Hành trình hơn bốn thập kỷ giữ hồn quê Việt bằng hội họa

Ngày 27/12, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp với họa sĩ Phan Ngọc Khuê, Nhà nghiên cứu nghệ thuật các dân tộc Việt Nam tổ chức Lễ khai mạc triển lãm tranh Những miền quê yêu dấu.

Triển lãm giới thiệu tới công chúng 50 tác phẩm hội họa được sáng tác trong khoảng thời gian từ năm 1980 đến năm 2023, phản ánh hành trình lao động nghệ thuật bền bỉ, miệt mài của họa sĩ Phan Ngọc Khuê với đề tài con người và miền quê Việt Nam.

Điểm nổi bật của triển lãm không chỉ nằm ở số lượng tác phẩm, mà ở chiều sâu văn hóa và sự đa dạng trong cách tiếp cận đề tài nông thôn, miền núi và đời sống văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam, từ phong cảnh thiên nhiên, sinh hoạt lao động, lễ hội, tín ngưỡng, đến chân dung và đời sống thường nhật. 

Có thể kể đến một số tác phẩm như: Bến sông Nậm Lay, Thu hoạch thóc, Mùa gieo hạt, Vui trong hội rượu cần (Ê Đê), Vợ chồng Vân Kiều đi dự hội, Ngày mới của vợ chồng H'Mông, Chợ Sìn Hồ... Qua đó, họa sĩ không chỉ đơn thuần ghi lại hình ảnh, mà còn thể hiện nhịp sống, tinh thần cộng đồng và mối quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên.

Một điểm khác biệt nữa trong các tác phẩm của họa sĩ Phan Ngọc Khuê là sự phong phú về chất liệu và kỹ thuật tạo hình. Bên cạnh các chất liệu quen thuộc như: Lụa, sơn dầu, màu nước, bột màu hay khắc gỗ, họa sĩ Phan Ngọc Khuê còn thành công với kỹ thuật vẽ sáp ong nhuộm nâu, qua một số tác phẩm như: Trút lửa lên đầu thù, Đam San đi bắt nữ thần mặt trời, Tiếng kèn đêm trăng, Triều dâng ở Bãi Dài - Cam Ranh hay Phong cảnh đền Ngọc Sơn… cho thấy khả năng biến tấu chất liệu dân gian thành ngôn ngữ tạo hình, vừa mang tính nghệ thuật, vừa giàu cảm xúc.

Chia sẻ tại triển lãm, họa sĩ Phan Ngọc Khuê cho biết, ông đã đi qua nhiều vùng miền trên dải đất Việt Nam, từ Bắc vào Nam, từ đồng bằng đến miền núi Tây Nguyên. Ở mỗi vùng quê, ông đều dành thời gian sống cùng người dân, quan sát sinh hoạt xã hội, phong tục, lễ nghi và những biến chuyển đời sống. Chính những trải nghiệm ấy đã trở thành chất liệu để ông đưa vào tác phẩm, kể lại “câu chuyện xưa nay”, chia sẻ niềm vui cùng đời sống đa dạng và phong phú của các cộng đồng văn hóa Việt Nam.

Trong khuôn khổ sự kiện, họa sỹ Phan Ngọc Khuê đã giao lưu chia sẻ với khán giả về quá trình đi thực tế sáng tác, cũng như những câu chuyện gắn với các tác phẩm hội họa của ông; đồng thời, trao tặng 4 tác phẩm cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Việc trao tặng không chỉ thể hiện tấm lòng và sự gắn bó của người nghệ sĩ với Bảo tàng, mà còn thể hiện sự tin tưởng của ông đối với vai trò của Bảo tàng như một thiết chế văn hóa có khả năng gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuật gắn với đời sống và con người Việt Nam. Những tác phẩm được trao tặng sẽ tiếp tục được giới thiệu tới công chúng, trở thành một phần của không gian trưng bày, góp phần lan tỏa giá trị nghệ thuật và văn hóa trong đời sống cộng đồng, làm giàu thêm câu chuyện di sản được kể bằng hội họa.

Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Tuyết, Giám đốc Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam nhấn mạnh, sự đồng điệu giữa họa sĩ và bảo tàng trong sứ mệnh lưu giữ và kể câu chuyện di sản. Theo bà Nguyễn Thị Tuyết, bảo tàng là hành trình đi đến các miền quê, lưu giữ những giá trị văn hóa, còn họa sĩ là người kể lại những miền quê ấy bằng ngôn ngữ nghệ thuật của riêng mình. Và những bức tranh chính là mạch nguồn nối dài hơn tình yêu di sản với công chúng, góp phần lan tỏa và thu hút công chúng trong và ngoài nước.

Với triển lãm Những miền quê yêu dấu, họa sĩ Phan Ngọc Khuê không chỉ mang đến một triển lãm tranh giàu tính nghệ thuật và cảm xúc mà còn đóng góp một bộ sưu tập hội họa giá trị về đời sống văn hóa các vùng miền và các dân tộc Việt Nam được ghi chép bằng hội họa trong suốt hơn bốn thập kỷ. Trong bối cảnh đô thị hóa và toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, triển lãm gợi nhắc về cội nguồn, về những giá trị bền vững của văn hóa làng quê - nơi lưu giữ căn cốt tinh thần của dân tộc.

Triển lãm mở cửa đón khách tham quan từ ngày 27/12/2025 đến ngày 10/1/2026 tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, số 36 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội.