Chuyển quản trị giao thông từ “con người điều khiển” sang “dữ liệu dẫn đường”

Chỉ sau 5 ngày vận hành Trung tâm điều khiển giao thông thông minh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, thành phố Hà Nội đã ghi nhận 759 trường hợp vi phạm trật tự, an toàn giao thông. 

Những con số biết nói không chỉ phản ánh hiệu quả của hệ thống camera AI, mà còn đánh dấu bước chuyển căn bản trong cách Thủ đô quản trị giao thông từ “con người điều khiển” sang “dữ liệu dẫn đường”.

Với camera AI - Đèn giao thông không chỉ đơn thuần là “bật” - "tắt”

Nhiều năm qua, giao thông Hà Nội luôn là bài toán nan giải. Mật độ phương tiện tăng nhanh, không gian đô thị hạn chế, trong khi ý thức chấp hành của một bộ phận người tham gia giao thông chưa theo kịp tốc độ phát triển. Những hình ảnh “đèn đỏ vẫn đi”, “ngã tư thành bãi đỗ xe tạm”, hay ùn tắc kéo dài giờ cao điểm đã trở thành nỗi ám ảnh quen thuộc của người dân.

Trong bối cảnh đó, việc Hà Nội chính thức đưa Trung tâm điều khiển giao thông thông minh giai đoạn 2 vào vận hành với hệ thống camera AI quy mô lớn không chỉ là một bước nâng cấp kỹ thuật, mà còn là một tuyên bố chính sách: giao thông đô thị phải được quản trị bằng khoa học công nghệ, dữ liệu thời gian thực và tính minh bạch.

Theo Trung tá Đào Việt Long, Phó trưởng Phòng Cảnh sát giao thông (Công an thành phố Hà Nội), điểm cốt lõi không nằm ở số lượng camera, mà ở “bộ não” phía sau. Hệ thống AI có khả năng đo lưu lượng phương tiện, nhận diện hành vi vi phạm, cảm biến dòng xe và tự động điều chỉnh chu kỳ đèn tín hiệu theo thời gian thực. Điều này giúp đèn giao thông không còn “chạy theo kịch bản cứng” mà phản ứng linh hoạt với thực tế giao thông từng phút, từng giây.

Một điểm mới đáng chú ý của hệ thống camera AI Hà Nội là cách tiếp cận đa mục tiêu. Bên cạnh việc ghi nhận hơn 759 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông, camera AI còn hỗ trợ tìm người đi lạc, truy vết phương tiện liên quan đến tai nạn, phục vụ điều tra. Hệ thống có thể nhận diện và truy xuất nhanh lộ trình di chuyển của phương tiện, giúp rút ngắn đáng kể thời gian xác minh trong các vụ việc giao thông phức tạp. Đây là lợi thế mà phương thức quản lý truyền thống khó có thể đạt được.

Những con số “biết nói”

Trước đây, Thủ đô đã thử nghiệm hệ thống giao thông thông minh trên một số trục đường trung tâm như: Phố Huế - Hàng Bài - Trần Hưng Đạo. Kết quả ban đầu cho thấy, tốc độ lưu thông trung bình trên các tuyến này tăng khoảng 30%, từ mức 17km/giờ lên 25 - 35km/giờ trong giờ cao điểm.

Những con số ấy có thể chưa đủ để “giải cứu” hoàn toàn bài toán ùn tắc nhưng lại mở ra phương pháp hiệu quả cho tương lai. Bởi Hà Nội hiện có nhiều nút giao phức tạp, mật độ phương tiện cực cao. Không một lực lượng nào có thể kiểm soát hiệu quả nếu thiếu sự hỗ trợ của công nghệ. Đặc biệt, trong bối cảnh tháng 12/2025 và đầu năm 2026 (thời điểm Hà Nội bước vào chuỗi cao điểm lễ, Tết, mật độ đi lại tăng đột biến), việc hệ thống camera AI tự động điều chỉnh chu kỳ đèn, phát hiện vi phạm và cảnh báo sớm được kỳ vọng sẽ giúp giảm đáng kể tình trạng ùn ứ cục bộ.

Trong 759 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông được camera AI phát hiện, lỗi vi phạm chủ yếu là không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu giao thông (617 trường hợp). Trong đó, ô tô (172 trường hợp); mô tô (445 trường hợp); 91 trường hợp điều khiển mô tô không đội mũ bảo hiểm và 32 trường hợp dừng đỗ sai quy định. Điều đó cho thấy, vi phạm đèn đỏ vẫn là hành vi phổ biến nhất, đặc biệt ở nhóm xe mô tô. Dù hạ tầng có cải thiện, công nghệ có hiện đại đến đâu thì ý thức người tham gia giao thông vẫn là “nút thắt” lớn nhất.

Có thể nói, tác động lớn nhất của camera AI không nằm ở số tiền phạt mà ở sự thay đổi hành vi lâu dài. Anh Dương Việt Hùng (42 tuổi, một nhân viên ngân hàng) cho biết, trước khi có camera AI, anh tham gia giao thông hầu như theo bản năng, dù đã biết về những quy định của pháp luật. “Camera AI gần như là một phương tiện có thể giám sát được mình trong hoạt động tham gia giao thông. Từ đó, tôi thấy được mình phải có ý thức hơn. Tôi tin rằng giao thông sẽ đi vào đúng lộ trình và sẽ không còn tắc đường hoặc xung đột giao thông nữa”, anh Hùng chia sẻ.

Lời giải cho bài toán “An toàn, trật tự đô thị”

Nhìn rộng hơn, dự án camera AI giao thông của Hà Nội không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà là một phần trong chiến lược xây dựng đô thị thông minh. Ở đó, dữ liệu trở thành tài nguyên, công nghệ trở thành công cụ, còn con người là trung tâm thụ hưởng. Việc áp dụng AI trong điều khiển giao thông giúp thành phố chuyển từ phản ứng sang chủ động, từ xử lý tình huống sang dự báo và phòng ngừa; đồng thời cũng đặt ra yêu cầu mới về kỷ cương, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý Nhà nước.

Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Công an thành phố Hà Nội nhấn mạnh, việc khánh thành và đưa vào sử dụng Trung tâm điều khiển giao thông thông minh cùng hệ thống 1.837 “mắt” camera AI tại 195 nút giao thông trọng điểm trên địa bàn thành phố thể hiện quyết tâm đổi mới, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số của Công an thành phố; là bước đi tiên phong góp phần xây dựng Thủ đô thông minh trong thời gian tới.

Việc đưa vào hoạt động Trung tâm điều khiển giao thông thông minh như “bộ não” giám sát tình hình giao thông và trật tự đô thị theo thời gian thực, giúp lực lượng chức năng kịp thời theo dõi tình hình tại các tuyến, nút giao trọng điểm; phát hiện nhanh các điểm ùn tắc, tai nạn, sự cố và các hành vi vi phạm để chủ động tham mưu, điều hành, tổ chức phân luồng, điều tiết phù hợp. Hệ thống hỗ trợ phân tích lưu lượng, điều chỉnh chu kỳ đèn tín hiệu giao thông theo thời gian thực; tự động nhận diện một số hành vi vi phạm, góp phần giảm phụ thuộc vào phương thức kiểm tra, xử lý trực tiếp thủ công như trước đây.

Anh Nguyễn Minh Thịnh (trú phố Quang Trung, phường Hoàn Kiếm) cho biết, từ khi hệ thống camera AI đi vào hoạt động, nhiều ngã tư đã bớt ùn tắc trong giờ cao điểm. Việc tính toán thời gian dừng đèn đỏ phù hợp với mật độ giao thông trên thực địa đã khiến những người thường xuyên tham gia giao thông như anh khá thoải mái với lộ trình của mình. “Những hành vi như vượt đèn đỏ, đi xe lên vỉa hè đã giảm rõ rệt từ khi hệ thống camera Ai đi vào hoạt động khiến tôi cảm thấy an toàn hơn khi tham gia giao thông”, anh Thịnh chia sẻ.

Trung tâm điều khiển giao thông thông minh và hệ thống camera AI đi vào hoạt động từ ngày 13/12 còn gắn với nhiệm vụ chuyển đổi số, cải cách hành chính; từng bước nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân, góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, minh bạch, hiện đại…

Thủ đô đang bước vào giai đoạn đô thị hóa nhanh, đi kèm với đó là tốc độ gia tăng phương tiện cơ giới. Trong khi quỹ đất giao thông có hạn, áp lực lên hạ tầng ngày càng lớn, việc chỉ trông chờ vào mở rộng đường hay tăng cường lực lượng thủ công không còn là giải pháp căn cơ. Trong bối cảnh đó, camera AI và hệ thống điều khiển giao thông thông minh được xem là một giải pháp then chốt; góp phần giảm ùn tắc, vi phạm, giảm áp lực cho lực lượng chức năng, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân.