(TT&VH) - Chúng tôi từng có một số lần đến thăm gia đình GS Ngô Bảo Châu tại phố Đào Tấn, Hà Nội, nên dù rất bận rộn, GS.TSKH Ngô Huy Cẩn, cha GS Ngô Bảo Châu vẫn dành cho PV TT&VH một cuộc trò chuyện ngắn trước khi ông cùng gia đình lên đường sang Ấn Độ tham dự Đại hội Liên đoàn Toán học Thế giới (ICM 2010). Vốn là nhà khoa học cơ học chất lỏng hàng đầu Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Cơ học Việt Nam, GS Ngô Huy Cẩn dự đoán: “Châu có thể đạt giải thưởngFields”.
Tuy nhiên, với bản chất cẩn trọng, chính xác của một nhà khoa học, ông dặn: “Cần phải đợi đến ngày đó mới thông tin”. Hôm qua 19/8, GS Ngô Bảo Châu chính thức được xướng danh với giải thưởng cao quý này. TT&VH xin giới thiệu cuộc trò chuyện đến độc giả.
May mắn được nhiều thầy giỏi toán truyền thụ
* Là một nhà khoa học được đào tạo bài bản về Toán, sau đó là Vật lý cơ học, GS đã định hướng cho con như thế nào? Cách dạy con học của GS có gì khác lạ không?
- Hồi ấy, 3 năm đầu Châu được sinh ra, tôi là binh nhì làm sao về được, nuôi Châu hoàn toàn bằng tiền lương của mẹ, thỉnh thoảng tôi cũng được anh em ưu tiên con nhỏ nên cho thêm 1 suất sữa Liên Xô viện trợ gửi về cho con.
Việc học tiểu học ở trường thực nghiệm là rất tốt. Cách dạy của trường thực nghiệm làm cho trẻ con thích đến trường, nó chủ yếu làm phát huy được suy nghĩ tìm tòi của học sinh hơn là bắt các em phải làm những việc bắt buộc. Hồi đó, trường không bắt học sinh học bảng cửu chương. Khi giải toán không cần đáp số mà học sinh chỉ cần trình bày cách giải thôi, không phải cộng trừ nhân chia cụ thể, việc đó thời đại ngày nay có máy tính rồi, như thế nó rút ngắn rất nhiều nội dung bắt cho trẻ học và nó tập trung vào phát triển tư duy sáng tạo nhiều hơn.
Hồi đó, Châu học trường thầy Hồ Ngọc Đại, về nhà mình giao bài tập toán, mới đầu mình chọn những bài khó, mỗi chương chỉ giao vài bài thôi. Châu thường tự tìm cách giải, bài khó mình thường vạch ra hướng thôi chứ không giải cụ thể. Châu làm nhanh quá nên về sau mình bảo con cứ làm tất cả nhưng cả quyển ấy, Châu chỉ làm vài ngày là xong. Lúc đó Châu thường học trước chương trình. Khi học lớp 3 thì Châu làm toán lớp 4, nhưng ngay cả toán lớp 4 Châu cũng chỉ làm vài ngày là xong.
* Các thầy dạy Toán ở Việt Nam đã dạy dỗ Châu ra sao, thưa GS?
- Khi Châu học hết lớp 5, bắt đầu học chuyên toán ở trường Trưng Vương. Mình đã nhờ cậu đồng nghiệp trẻ ở Viện Cơ học là Phạm Ngọc Hùng kèm Châu. Phạm Ngọc Hùng vốn học chuyên toán đã từng sang học toán ở Minsk, cậu ấy kèm Châu 2 năm rồi bảo: “Có khi em cũng hết vốn, để em nhờ bạn em bên Viện Toán”.
Người Hùng nhờ cũng chính là anh Lê Tuấn Hoa, lúc ấy cũng mới tốt nghiệp tổng hợp toán ở Nga về. Sau anh Hoa, có anh Vũ Đình Hòa bây giờ ở viện CNTT, lúc ấy là nghiên cứu sinh toán tại Đức về.
Các anh ấy dạy vô tư, ngay cả bản thân mình cũng không nghĩ phải trả tiền các anh ấy bao nhiêu, hồi ấy chưa có cái khái niệm bồi dưỡng, anh em chơi với nhau thì dạy Châu thôi. Mình nghĩ Châu cũng may mắn được nhiều thầy giỏi toán truyền thụ. Thời ấy nó khác bây giờ, các thầy thấy học sinh giỏi là thích lắm, chia nhau bảo rằng: "Tôi vừa tìm được một đứa rất giỏi, tôi chia cho ông dạy môn này, tôi môn kia", chứ thời đấy có cần tiền đâu, mà lúc ấy cũng chả có tiền mà đóng.
Trong quá trình Châu học, không bao giờ mình phải hò hét cả, những năm cuối cấp mình phải nhắc Châu đi ngủ sớm. Hồi đó mình được phân căn hộ ở Nam Đồng khu tập thể quân đội, nhà không có tivi để xem chương trình thời sự mà Châu và các học sinh giỏi Quốc tế vinh dự được Tổng Bí thư gặp mặt.
Học toán giỏi khác với làm toán giỏi
* GS Ngô Bảo Châu đã từng đoạt 2 HCV Olympic Toán Quốc tế, sau nhiều năm học tập và nghiên cứu mà chủ yếu ở nước ngoài, GS Châu đã đạt được nhiều giải thưởng cao quý, trong đó có giải thưởng Clay. Theo GS, nước ta có nhiều người đoạt giải cao Olympic toán quốc tế, tại sao sau đó họ không thể đạt tới đỉnh cao?
- Châu thường nói rằng thi Olympic là cuộc thi những người học toán giỏi còn sau này họ sẽ phải làm toán chứ không phải học toán nữa, nên nó khác hẳn.
Không phải anh nào học giỏi cũng đạt đỉnh cao đâu, cũng chỉ có một vài người thôi. Tôi cũng biết, những người đoạt giải thưởng Fields của toán học đến bây giờ Mỹ mới có 12 người, Pháp 9 người, Liên Xô 8 người trong đó có 1 người Ucraina, Nhật 3 người, Trung Quốc có 1 người nhưng lại là quốc tịch Mỹ, sống, học tập và nghiên cứu ở Mỹ.
Những người đạt giải thưởng Fields là những người kiệt xuất rồi. Nhưng cần biết rằng cũng có rất nhiều những người giỏi ở nước ta và các nước khác, họ không thuộc các tiêu chí của giải thưởng, chứ không phải họ “chìm” đi đâu. Như ở Việt Nam, tất nhiên cũng phải nói là điều kiện của các anh ấy (các nhà khoa học – PV) còn khó khăn, hầu hết các nhà khoa học đều hợp tác với nước ngoài, như các anh ở Viện Toán, một năm các anh ra nước ngoài làm việc ít nhất 3, 4 tháng.
* Rất nhiều học sinh giỏi cũng đã được các thầy giỏi đào tạo. Nhưng theo GS, thành công của Ngô Bảo Châu là do đâu?
- Nhiều nhà khoa học đều có ý kiến là Châu cũng có may mắn là ra nước ngoài có dịp để mà tiếp xúc giao lưu với các nhà toán học đầu ngành trên thế giới. Khách quan mà nói, điều kiện để học cách làm toán, (chứ không chỉ là học toán nhé) nó thuận lợi hơn rất nhiều so với ở trong nước. Cho nên mình cũng không nên nói là những thành tựu này nọ chỉ là do kết quả đào tạo trong nước.
Nhưng một điều quan trọng là cái “gốc” Châu được đào tạo trong nước tốt, Châu có tài năng và niềm đam mê khoa học cháy bỏng bởi làm toán nó cũng khắc nghiệt lắm.
Châu là người cha rất yêu con và biết chăm sóc con cái
* Xin hỏi GS một câu hơi riêng tư, các nhà khoa học hàng đầu do quá đam mê khoa học mà thường khó cân bằng cuộc sống. Với GS Ngô Bảo Châu thì sao?
- Châu lập gia đình năm 1994, năm 22 tuổi khi học xong thạc sĩ bên Pháp rồi. Thời gian ấy, người Việt bên Pháp rất ít, Châu không có nhiều giao lưu, học hành lại căng thẳng.
Châu về đặt vấn đề bố mẹ cho con lập gia đình vì Châu có người yêu cũng học cùng trường Trưng Vương. Mình thì nghĩ Châu vẫn trẻ nhưng chính anh Lê Tuấn Hoa bảo: “Anh không đồng ý cũng gay go vì nhiều trường hợp các cậu giỏi toán nhưng không cân bằng được cuộc sống có thể bị tâm thần. Hồi ấy Châu vừa đủ tuổi theo luật trai 22 tuổi, gái 20 được lập gia đình. Năm 1995 Châu làm thủ tục để vợ Nguyễn Bảo Thanh sang Pháp, năm đấy cũng sinh con gái đầu lòng. Thời gian đó tương đối khó khăn vì học bổng hạn chế. Thanh vốn học ngoại thương ra, hồi ở Pháp có một thời gian Thanh đi làm kiểm toán ở một công ty tư nhân.
Đời thường, Châu là người cha rất yêu con và chăm sóc con cái, ba đứa trẻ xinh xắn ngoan ngoãn cũng giúp Châu giảm bớt những cái căng thẳng.
Châu cũng không phải là người mà tâm hồn “nghèo nàn”, Châu thích nhạc cổ điển, thơ Hàn Mạc Tử, thơ Quang Dũng, trước đây Châu cũng có học và biết chơi đàn violon.
XSMB 21/7: Kết quả Xổ số miền Bắc hôm nay thứ Hai ngày 21/7/2025 quay thưởng lúc 18h10 được trực tiếp cập nhật nhanh nhất, chính xác nhất trên Thethaovanhoa.vn.
Tiếp nối hành trình Trại Hè Việt Nam 2025 với chủ đề "Cùng nhau viết tiếp câu chuyện hòa bình", ngày 21/7/2025, đoàn thanh niên, sinh viên kiều bào đã đến viếng, dâng hương, dâng hoa tại Di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị; gặp gỡ, tặng quà các cựu chiến bình và thanh niên xung phong.
Hãng tin Tân Hoa Xã của Trung Quốc đưa tin, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã tuyên bố khởi công xây dựng công trình sẽ trở thành đập thủy điện lớn nhất thế giới, với vị trí tại rìa phía Đông cao nguyên Tây Tạng và chi phí ước tính khoảng 170 tỷ USD.
Trước diễn biến phức tạp của bão số 3 (Wipha), Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) khuyến cáo người dân không chủ quan trước các nguy cơ mất an toàn về điện trong mùa mưa bão.
Singapore, London và Hong Kong (Trung Quốc) tiếp tục thống trị bảng xếp hạng các thành phố đắt đỏ nhất thế giới. Tuy nhiên, một sự chuyển dịch trong mô hình tài sản toàn cầu đang tạo điều kiện cho các thành phố mới nổi như Dubai, Bangkok và Tokyo vươn lên mạnh mẽ, báo hiệu một cuộc tái định hình bản đồ xa xỉ của giới siêu giàu.
Khi mọi tương tác chỉ còn lại giọng nói và con chữ, sự thấu cảm cần hiện diện nhanh hơn bao giờ hết. Tại Hải Triều, chưa đầy 60 giây để khách hàng biết rằng: "Tôi đang ở đây vì bạn."
Hà Nội tạm dừng mọi hoạt động du lịch, vui chơi giải trí và tăng cường bảo vệ di tích, danh thắng trên toàn địa bàn, chủ động ứng phó với diễn biến phức tạp của bão số 3 (bão Wipha).
XSMN 22/7: Xổ số miền Nam ngày 22/7/2025 gồm các xổ số Bến Tre, Bạc Liêu và Vũng Tàu. Theo dõi kết quả XSMN hôm nay thứ Ba ngày 22/7 trên Thethaovanhoa.vn.
Vong Xuyên Phong Hoa Lục đã có một dự án hợp tác đặc biệt về âm nhạc cổ phong giao hòa công nghệ hiện đại với Ann - thần tượng âm nhạc ảo đầu tiên của Việt Nam.
XSMN 21/7: Xổ số miền Nam ngày 21/7/2025 gồm các xổ số Cà Mau, Đồng Tháp và TP Hồ Chí Minh. Theo dõi kết quả XSMN hôm nay thứ Hai ngày 21/7 trên Thethaovanhoa.vn.
Chương trình thiện nguyện "F168 CHƯƠNG TRÌNH THIỆN NGUYỆN KHỞI ĐẦU NĂM MỚI XÂY DỰNG CUỘC SỐNG" đã được tổ chức tại xã Trà Khê, huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi
Ngày nay, gần như mọi quán ăn, nhà hàng, khách sạn đều may đồng phục. Thế nhưng, câu hỏi quan trọng hơn là: Đồng phục của bạn để lại cảm xúc gì trong lòng khách?
PGS.TS Vũ Việt Bảo, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học TDTT TP.HCM vừa tham dự Hội nghị Thể thao Sinh viên Thế giới FISU 2025 tổ chức tại Rhine‑Ruhr, Đức. Đây là một sự kiện có quy mô cũng như tầm ảnh hưởng rất lớn trong giới học thuật thể thao toàn cầu và theo chia sẻ của PGS, TS Vũ Việt Bảo với TT&VH, điều mà ông ấn tượng nhất chính là sự giao thoa giữa công nghệ, giáo dục và thể thao.
CLB Quảng Nam sẽ không tham dự V-League 2025/26 và sáp nhập với CLB SHB Đà Nẵng, trong khi suất dự giải cũng không được chuyển nhượng cho đội bóng nào khác. Thông tin này đang khiến người hâm mộ đội bóng xứ Quảng vô cùng hoang mang.
Cuộc cách mạng bóng đá Malaysia đang rực rỡ ở cấp độ ĐTQG, nhưng tương lai lại đang thoi thóp trên giường bệnh, tờ New Straits Times của Malaysia bình luận.