(TT&VH) - Chiều qua 11/12, tại Viet Art Centre đã khai mạc một triển lãm kỳ lạ ghép đôi điêu khắc - hội họa của hai tác giả tuổi trung niên nhưng lão thành trong nghề nghiệp: họa sĩ Lý Trực Sơn (sinh năm 1949) và nhà điêu khắc Đào Châu Hải (1955). Triển lãm có tên Không vô can và Ballad Biển Đông (kết thúc ngày 16/12). Lý do trực tiếp, quan trọng dẫn tới triển lãm lạ lùng này: Giữa năm vừa rồi, họ có một chuyến ra thăm Trường Sa… TT&VH xin giới thiệu bài viết của họa sĩ, nhà phê bình Phan Cẩm Thượng về triển lãm này.
Trừu tượng 2 (Lý Trực Sơn, màu tự nhiên trên giấy dó, 2010)
1. Không như những triển lãm khác, người ta sẽ nhìn vào hai người nổi tiếng xem họ có gì mới hơn không, hay là cái cũ cũng được, nhưng phát triển có chiều sâu và hệ thống. Đó là cái nhìn sẽ khắt khe, nhưng tất yếu, nghệ thuật đòi hỏi như vậy với những người theo đuổi và nổi đình đám với nó.
Đây là hai người luôn muốn sống trong đời sống hoàn toàn là nghệ thuật, không phải là cái gì khác, tự họ cũng khắt khe với đồng nghiệp, nghề nghiệp, nhất là với một nền nghệ thuật còn hoạt động rất nghiệp dư, đơn lẻ, thiếu sự liên kết giữa các nghệ thuật và quan hệ mật thiết giữa nghệ sĩ các ngành khác nhau. Cái mâu thuẫn giữa hoàn cảnh sống và nhu cầu sáng tác thực ra đã được giải quyết, ai cũng đủ phương tiện hành nghề, có xưởng vẽ, không quá lo lắng đến cơm áo gạo tiền, nhưng hình như chẳng ai thấy thế là đủ, ai thấy đủ thì mãn nguyện tự dừng nghệ thuật của mình. Nghệ thuật Việt Nam có đủ năng lực để đạt những đỉnh cao, nhưng đối với trường nghệ thuật quốc tế, nó dừng lại ở mức độ phản ảnh đời sống văn hóa. Khi thời điểm giao lưu bắt đầu bằng văn hóa qua đi, nghệ thuật không đẩy sâu được vào thị trường lớn, rồi tự lụi tàn trong rất nhiều quan hệ quốc tế đã có cơ sở tốt đẹp.
Người ta trông chờ ở hai ông không chỉ đứng ở nơi cái mới hình thành, đồng tình với nó, và nếu có thể thì là những người dẫn dắt thế hệ trẻ. Hai mươi năm trước, khi Nguyễn Trung mới ngoài 50 và mới phát triển hội họa trừu tượng, ông than với tôi rằng: Đáng nhẽ ở lứa tuổi 50, 60 người ta phải là những người đi đầu trong các trường phái mới (như ở phương Tây), thì ở ta lại là những người phản đối cái mới và thế hệ trẻ.
Các ngôn ngữ trừu tượng, rồi sắp đặt, trình diễn... ban đầu đều gặp khó khăn để được chấp nhận, rồi sau đó cũng nhanh chóng hòa nhập vào đời sống nghệ thuật chung, nhưng lớp bảo thủ vẫn nguyên như thế, được bổ sung thêm bởi những người già mới và những người trẻ nhưng chóng già nua. Khi sự quản lý nghệ thuật trở nên lỏng lẻo so với thời bao cấp, sự tự chịu trách nhiệm tăng lên, những thế hệ sinh năm 1980, 1990, và không bao lâu nữa là thế hệ sinh năm 2000, tự hình thành một không gian nghệ thuật mới, chỉ có thể gọi là nghệ thuật thị giác, chứ ranh giới giữa các ngôn ngữ và chất liệu không quan trọng nữa.
2. Đào Châu Hải đã thành công với những nhóm điêu khắc trẻ của ông, liên tục bày triển lãm 5 năm gần đây. Họ thoát hẳn ra khỏi ngôn ngữ tả thực, chất liệu đơn thuần, không gian tượng tròn và hình thể con người đơn thuần. Những điều đó chưa được ly khai nhưng không còn chi phối nữa. Tức là điêu khắc với quan niệm truyền thống, dù là truyền thống cổ điển phương Tây hay truyền thống Á Đông cũng hết khả năng về ngôn ngữ so với nhu cầu và quan niệm về điêu khắc đương đại, tính đến cả Henry More và Brancusi. Điêu khắc đương đại Việt Nam đi sau một nhịp so với hội họa, nhưng nó lại tiến đến bản chất nghệ thuật gần hơn, và không bị (hay không được) thương mại hóa.
Sóng 2 (Đào Châu Hải, sắt, 2010)
Đào Châu Hải đóng góp tích cực cho công việc này, và luôn dẫn đầu bởi sáng tác bất ngờ, chẳng hạn như bức tượng - cái nhà - đường hầm sóng ở Đồ Sơn. Rồi những tác phẩm Đe sắt lớn, những bức tượng Tứ pháp chất liệu tổng hợp. Trong sáng tác, Đào Châu Hải là con người ngông nghênh, chơi sang, thích sự đồ sộ và ấn tượng mạnh. Những bức tượng lấy cảm hứng từ sóng biển và cuộc sống ở Trường Sa lần này cũng nằm trong cái tính cách đó. Chúng không phải là ẩn dụ nghệ thuật, mà là sự phô diễn cái cảm giác vừa sâu vừa mạnh, vừa trắng trợn, không quan tâm đến thẩm mỹ là gì.
3. Lý Trực Sơn vẫn là một họa sĩ nề nếp, bước thong thả và ngạo mạn trong lòng. Sơn mài là cơ sở cho thành công của ông, khi ông có thể tự hào là người nắm được những bí quyết chính yếu nhất của hội họa sơn mài. Phần còn lại phó mặc cho số phận thôi.
Khi ông sang Tây, có nữ họa sĩ cho ông tất cả các đồ vẽ sang trọng, mua từ các cửa hàng dành cho nghệ sĩ chuyên nghiệp, rồi cô nọ đi tìm những màu sắc trong cây cỏ đất đá. Lý Trực Sơn sau này mới hiểu được đó là sự vứt đi các phương tiện thiếu tự nhiên với nghệ thuật, mà quay lại với con đường xưa cũ nhưng biểu cảm tốt nhất cái con người nguyên sơ. Ông chế màu từ đất đá, cây cỏ, miễn là có thể, cái đó thì đầy rẫy trong một khu vườn ngoại ô, tuy màu sắc của chúng là vô định không hề theo ta, không đủ bảng màu, nhưng phong phú theo kiểu tự nhiên của chúng.
Cảm giác về bề mặt màu của tấm sơn mài, cũng theo ông vào việc dùng màu nước chiết xuất từ cây cỏ tự nhiên, ngay cả sự tương đồng giữa trừu tượng vẽ trên giấy dó và trừu tượng sơn mài. Người vẽ không sợ hỏng, không lo mình vẽ gì, không nghĩ đến ai xem, ai đánh giá, không cần giá trị, không mới cũng không cũ... đó chỉ là mình tự biết như vậy, tự là như vậy.
***
Tôi cũng không làm cái việc đánh giá hai ông vào mức độ nào. Tôi thấy họ sống với nghệ thuật như người có đạo sống có đời sống tôn giáo thường nhật. Họ có thể có những tác phẩm hay hoặc dở, ta thích hay không thích, nhưng chắc chắn đó là hai người nặng lòng với nhân thế, cũng được quy định bởi cái khuôn mẫu văn hóa Việt, và cách này hay cách khác muốn thoát khỏi nó, hoặc làm ra cái khác.
Giải đấu tranh Cúp COOLMATE năm nay chính thức khởi tranh tại khách sạn Đệ Nhất (TP.HCM). Giải do Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM phối hợp Liên đoàn Cờ Việt Nam tổ chức, có trình độ cao nhất trong hệ thống quốc gia và thu hút hầu hết kỳ thủ hàng đầu về tham dự.
Ngồi ghế HLV của cuộc Trang phục văn hóa dân tộc cho Miss Grand Vietnam 2025, NTK Đặng Trọng Minh Châu muốn lan tỏa kinh nghiệm cũng như tình yêu quê hương đến mọi người.
Xem VTV5 VTV6 trực tiếp bóng đá hôm nay ngày 23/8/2025. Thethaovanhoa.vn cập nhật link trực tiếp bóng đá bóng đá U16 nữ Đông Nam Á, V-League 2025, Ngoại hạng Anh, Ligue 1, La Liga
Ngày 23/8, thông tin từ cơ quan chức năng cho biết, trên tuyến đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng vừa xảy ra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, khiến 4 người bị thương.
Giải vô địch bóng chuyền nữ thế giới 2025 đã chính thức khởi tranh. Dưới đây là 6 ứng cử viên cho chức vô địch do trang bóng chuyền Sportowefakty lựa chọn.
Kỳ nghỉ lễ dịp Quốc khánh 2/9 năm nay kéo dài trong 4 ngày cũng là đợt nghỉ kết thúc mùa du lịch hè, hứa hẹn thu hút lượng lớn du khách đến các điểm tham quan, nghỉ dưỡng.
Những ngày này, hàng trăm công nhân đang gấp rút thi công, hoàn thiện các gian triển lãm tại Trung tâm triển lãm quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), đảm bảo tiến độ cho ngày khai mạc Triển lãm "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" vào 28/8 tới đây.
XSMB 23/8: Kết quả Xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 23/8/2025 quay thưởng lúc 18h10 được trực tiếp cập nhật nhanh nhất, chính xác nhất trên Thethaovanhoa.vn.
Bảng xếp hạng bóng chuyền giải vô địch thế giới 2025 - Thethaovanhoa.vn cập nhật bảng xếp hạng bóng chuyền giải vô địch thế giới 2025 mới nhất ngày hôm nay 23/8.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, sáng 23/8, áp thấp nhiệt đới trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông đã mạnh lên thành bão - bão số 5 (tên quốc tế là Kajiki).
What's The Point? - single đầu tay của nghệ sĩ trẻ Nguyen Tran (con trai của guitarist Trần Tuấn Hùng – Ban nhạc Bức Tường) là một lát cắt rõ ràng về cảm giác cô đơn giữa đám đông, kể bằng thứ ngôn ngữ âm nhạc thẳng thắn, giàu nhạc tính và hình ảnh.
Cựu tuyển thủ bóng chuyền nữ Ba Lan Paulina Maj-Erwardt cho rằng đội bóng chuyền nước này rơi vào bảng đấu dễ ở giải vô địch thế giới 2025 (World Championship).
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, sáng 23/8, áp thấp nhiệt đới đã đi vào vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Công điện số 141/CĐ-TTg (22/8) của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ ngành, địa phương chủ động ứng phó áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bão.
Tối 22/8 tại thủ đô Viêng Chăn, Đại sứ quán Việt Nam tại Lào đã long trọng tổ chức Tiệc chiêu đãi chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2025).
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/8 (giờ địa phương) tuyên bố ông sẽ yêu cầu Quốc hội chi 2 tỷ USD để làm đẹp Washington D.C trong một dự án đánh dấu sự can thiệp hiếm có vào công tác quản lý thủ đô của xứ sở cờ hoa.
Ngôi sao quần vợt Emma Raducanu giờ đây sở hữu khối tài sản 13,5 triệu bảng, gấp... 300 nghìn lần so với năm đầu mở công ty, nhờ loạt hợp đồng khủng chỉ trong một năm
Thông tin từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, hồi 1 giờ ngày 23/8, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới ở vào khoảng 17,1 độ Vĩ Bắc; 118,2 độ Kinh Đông, cách đặc khu Hoàng Sa khoảng 730km về phía Đông.