Đi tìm 'Người lạ' nhờ cảm hứng từ 'Kama Sutra'

(Thethaovanhoa.vn) - Từ câu hỏi ám ảnh “Làm thế nào để đàn bà quyến rũ tuyệt đối được một người đàn ông?” cùng kiến thức và cảm hứng từ hai cuốn cẩm nang giới tính Kama Sutra và The Sensuous Woman, nghệ sĩ kịch hình thể Phan Ý Ly cùng 2 người bạn kiêm cộng sự dựng nên vở Người lạ rất… lạ.

Năm 2012, vở diễn ứng tác Người lạ, hay còn gọi là “sân khấu không kịch bản”, công diễn 3 đêm tại Sân khấu nhỏ BlackBox ở Hà Nội vào tháng 4. Năm nay, vở diễn được mời tham dự Liên hoan Thiết kế sân khấu thế giới 2013 (World Stage Design Festival) ở Cardiff, xứ Wales (Vương quốc Anh) vào tháng 9.

Nhóm nghệ sĩ và nhà sản xuất Việt Nam sẽ tới nước Anh vào tháng 9 để tập luyện và hoàn thiện vở diễn. Dự kiến sau liên hoan ở Cardiff, Người lạ sẽ tiếp tục đến với khán giả London và trở về Hà Nội.

Các hình trong vở Người lạ khi diễn ở Hà Nội vào tháng 4/2012. Ảnh Mi Ly và Minh Quân

Ai cũng có lúc chối bỏ “người lạ” bên trong mình

Nói về ý tưởng của vở diễn: nghệ sĩ Phan Ý Ly, một trong 2 diễn viên chính kiêm đồng đạo diễn Người lạ, cho biết: Với vở Người lạ, ý tưởng nhen nhóm từ năm 2011. Robert Hale, đạo diễn và Hồ Ngọc Bảo Khiêm, bạn diễn trong vở kịch đều là những người bạn thân thiết của tôi trong suốt 12 năm. Tôi luôn muốn cùng họ làm một vở diễn với chỉ 2 diễn viên. Người lạ là dự án nghệ thuật chung đầu tiên của 3 người.

Ý tưởng xuất phát từ mối quan tâm cá nhân. Tôi luôn mong muốn giải mã được mối quan hệ giữa đàn ông và đàn bà. Khi trò chuyện với Robert và Khiêm, chúng tôi nhận ra đó là chủ đề mà cả 3 cùng say mê. Với riêng tôi, có một câu hỏi ám ảnh là “Làm thế nào để đàn bà quyến rũ tuyệt đối được một người đàn ông?”. Tôi từng trải qua các mối quan hệ tình cảm với người phương Tây và người Việt Nam. Lần nào tôi cũng dựng lên rồi lại đập bỏ những quy tắc chuẩn mực về một người đàn bà, tất cả là để sống hạnh phúc với người đàn ông của mình.

Nếu như trước đây tôi hết mình cổ súy cho sự mạnh mẽ và độc lập của người phụ nữ và tỏ ra coi thường những người yếu đuối, lệ thuộc… thì bây giờ, tình nhân phương Đông lại khiến tôi phải nghĩ lại về sức mạnh của người phụ nữ yếu mềm.

Poster vở Người lạ

* Vậy đâu là bước ngoặt khiến chị thay đổi quan niệm?

- Năm 2011, tôi từng đến Ấn Độ và mua được một cuốn sách của một triết gia, dạy kỹ nữ cách quyến rũ và vứt bỏ người đàn ông/khách hàng của mình. Tên cuốn sách là The Sensuous Woman (tạm dịch: Người đàn bà mê đắm nhục dục), người biên soạn là Rachna Joshi. Trong cuốn sách cũng sử dụng rất nhiều hình minh họa từ Kama Sutra - cẩm nang nổi tiếng về tình dục được viết cùng thời, tức là cách đây cả nghìn năm. Đọc xong The Sensuous Woman, tôi bàng hoàng nhận ra cuốn sách dạy các kỹ nữ cả 2 giá trị mà tôi tưởng như không thể tồn tại song song ở một người phụ nữ: sự độc lập mạnh mẽ từ bên trong và khả năng thể hiện sự yếu mềm ở bên ngoài.

Tôi đã trò chuyện với rất nhiều người bạn thuộc 2 giới tính về phát hiện này, họ chia sẻ nhiều quan điểm đối lập rất thú vị. Robert và Khiêm cũng vậy. Khi luyện tập cho vở Người lạ, chúng tôi cùng nhau trả lời những câu hỏi: quan niệm về đàn ông - đàn bà của mỗi người, về những phút đầu tiên nhận ra mình thật là đàn bà hay đàn ông, về sự đấu tranh giữa hai cá tính “đàn ông - đàn bà” bên trong mỗi người, về những mong muốn, áp đặt, khát khao của mình với người khác giới…

Các động tác múa và hình thể trong Người lạ chịu ảnh hưởng từ những hình ảnh minh họa trong Kama Sutra, nếu khán giả đã đọc cuốn sách này và quan sát kỹ khi xem vở diễn thì có thể nhận ra. Còn về tâm lý và các thông điệp về giới tính thì Người lạ chịu ảnh hưởng từ The Sensuous Woman. Tóm lại, vở diễn lấy cảm hứng từ cả 2 cuốn sách này

Đặt cho vở diễn tên gọi Người lạ, chúng tôi nhận thấy dù khát khao và không thể thiếu nhau nhưng dường như đàn ông và đàn bà luôn là người lạ đối với nhau, và bên trong mỗi người đều tồn tại một “người lạ” mà mình chối bỏ, sợ hãi, hoặc không dễ dàng chấp nhận.

* Khi diễn tại Anh, vở diễn có thay đổi gì so với phiên bản đã diễn ở Việt Nam? Ngay trong 3 lần diễn ở Hà Nội vào năm ngoái, người xem nhận thấy nhiều chi tiết hoặc cả câu chuyện thay đổi qua mỗi đêm diễn?

- Người lạ được mời tới liên hoan này chính là nhờ tính thể nghiệm “sân khấu không kịch bản” và yếu tố Đông - Tây của vở diễn: khám phá và thách thức quan điểm về giới của phương Tây và phương Đông, tạo nên sự hợp tác giữa các nghệ sĩ phương Tây và phương Đông, mô hình biểu diễn sẽ linh hoạt hơn nếu có cả diễn viên phương Tây và phương Đông cùng tham gia.

Sân khấu không kịch bản - chỉ lạ ở Việt Nam

- Tuy nhiên, theo Robert Hale, đạo diễn của vở kịch, Người lạ nổi bật ở Việt Nam nhờ tính ngẫu hứng không kịch bản, nhưng ở Liên hoan Thiết kế sân khấu thế giới Cardiff sắp tới, rất có khả năng nhiều đoàn nghệ thuật khác sẽ đưa các yếu tố ngẫu hứng vào chương trình biểu diễn của họ nên Người lạ sẽ không còn lạ.

Liên hoan Thiết kế sân khấu thế giới 2013 là sân chơi quốc tế của giới thiết kế sân khấu, diễn ra từ 5 đến 15/9 tại Cardiff, xứ Wales thuộc Vương quốc Anh. Chuỗi sự kiện quy tụ các đoàn nghệ thuật đến từ Tây Ban Nha, Pháp, CH Czech, Anh, Italia, Canada, Colombia, Argentina, Mexico… Vở Người lạ của Việt Nam sẽ diễn 2 suất tại liên hoan vào ngày 14/9.

“Ở châu Âu, hình thức sân khấu ngẫu hứng rất phổ biến” - Hale cho biết. “Càng dễ gặp hơn khi ta thấy các nhóm hài diễn ngẫu hứng trong những chương trình biểu diễn thực tế. Chúng tôi muốn đưa yếu tố ngẫu hứng vào để diễn viên và khán giả cùng tham gia với nhau. Vì chẳng ai biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, vở diễn sẽ đầy bất ngờ và thú vị. Đồng thời, để làm được như vậy, đòi hỏi diễn viên phải là chính mình và phản ứng rất tốt”.

Về thay đổi của vở diễn khi đến với khán giả quốc tế ở Anh, nghệ sĩ Paul Burgess cho biết: “Người lạ sẽ được dàn dựng tương tự như những gì chúng tôi đã làm ở Hà Nội nhưng không có phông nền, sẽ có những chiếc hộp với nhiều cách sử dụng khác nhau, đồng nghĩa với việc sẽ có những thay đổi trong lời thoại và hành động sân khấu khi các nghệ sĩ diễn ngẫu hứng. Nó phản ánh bản chất của vở diễn như một cái gì đó linh hoạt, có thể được trình diễn tại Hà Nội, Cardiff, London hay bất cứ nơi nào khác”. Thay đổi này giúp cho các nghệ sĩ kịp thời ứng biến với nhiều tình huống sân khấu khác nhau. Các đoạn trình chiếu video như trong ý tưởng gốc vẫn được giữ lại, sẽ có sự hiện diện ma quái của người thứ ba do Eddie Ladd, một diễn viên người xứ Wales đóng. Cách làm này sẽ tô đậm khía cạnh về giới tính. Còn thông điệp về định kiến giới vẫn được thể hiện thông qua phần biểu diễn rối bóng như ở Việt Nam.

“Người lạ đáp ứng một cách hoàn hảo yêu cầu trọng tâm của liên hoan khi các yếu tố hình ảnh, phối cảnh là nền tảng cho việc kể chuyện chứ không phải lời thoại” - theo nghệ sĩ Paul Burgess. Và thực tế là lời thoại của kịch Người lạ thay đổi theo từng đêm diễn tùy cách ứng biến của diễn viên.

Mi Ly
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần