Cơ chế chính sách đặc thù: Tháo điểm nghẽn để các dự án lớn của Thủ đô "cất cánh"

Ngày 12/12, Nghị quyết thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn quan trọng trên địa bàn Thủ đô vừa được Quốc hội thông qua chính thức có hiệu lực và được áp dụng trong 5 năm.

Đây là chính sách mang tính lịch sử được kỳ vọng sẽ trở thành "chìa khóa vàng" để tháo gỡ hàng loạt điểm nghẽn trong triển khai các dự án đầu tư công, dự án hạ tầng lớn, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển bền vững và hiện đại hóa của Thủ đô.

Bởi thực tế cho thấy, Hà Nội đang triển khai một khối lượng lớn các dự án lớn như: Vành đai 4, hệ thống đường sắt đô thị, chỉnh trang đô thị và tái thiết chung cư cũ. Đặc biệt, thời gian tới, thành phố sẽ thực hiện nhiều dự án có quy mô rất lớn như: Dự án xây dựng Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng, Khu đô thị Thể thao Olympic... nếu không có cơ chế, chính sách đặc thù sẽ tiềm ẩn không ít khó khăn, vướng mắc, cản trở việc phát huy tối đa vai trò, vị thế của Thủ đô, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030.

Theo đó, ngay khi Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô, các chuyên gia, nhà quản lý và người dân đều bày tỏ vui mừng, đồng thời cho rằng việc ban hành Nghị quyết là cần thiết và cấp bách nhằm khơi thông điểm "nghẽn" pháp lý, thu hút đầu tư, tạo đột phá, phát triển nhanh, bền vững hơn, có sức lan tỏa lớn hơn trong phát triển kinh tế vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước.

Cụ thể, Nghị quyết gồm 12 điều tạo hành lang pháp lý mới để Hà Nội tháo gỡ các điểm nghẽn kéo dài về đầu tư, giải phóng mặt bằng quy hoạch và huy động nguồn lực. Điểm nhấn đầu tiên của Nghị quyết là trao thêm thẩm quyền cho Hà Nội. HĐND thành phố được quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công và PPP không sử dụng vốn ngân sách trung ương. Chủ tịch UBND thành phố được chấp thuận chủ trương đầu tư những dự án quy mô từ 30.000 tỷ đồng hoặc các dự án cần triển khai hay theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền. Đây là bước phân cấp mạnh mẽ, rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị đầu tư.

Một cơ chế quan trọng khác là quyền lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, áp dụng với một số dự án trọng điểm để đẩy nhanh tiến độ, đồng thời đảm bảo yêu cầu minh bạch theo quy định của HĐND thành phố. Nghị quyết cũng cho phép Hà Nội quyết định mức bồi thường, hỗ trợ tái định cư có thể gấp đôi quy định hiện hành với các dự án cần triển khai hay cơ chế này được kỳ vọng giải quyết dứt điểm "điểm nghẽn" giải phóng mặt bằng yếu tố thường xuyên làm chậm tiến độ dự án.

Ngoài ra, thành phố được chủ động hơn trong thu hồi đất, cải tạo, chỉnh trang và tái thiết đô thị. Một nội dung đáng chú ý của Nghị quyết là việc trao quyền cho UBND thành phố Hà Nội được quyết định biện pháp cưỡng chế trong các trường hợp đã có trên 75% chủ sở hữu nhà hoặc người sử dụng đất tương ứng ít nhất 75% diện tích khu vực thực hiện dự án đồng thuận với phương án quy hoạch, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Đại Thắng bày tỏ: Nghị quyết tạo ra một khung pháp lý linh hoạt hơn, tháo gỡ những ách tắc lâu nay về quy hoạch, đền bù, bồi thường giải phóng mặt bằng, quyết định chủ trương đầu tư. Nhờ đó, thành phố có thể triển khai nhanh hơn các dự án trọng điểm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện hạ tầng và đời sống người dân, đồng thời nâng cao uy tín và năng lực quản trị, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của Thủ đô trong thời gian tới.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Đại Thắng cho biết thêm, các cơ chế trong Nghị quyết đặc thù vượt trội hơn cả quy định trong Luật Thủ đô. Thành phố xác định phải tận dụng tối đa thời điểm này để đẩy nhanh việc tổ chức thực hiện. UBND thành phố đã chuẩn bị kỹ lưỡng các bước, từ xác định danh mục dự án ưu tiên, lập kế hoạch huy động nguồn lực ngân sách và xã hội hóa, đến phân công trách nhiệm cụ thể. Hà Nội cũng sẽ cụ thể hóa bằng các nghị quyết của HĐND thành phố và quyết định của UBND thành phố. Với sự vào cuộc quyết liệt của toàn bộ hệ thống chính trị, các dự án sẽ nhanh chóng được triển khai, mang lại hiệu quả thực chất và tạo bước đệm phát triển dài hạn cho Thủ đô.

Đồng quan điểm, một số chuyên gia cũng cho rằng, với việc Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn quan trọng trên địa bàn Thủ đô, Hà Nội đang đứng trước một cơ hội vàng để "thay da đổi thịt". Do đó, thời gian tới, Hà Nội cần khẩn trương cụ thể hóa Nghị quyết thành các quy định, hướng dẫn chi tiết, đảm bảo các cơ chế chính sách đặc thù được áp dụng một cách hiệu quả, đúng mục đích và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân Thủ đô.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Tạ Đình Thi cho rằng, việc thông qua Nghị quyết này là cần thiết để tạo đà phát triển mới cho Thủ đô, tuy nhiên cần tập trung nguồn lực và cơ chế đặc thù vào những lĩnh vực then chốt, nơi Hà Nội có lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị lan tỏa lớn. Có như vậy, Nghị quyết mới thực sự là công cụ đột phá, hiện thực hóa tầm nhìn xây dựng Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại".

Có thể khẳng định, các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội vừa thông qua không chỉ là "tấm vé thông hành" cho các đại dự án, mà còn là lời khẳng định: Hà Nội đã sẵn sàng bước vào một chu kỳ phát triển mới, mạnh mẽ, bài bản và bứt phá. Và khi những tuyến đường vành đai được khép kín, những cây cầu mới vắt qua sông Hồng, những trung tâm đô thị hiện đại mọc lên, khi dòng chảy đầu tư tràn đến mạnh mẽ hơn… cũng là lúc người dân Thủ đô được hưởng trọn vẹn thành quả từ chính những đổi mới thể chế hôm nay. Hà Nội đang chờ đợi một vận hội mới. Và cơ chế chính sách đặc thù chính là "chìa khóa" để Thủ đô mở cánh cửa bước vào tương lai văn minh, hiện đại.