viên trong việc bảo tồn di sản âm nhạc. Đồng thời, cả hai cũng cung cấp những hiểu biết sâu sắc về thể loại âm nhạc mà Purcell sáng tác trong năm năm cuối đời ngắn ngủi của mình".

Rose là người đứng đầu dự án mang tên Music, Heritage, Place: Unlocking the Musical Collections of England's County Record Offices (Âm nhạc, Di sản, Địa điểm: Giải mã bộ sưu tập âm nhạc của các văn phòng lưu trữ hồ sơ hạt ở Anh). Đây là dự án hợp tác giữa Royal Holloway, Đại học London và Đại học Newcastle, nhằm lập danh mục các bản thảo âm nhạc trong các kho lưu trữ địa phương - vốn thường xuyên gặp khó khăn sau nhiều thập kỷ bị chính quyền địa phương cắt giảm ngân sách. Dự án hiện đã khám phá ra hơn 600 tập âm nhạc lịch sử trong các kho lưu trữ địa phương và đang thay đổi nhận thức về âm nhạc cổ điển trên khắp nước Anh.

Trên thế giới, nhiều tác phẩm trước đây không được biết đến hoặc bị lãng quên từ lâu của các nhà soạn nhạc nổi tiếng cũng đôi khi xuất hiện trong quá trình tìm kiếm tại các kho lưu trữ. Gần đây, có thể kể tới một bản valse nhỏ của Frederic Chopin, được tìm thấy tại Thư viện và Bảo tàng Morgan ở New York, hoặc hai bản nhạc không lời và một aria cho Semiramis - bản cantata chưa bao giờ hoàn thành của Maurice Ravel - được phát hiện tại Thư viện Quốc gia Pháp ở Paris.

"Phát hiện vô cùng quan trọng"

Bản nhạc in được tìm thấy là ca khúc As soon as day begin to peep, được viết cho một nhân vật tên Monsieur le Prate - một gã quý tộc phù phiếm người Pháp trong vở kịch Love for Money (1691), tác phẩm châm biếm về trường nội trú dành cho nữ sinh. Tác giả của vở kịch là Thomas D'Urfey, cộng sự thân thiết của Purcell.

Rose cho biết, trong ca khúc này, gã đàn ông "không mấy kiểm soát được cảm xúc" khi cố gắng tán tỉnh một người phụ nữ: "Anh ta hài hước so sánh mình với một con mèo khi gào và cào cửa nhà người yêu". Ca khúc Purcell viết cho nhân vật này mang tính hài hước và dí dỏm, với những đoạn mô phỏng tiếng meo meo của mèo.

Rose nói thêm rằng, tại buổi biểu diễn vở kịch ở London, khán giả đã la ó, coi đó là sự công kích ác ý nhắm vào trường nội trú nữ sinh ở Chelsea - nơi D'Urfey từng ở lại vào năm 1690: "Vở opera Dido and Aeneas của Purcell từng được trình diễn tại cùng trường này vào khoảng năm 1687. Thế nên, thật thú vị khi thấy Purcell cũng tham gia vào vở kịch châm biếm chính ở nơi từng diễn vở opera của ông".

Mặc dù chưa hoàn chỉnh, ca khúc mới được phát hiện đã được bảo lưu giữa các lệnh pháp lý. Giờ đây, nó có thể được trình diễn lại sau khi được phục dựng bởi ông Alan Howard - chủ tịch Hiệp hội Purcell, một phó giáo sư âm nhạc tại Cao đẳng Selwyn, Cambridge.

Ông Howard miêu tả phát hiện này là "vô cùng quan trọng", đồng thời nói thêm: "Đây là tác phẩm mà chúng tôi hoàn toàn không biết đến của Purcell - nhà soạn nhạc lớn của thời kỳ đó ở Anh. Thật hiếm khi có một tác phẩm như vậy xuất hiện. Thông thường, chúng tôi chỉ biết về nó qua văn bản kịch đã xuất bản hoặc nhật ký của một người từng nghe nó trong nhà hát. Nhưng hoàn toàn không có gì giống như lần này".

Về các bản gốc nhạc phẩm đàn phím, chúng có bìa da đỏ sang trọng với họa tiết vàng, cho thấy từng thuộc sở hữu của một cá nhân giàu có. Bất ngờ là vào khoảng năm 1810, quyển nhạc này bị tái sử dụng - một số khuông nhạc trống được dùng để viết mục lục hồ sơ của hội đồng thị trấn Thetford.

Tập bản thảo bao gồm 9 tác phẩm của Purcell và nhà soạn nhạc đồng nghiệp John Blow, với các phiên bản khác biệt so với những bản hiện được biết đến. "Ba trong số các tác phẩm của Purcell là do chính tay ông viết, dễ nhận biết nhờ hình dạng nốt nhạc và ký hiệu âm nhạc đặc trưng" - theo ông Rose - "Chúng bao gồm các phiên bản đầu tiên của tổ khúc Sonate cung Sol thứ. Các khác biệt về trang âm và kết cấu bàn phím cho thấy Purcell có thể đã chơi đàn harpsichord - tiền thân của đàn dương cầm ngày nay".

Bản gốc nhạc phẩm đàn phím ở Norfolk sẽ xuất hiện trong tập cuối của chương trình The Song Detectorists trên đài BBC Radio 3, phát sóng vào ngày 24/10. Rose sẽ trình diễn phiên bản mới của chương Allemand thuộc tổ khúc Sol thứ của Purcell.

Các kho lưu trữ ở Norfolk và Worcestershire hiện đang cung cấp các phiên bản số hóa. Thông tin chi tiết hơn về những khám phá này sẽ được công bố trong bài báo khoa học của Rose, Howard, Caro Lesemann-Elliott và Andrew Woolley. Dự án nghiên cứu được tài trợ bởi Hội đồng Nghiên cứu Nghệ thuật và Nhân văn của Anh.