Đằng sau cơn sốt AI 2025: Phát thải CO2 ngang một thành phố lớn và những chi phí ít được nhắc tới

Cơn bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI) trong năm 2025 đã gây ra lượng khí thải carbon dioxide (CO2) tương đương với toàn bộ lượng phát thải của thành phố New York (Mỹ) - một siêu đô thị với dân số hơn 8 triệu người.

Đây là kết luận từ một nghiên cứu mới được công bố, đồng thời cảnh báo về tác động môi trường khổng lồ mà công nghệ này đang mang lại, trong khi lợi ích chủ yếu thuộc về các tập đoàn công nghệ lớn.

Những con số gây sốc về phát thải CO2 và tiêu thụ nước

Theo nghiên cứu của nhà khoa học Hà Lan Alex de Vries-Gao, người sáng lập Digiconomist - một tổ chức chuyên nghiên cứu hậu quả không mong muốn của các xu hướng kỹ thuật số - lượng khí thải nhà kính từ việc sử dụng AI trong năm 2025 có thể lên tới 80 triệu tấn CO2. Con số này không chỉ ngang bằng với lượng phát thải hàng năm của New York, mà còn tương đương hơn 8% tổng lượng phát thải của ngành hàng không toàn cầu.

Nghiên cứu, được đăng tải trên tạp chí học thuật Patterns, là nỗ lực đầu tiên nhằm đo lường riêng tác động môi trường của AI, thay vì gộp chung với toàn bộ trung tâm dữ liệu. Khi các chatbot như ChatGPT của OpenAI hay Gemini của Google bùng nổ sử dụng trong năm 2025, nhu cầu điện năng cho AI tăng vọt.

Đáng chú ý hơn, lượng nước tiêu thụ liên quan đến AI có thể đạt 765 tỷ lít – vượt quá tổng nhu cầu nước đóng chai toàn cầu. Đây là lần đầu tiên tác động nước của AI được ước tính riêng, và con số này cao hơn 1/3 so với các ước tính trước đây về tiêu thụ nước của tất cả trung tâm dữ liệu.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cũng cảnh báo rằng các trung tâm dữ liệu tập trung vào AI tiêu thụ điện năng tương đương với các nhà máy luyện nhôm tiêu tốn năng lượng lớn, và tiêu thụ điện của trung tâm dữ liệu toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030. Các trung tâm dữ liệu AI lớn nhất đang được xây dựng có thể tiêu thụ điện bằng 2 triệu hộ gia đình.

Ai hưởng lợi, ai chịu chi phí?

Tác giả nghiên cứu Alex de Vries-Gao nhấn mạnh: "Chi phí môi trường của AI là rất lớn ở mức tuyệt đối. Hiện tại, xã hội đang gánh chịu những chi phí này, trong khi các công ty công nghệ đang thu về lợi ích. Câu hỏi đặt ra là: Điều đó có công bằng không? Nếu họ đang hưởng lợi từ công nghệ này, tại sao họ không chịu một phần chi phí?".

Ông kêu gọi các công ty công nghệ phải minh bạch hơn về tác động khí hậu, vì hiện nay báo cáo của họ thường thiếu dữ liệu chi tiết để đánh giá chính xác.

Donald Campbell, giám đốc vận động của tổ chức phi lợi nhuận Foxglove (Anh), cho rằng: "Đây là bằng chứng thêm nữa cho thấy công chúng đang phải trả hóa đơn môi trường cho một số công ty giàu nhất hành tinh. Tệ hơn, đây có lẽ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Cơn sốt xây dựng trung tâm dữ liệu lớn do AI tạo sinh đang chỉ mới bắt đầu".

Một trung tâm dữ liệu lớn có thể gây phát thải khí hậu tương đương vài sân bay quốc tế. Chỉ riêng tại Anh, có ước tính 100-200 dự án như vậy đang trong giai đoạn quy hoạch. Ví dụ, trung tâm dữ liệu lớn nhất đang được lập kế hoạch tại Blyth (Northumberland, Anh) - trên nền một nhà máy điện than cũ - dự kiến phát thải hơn 180.000 tấn CO2 mỗi năm khi hoạt động đầy tải, tương đương hơn 24.000 hộ gia đình.

Hiện tại, Mỹ chiếm 45% tiêu thụ điện trung tâm dữ liệu toàn cầu, theo sau là Trung Quốc (25%) và châu Âu (15%).

Nghiên cứu này nhắc nhở rằng đằng sau sự tiện lợi của AI là những chi phí môi trường khổng lồ, đang được xã hội gánh chịu trong khi các ông lớn công nghệ tiếp tục thu lợi nhuận kỷ lục. Việc đòi hỏi minh bạch và trách nhiệm từ các công ty công nghệ là cần thiết hơn bao giờ hết để đảm bảo sự phát triển bền vững của công nghệ này.