Cafe đầu tuần: Sống chết vì chiến thuật

Tháng 5 vừa rồi, sân Olimpico tổ chức một màn chia tay đầy cảm xúc: Ông Claudio Ranieri rời ghế HLV trưởng Roma, sau khi dẫn dắt đội bóng này vượt qua đáy hỗn loạn, trải qua 19 trận bất bại, từ nhóm cuối lên thứ 6 Serie A.

1. Khi được hỏi xem điều gì đã xảy ra, "gã thợ hàn" có nói một câu rất… thợ hàn: "Tôi thích nghi với các cầu thủ, không phải ngược lại". Không ai cảm thấy quá ngạc nhiên. Suốt sự nghiệp huấn luyện của mình, ông Ranieri đã tạo được thương hiệu đáng tin cậy: Ông luôn BIẾT MÌNH PHẢI LÀM GÌ, dù có trong tay một đội ngũ như thế nào.

Nhưng trong một lần hiếm hoi không biết phải làm gì, Ranieri đã làm chuyện ông hiếm khi nghĩ đến: Đòi mua cầu thủ. Khi dẫn dắt Chelsea vào năm 2003, Ranieri đã yêu cầu Roman Abramovich cho ông "hai cầu thủ giỏi cho mỗi vị trí".

Đấy là lần duy nhất Ranieri không muốn làm một thợ hàn nữa, và cũng là lần ông không được thành công cho lắm. Thời gian huấn luyện Chelsea cũng là lúc Ranieri bộc lộ rằng ông cũng có khát khao xây dựng triết lý riêng: "Tôi không thể thay đổi bây giờ. Tôi giống như Frank Sinatra – tôi luôn làm theo cách của mình" - Ranieri trả lời khi được hỏi về những thay đổi chiến thuật hơi kỳ quặc khiến Chelsea thua Monaco ở Champions League.

Chelsea sau đó sa thải ông. Từ đó trở về sau, Ranieri không bao giờ đề cập đến triết lý, hay đòi hỏi phải mua thêm người nữa. Ông đứng vào hàng ngũ những HLV có thể chấp nhận mọi thay đổi, và có thể làm việc tốt với bất kỳ ai có trong tay.

Khi là chính mình, Ranieri cũng đạt đến đỉnh vinh quang với Leicester City, sau chức vô địch Premier League không tưởng. Đấy là thời điểm mà nhiều người nhận ra rằng năng lực của một HLV có thể tạo ra phép màu cỡ nào. Không phải với việc cố sống cố chết với một triết lý tưởng tượng, mà đơn giản là cố gắng huấn luyện con người, tìm ra phương án phù hợp nhất.

2. Tuần rồi, HLV Oliver Glasner của Crystal Palace có nói một câu đúng với tinh thần Ranieri: "Hệ thống không hề quan trọng. Nó phải phù hợp với cầu thủ". Triết lý gì thì gì, cũng phải lấy con người đang có làm trung tâm.

Glasner cũng là người luôn biết mình phải làm gì: "Trong sự nghiệp, tôi đã áp dụng nhiều hệ thống. Tôi đã thăng hạng ở Áo với sơ đồ 4-4-2, sau đó chuyển sang thi đấu theo hệ thống 3-4-3. Khi làm việc tại Wolfsburg, chúng tôi giành suất dự Champions League với sơ đồ 4-2-3-1. Ở Frankfurt, đội bóng chơi với 3 trung vệ và hệ thống này phù hợp với lực lượng chúng tôi có".

Tại Palace, Glasner giữ nguyên sơ đồ 3 trung vệ, không phải vì đó là triết lý riêng, mà có lẽ là ông cho rằng nó vẫn phù hợp với đội hình mình có. Ông đã đúng. Palace đang là ngựa ô của mùa này, đang chễm chệ ở vị trí thứ 2 sau khi đánh bại Liverpool.

Phát biểu của Glasner đến sau khi Ruben Amorim khẳng định rằng việc chơi 3 trung vệ là triết lý bất di bất dịch, và ông sẽ không thay đổi ngay cả khi Manchester United không thể thắng.

Không rõ Glasner có ý gì không, nhưng một HLV đi lên từ các đội bóng nhỏ như ông có quyền nhắc lại cho Amorim nhớ rằng điều gì đã làm nên tên tuổi của họ lúc hàn vi: Không ai có quyền quyết định và đòi hỏi cả.

HLV nào cũng thế, ai cũng phải chứng minh năng lực của mình từ các CLB nhỏ, hài lòng với những gì mình có, cho đến lúc họ chiến thắng và có quyền đòi hỏi. Năng lực cốt lõi của một nhà cầm quân xuất sắc luôn là thích ứng, chứ không phải liên tục đòi hỏi chỉ vì họ đang không tìm ra cách chiến thắng.

3. Amorim đã thành công ở Sporting ra sao? Không phải là ngạo mạn đem đến CLB này một triết lý rồi bắt cả đội phải rập khuôn theo. Ông đã phát hiện và tạo điều kiện cho các tài năng trẻ từ học viện Alcochete như Gonçalo Inácio, Matheus Nunes, Nuno Mendes toả sáng. Hệ thống 3 hậu vệ phù hợp với họ, và Amorim đã từng là người biết mình đang làm gì.

Khi các HLV bắt đầu đòi mua thêm người, hoặc khẳng định rằng họ sẽ sống chết vì triết lý, thì khả năng cao là họ đang không biết phải làm gì. Nôm na là khi họ bắt đầu để bản ngã lên ngôi quá mức, thì đấy là dấu hiệu cho thấy họ đã quên mất rằng cốt lõi của nghề HLV là làm việc với con người, không phải chỉ là những con số hay sơ đồ.

Với một đội bóng chi tiền bạo tay hàng đầu Premier League để mua cầu thủ trong vài năm qua như MU, vấn đề có lẽ không nằm ở các cầu thủ nữa. Họ cần một HLV có thể tìm ra phương án phù hợp nhất.

Không biết đến bao giờ, Amorim mới tỉnh ngộ như Ranieri năm xưa? Không ai nên, và phải là, Frank Sinatra cả.

Phạm An