Cùng Lữ Mai về với "Tháng ngày thiên thanh"

Với Tháng ngày thiên thanh, nhà thơ Lữ Mai mang đến cho độc giả một tập tản văn giàu cảm xúc, nơi tuổi thơ hiện lên qua những trang viết dung dị, trong trẻo. 

Để rồi ở đó, những ký ức tưởng chừng nhỏ bé, riêng tư lại trở thành mạch nguồn nuôi dưỡng niềm tin, sự dịu dàng và lòng biết ơn cho bất cứ ai trong đời sống vội vã hôm nay, giúp mỗi người có thể tìm lại năng lượng trong lành cho chính mình.

Xung quanh Tháng ngày thiên thanh (NXB Văn học, Sbooks), Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trò chuyện với tác giả Lữ Mai:

* Năm 2024, chị đoạt giải thưởng Khát vọng Dế Mèn với bản thảo "Dưới khung trời ngát xanh" (sau đó được NXB Văn học và Linh Lan Books ấn hành) - một truyện dài đầy ắp ký ức tuổi thơ. Giờ đây, tập tản văn mới cũng lại là những trang viết đong đầy kỷ niệm ấu thơ. Phải chăng ký ức tuổi thơ luôn là "một nguồn tài nguyên lớn" trong hành trình sáng tác của chị?

- Tuổi thơ, với tôi, vừa là nơi bắt đầu vừa là điểm tựa. Nó tựa khu vườn tinh khôi mà mỗi khi trở lại, tôi cảm thấy được tiếp thêm năng lượng sống, niềm tin và sự trong trẻo.

Tôi tin rằng ký ức tuổi thơ là nguồn tài nguyên lớn cho bất cứ người cầm bút nào, bởi trong đó vừa có kỷ niệm riêng tư, vừa ẩn chứa những trải nghiệm mang tính phổ quát của con người: Niềm vui, nỗi buồn, sự trong sáng và cả những khát vọng đầu đời. Với tôi, mỗi khi viết về tuổi thơ là một lần tôi tìm cách "cứu rỗi" chính mình, giữ lại sự tinh khôi giữa guồng quay đời sống nhiều phức tạp.

* "Tháng ngày thiên thanh" mà chị nhắc đến là những tháng ngày như thế nào?

- Đó chính là những năm tháng mà tâm hồn tôi còn nguyên vẹn màu trong xanh, trong trẻo, ngây thơ. Là tuổi thơ lớn lên ở làng quê Bắc Bộ của tôi với những mùa gặt rộn ràng, dòng sông, triền đê, những đêm trăng sáng.

Tôi muốn gọi đó là "thiên thanh" - vừa mang nghĩa là màu xanh của bầu trời, vừa là sự thanh sạch của tâm hồn trẻ nhỏ. Nội dung tập sách là những mảnh ký ức, những câu chuyện nho nhỏ nhưng lại phản chiếu một giai đoạn đáng nhớ, nuôi dưỡng nhân cách và tâm hồn con người.

* Qua tập sách, chị mong muốn gửi gắm đến bạn đọc điều gì?

- Tôi mong độc giả, đặc biệt là bạn đọc trẻ, khi đọc sẽ tìm thấy trong đó sự đồng điệu, sự sẻ chia. Mỗi người đều có tuổi thơ của riêng mình, có thể khác nhau về không gian, thời gian nhưng giống nhau ở cảm xúc.

Tôi muốn khơi dậy trong mọi người một niềm tin rằng tuổi thơ không bao giờ mất đi, tuổi thơ luôn ở đó, đồng hành cùng chúng ta, để mỗi khi mệt mỏi, ta có thể quay về, tìm lại năng lượng trong lành. Với độc giả trưởng thành, tôi mong họ thấy lòng mình dịu lại, được tiếp thêm sự nhẹ nhõm để tiếp tục bước đi.

* Với chị, chất liệu tuổi thơ liệu sẽ còn tiếp tục trở thành nguồn mạch cho những tác phẩm tiếp theo?

- Trở lại với tuổi thơ là một cách tôi giữ cho ngòi bút mình không khô cạn, giữ cho tâm hồn mình không chai sạn. Đó cũng là cách tôi trò chuyện với chính mình, đối thoại với những bạn đọc đang kiếm tìm sự trong trẻo giữa đời sống bộn bề.

- Tôi nghĩ tuổi thơ vẫn sẽ là mạch nguồn bất tận, chưa bao giờ cạn. Nhưng tôi cũng không chỉ dừng ở đó; tôi còn muốn tìm đến những chất liệu khác như hiện tại, ký ức lịch sử hay những trải nghiệm đời sống hôm nay. Sáng tác của tôi luôn vận động, nhưng tuổi thơ sẽ vẫn là một dòng suối ngầm nuôi dưỡng mọi dòng chảy khác.

* Chị để lại dấu ấn ở nhiều thể loại: Trường ca, thơ, truyện ngắn, truyện dài… và giờ là tản văn. Mỗi thể loại mang đến cho chị trải nghiệm sáng tác ra sao?

- Mỗi thể loại giống như một không gian sống khác nhau mà tôi được đặt mình vào. Trường ca cho tôi cảm giác về sự rộng lớn, là nơi để tôi thử thách sức bền, ý chí và khả năng tạo dựng tầm vóc. Thơ lại là nơi trú ngụ của trực giác, của những rung động sâu kín và tinh tế nhất. Truyện ngắn, truyện dài giúp tôi có dịp quan sát con người và xã hội, xây dựng tình huống và nhân vật.

Còn tản văn thì nhẹ nhàng, gần gũi, là khoảng lặng để tôi trò chuyện, tâm tình. Tôi viết nhiều thể loại không phải để phân tán, mà để làm giàu trải nghiệm sáng tạo và giúp ngòi bút của mình không ngừng vận động.

* Và nếu có thể lựa chọn một thể loại mà chị được bày tỏ mình nhiều nhất, chị sẽ chọn thể loại nào?

- Đây là một câu hỏi khó, vì tôi yêu tất cả. Song, có lẽ tôi sẽ chọn thơ. Bởi thơ chính là nơi tôi bắt đầu hành trình viết, cũng là nơi tôi tìm thấy sự đồng vọng sâu sắc nhất trong tâm hồn mình. Thơ giúp tôi chạm đến cái tinh chất của ngôn ngữ, đến sự cô đọng của cảm xúc. Dù có đi qua nhiều thể loại, tôi vẫn nghĩ thơ là "ngôi nhà" để tôi quay về.

* Cảm ơn chị về cuộc trò chuyện!