Dấu ấn Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước

Trong Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, vai trò giám sát đã được thực hiện sâu sắc và ấn tượng thông qua các phiên thảo luận toàn thể về việc thực hiện chín nghị quyết giám sát chuyên đề và bảy nghị quyết chất vấn của Quốc hội khóa XIV, XV, với nội dung các nghị quyết trải rộng trên 17 lĩnh vực then chốt.

Phiên họp được truyền hình, phát thanh trực tiếp, được đông đảo cử tri chờ đợi bởi đây là dịp để Quốc hội thực hiện cơ chế hậu kiểm toàn diện, đánh giá tổng thể kết quả thực hiện các nghị quyết giám sát chuyên đề, chất vấn trong suốt hai nhiệm kỳ qua.

Đóng góp ý kiến đối với nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao nỗ lực, tinh thần trách nhiệm của Chính phủ trong thực hiện các nghị quyết về giám sát, chất vấn của Quốc hội trên hầu hết tất cả các lĩnh vực về tài chính, ngân hàng, công thương, xây dựng, giao thông..., đặc biệt là kết quả xử lý hơn 1.700 dự án tồn đọng theo Nghị quyết 170.

Các đại biểu đề nghị nghiên cứu xem xét có gói hỗ trợ "căn cơ" hơn cho người dân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lũ trong thời gian vừa qua…

Nhiều ý kiến tâm huyết, trí tuệ đã được đóng góp nhằm đề xuất các giải pháp cụ thể để đẩy nhanh tiến độ xử lý các vấn đề, nâng cao chất lượng công tác giám sát trong thời gian tới, đặc biệt là gắn kết công tác thi hành pháp luật với xây dựng pháp luật.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã báo cáo chi tiết về nỗ lực của Chính phủ trong lĩnh vực thanh tra, đặc biệt là việc xử lý các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án, với hơn 81% các vướng mắc đã được giải quyết.

Các đại biểu Quốc hội cơ bản thống nhất và đánh giá cao chất lượng báo cáo cũng như sự thẳng thắn của các thành viên Chính phủ khi nhìn thẳng, nói rõ những việc làm được, những vấn đề còn tồn tại, chưa hiệu quả, cũng như các nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Các cơ quan của Quốc hội cũng đã chỉ rõ những nhiệm vụ còn chậm tiến độ hoặc chuyển biến chưa rõ nét trong từng lĩnh vực.

Hiện đại hóa công tác giám sát bằng dữ liệu

Để đáp ứng yêu cầu Nghị quyết Quốc hội đề ra, Tòa án nhân dân tối cao xác định một số nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, gồm: Tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc; tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ, công chức; rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để bảo đảm hoạt động hiệu quả; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc xét xử; tiếp tục đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở của Tòa án các cấp nhằm củng cố và hiện đại hóa cơ sở vật chất của Tòa án các cấp.

Thông qua thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Quốc hội chỉ đạo rà soát sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước như đất đai, bảo hiểm…., bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ; đồng thời, tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật.

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn cũng nêu rõ, thời gian tới, Kiểm toán nhà nước sẽ tiếp tục bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, đổi mới mạnh mẽ phương thức kiểm toán dựa trên cơ sở ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Tập trung kiểm toán chuyên đề và những lĩnh vực "nóng" được dư luận và cử tri quan tâm, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công, góp phần phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Nội dung thảo luận cho thấy tinh thần giám sát đến cùng và trách nhiệm cao của Quốc hội.  Quốc hội phân tích nguyên nhân về mặt thể chế và pháp luật. Nhiều ý kiến đề nghị các cơ quan chịu trách nhiệm báo cáo phải làm rõ những khó khăn, vướng mắc pháp lý đã cản trở việc thực hiện nghị quyết, từ đó làm căn cứ để Quốc hội tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật tại chính kỳ họp này và các kỳ họp tiếp theo.

Cũng tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội dành cả ngày 28/10 thảo luận ở hội trường về báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề "việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành". Trên cơ sở kết quả giám sát chuyên đề, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó, yêu cầu tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp đột phá để cải thiện chất lượng môi trường, bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh môi trường và hướng tới phát triển bền vững.

Quốc hội đã dành thời gian cho báo cáo kết quả giám sát của các Đoàn giám sát chuyên đề đã triển khai trong năm, điển hình là chuyên đề liên quan đến: Thực hiện các Nghị quyết về Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực: Tập trung đánh giá kết quả thực hiện các nghị quyết của Đảng và Quốc hội về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp.

Đánh giá tiến độ và hiệu quả của các chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững) nhằm đảm bảo nguồn lực được sử dụng đúng mục đích, mang lại hiệu quả thiết thực. Quốc hội đã rà soát và đánh giá việc thực hiện các nghị quyết quan trọng đã được ban hành từ đầu nhiệm kỳ, bao gồm đánh giá hiệu quả của các cơ chế, chính sách đặc thù đã áp dụng cho các thành phố lớn (Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng), nhằm kịp thời rút kinh nghiệm và ban hành các nghị quyết sửa đổi, bổ sung tại chính kỳ họp này…

Bên cạnh đó, Quốc hội đã xem xét, thảo luận về các báo cáo về công tác tư pháp, phòng chống tham nhũng, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, tiếp công dân, xử lý đơn, thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân…

Từ các phiên họp cho thấy, đại biểu Quốc hội nêu bật yêu cầu cấp thiết của giai đoạn tới là hiện đại hóa công tác giám sát bằng dữ liệu. Một hệ thống cơ sở dữ liệu chung về việc thực hiện các Nghị quyết giám sát chuyên đề và chất vấn, được kết nối liên thông giữa Chính phủ, Tòa án, Viện Kiểm sát, Kiểm toán Nhà nước và Quốc hội sẽ là nền tảng để giám sát diễn ra liên tục, khách quan và hiệu quả.

Khi dữ liệu đầy đủ, thống nhất và cập nhật theo thời gian thực, giám sát của Quốc hội không chỉ theo dõi việc thực thi nhiệm vụ, mà còn có thể cảnh báo sớm những rủi ro chính sách, giúp quá trình điều hành và hoạch định chính sách trở nên linh hoạt, minh bạch và khoa học hơn.

Nhiều ý kiến đề xuất mô hình giám sát hiện đại, dựa trên dữ liệu và công nghệ, với hệ thống chỉ số đo lường cụ thể, có thể kiểm chứng theo thời gian thực. Đây là hướng đi phù hợp xu thế chuyển đổi số.

Thực hiện vai trò giám sát, kết quả từ công tác này cho thấy đây là thước đo hiệu quả đổi mới của Quốc hội, khẳng định rõ vai trò của Quốc hội trong kiểm soát quyền lực với mục tiêu là nâng cao kỷ luật, kỷ cương hành chính, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước.

(Tiếp theo : Thể chế hóa toàn diện tư duy phát triển mới)