Hà Nội dự kiến không cấm tuyệt đối xe máy xăng trong Vành đai 1 từ năm 2026

UBND thành phố Hà Nội vừa trình HĐND thành phố dự thảo nghị quyết về quy định vùng phát thải thấp, làm rõ lộ trình hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm theo Luật Thủ đô 2024.

Theo đó, thành phố sẽ không cấm tuyệt đối xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong Vành đai 1 từ năm 2026, mà dự kiến áp dụng hình thức cấm theo từng khung giờ, thời điểm hoặc khu vực cụ thể, nhằm giảm thiểu ảnh hưởng đến đời sống người dân và bảo đảm lộ trình chuyển đổi phù hợp.

Theo dự thảo, vùng phát thải thấp được xác lập dựa trên các khu vực nằm trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt và vùng hạn chế phát thải đã được xác định trong Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây cũng là những khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông với mức phục vụ từ D đến F hoặc có chỉ số chất lượng không khí (AQI) trong tối thiểu một năm gần nhất ở mức dưới trung bình theo số liệu quan trắc quốc gia và thành phố. Việc khoanh vùng phát thải thấp nhằm giúp thành phố có cơ sở pháp lý và kỹ thuật để kiểm soát khí thải phương tiện, hướng đến mục tiêu cải thiện chất lượng không khí đô thị.

Tại các khu vực này, thành phố Hà Nội sẽ áp dụng một loạt quy định hạn chế phương tiện. Trong đó, xe máy và xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông theo một số khung giờ hoặc trong các khu vực cụ thể tùy theo phương án được công bố. Các phương tiện kinh doanh vận tải bằng mô tô, xe gắn máy trên nền tảng ứng dụng số cũng sẽ bị cấm hoạt động trong vùng phát thải thấp. Với ô tô, thành phố Hà Nội định hướng hạn chế và tiến tới cấm các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 lưu thông trong khu vực này. Đây là bước đi nằm trong lộ trình chuyển đổi xanh mà Hà Nội đang thúc đẩy mạnh mẽ.

Cùng với đó, thành phố Hà Nội yêu cầu các phương tiện kinh doanh vận tải bằng xe máy phải hoàn thành việc chuyển đổi sang xe sử dụng năng lượng sạch trước năm 2030. Riêng đối với xe taxi, từ ngày 1/7/2026, toàn bộ xe đầu tư mới bắt buộc phải sử dụng năng lượng sạch hoặc năng lượng xanh, thân thiện với môi trường.

Từ ngày 1/1/2035, UBND thành phố sẽ căn cứ vào tình hình hạ tầng, giao thông và điều kiện thực tế để quyết định phạm vi, thời gian và loại phương tiện chạy nhiên liệu hóa thạch bị hạn chế lưu thông trên những tuyến đường, phần đường hoặc làn đường nhất định.

Bên cạnh các biện pháp hạn chế, Hà Nội cũng siết chặt quy định liên quan đến đăng ký mới đối với phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Thành phố sẽ không cấp đăng ký mới có kiểm soát đối với loại phương tiện này khi phương tiện cũ hết hạn lưu thông, đặc biệt đối với phương tiện thuộc sở hữu tổ chức. Chỉ những phương tiện đáp ứng tiêu chuẩn khí thải từ mức 4 trở lên với ô tô và mức 3 trở lên với xe mô tô, xe gắn máy, cùng các loại xe thân thiện môi trường, xe sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh mới được phép lưu thông trong vùng phát thải thấp. Xe tải có tổng khối lượng thiết kế trên 3.500 kg sẽ bị cấm hoàn toàn lưu thông trong khu vực. Thành phố cũng sẽ thu hồi ngay các phương tiện gây ô nhiễm môi trường hoặc hết hạn lưu thông theo quy định.

Để bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra bền vững và không gây xáo trộn quá lớn, dự thảo đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp. Cụ thể, thành phố Hà Nội sẽ có chính sách ưu đãi khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang các loại xe thân thiện môi trường, đồng thời hỗ trợ người dân đang sinh sống và làm việc trong vùng phát thải thấp cũng như các doanh nghiệp buộc phải chuyển đổi phương tiện sản xuất – kinh doanh sang sử dụng năng lượng sạch hoặc phương tiện không phát thải.

Lý giải cho đề xuất cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực thay vì cấm toàn thời gian, UBND thành phố cho biết thêm, trong quá trình xin ý kiến rộng rãi từ các sở, ban, ngành, chính quyền cơ sở và khi đăng tải dự thảo trên Cổng thông tin điện tử, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – đơn vị chủ trì xây dựng dự thảo, thành phố đã nhận được nhiều góp ý đề nghị giãn lộ trình thực hiện. Các ý kiến cho rằng cần xem xét kỹ điều kiện hạ tầng giao thông, khả năng đáp ứng của hệ thống vận tải công cộng, bảo đảm an sinh xã hội và phù hợp với thói quen đi lại của người dân.

Những góp ý đến từ nhiều cơ quan, đơn vị như Sở Tư pháp, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, UBND một số phường như Tây Hồ và Giảng Võ, Viện Nghiên cứu Kinh tế – Xã hội Hà Nội. Đặc biệt, Hiệp hội các Nhà sản xuất xe máy Việt Nam, 16 doanh nghiệp cung ứng linh kiện, phụ tùng xe máy trên cả nước, Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam và ý kiến phản biện xã hội của Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố đều nhấn mạnh cần có bước đi thận trọng, tránh gây ảnh hưởng mạnh tới thị trường và sinh kế của hàng triệu người dân đang phụ thuộc vào xe máy...

Với dự thảo nghị quyết này, Hà Nội đang cho thấy quyết tâm thúc đẩy giao thông xanh nhưng đồng thời vẫn tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo tính khả thi và sự đồng thuận xã hội.