Các trò chơi dân gian được yêu thích trong dịp Tết

Khi nhắc đến Tết, trong ký ức của nhiều người, đây không chỉ là khoảng thời gian sum vầy, đoàn tụ gia đình, mà còn là những ngày tháng ngập tràn tiếng cười với các trò chơi dân gian. Dù ngày nay đã có nhiều thú vui giải trí, tiêu khiển khác hấp dẫn mọi người nhưng các trò chơi dân gian vẫn luôn có cơ hội xuất hiện vào những dịp lễ hội, Tết.

Có thể điểm qua những trò chơi dân gian đã đi vào đời sống của người Việt Nam qua nhiều năm tháng như kéo co, bịt mắt bắt dê, nhảy sạp, đánh đu....

Kéo co là một trò chơi dân gian không thể thiếu trong dịp Tết, mang đến không khí vui tươi và rộn ràng cho làng quê Việt Nam. Trò chơi thường được tổ chức ở sân đình hoặc bãi đất trống, thu hút sự tham gia của cả người lớn và trẻ em. Hai đội chơi sẽ dùng sức kéo sợi dây thừng, cố gắng kéo đối phương về phía mình để giành chiến thắng. Tiếng hò reo cổ vũ, sự nỗ lực hết mình của các đội chơi tạo nên một không khí náo nhiệt và đầy phấn khởi. Kéo co không chỉ giúp gắn kết tình cảm cộng đồng, mà còn là dịp để mọi người cùng nhau tận hưởng niềm vui và cầu mong một năm mới đoàn kết, may mắn.

Ngày nay, kéo co vẫn là trò chơi thường được tổ chức ở các lễ hội Xuân, được tổ chức không chỉ là một trò chơi mà còn là một phần của văn hóa dân gian, giúp gắn kết cộng đồng và gìn giữ các giá trị truyền thống.

Bịt mắt bắt dê thường diễn ra tại sân đình, nhà văn hóa hoặc sân nhà, nơi cộng đồng hoặc gia đình tụ họp để cùng nhau vui chơi, đón mừng năm mới. Trò chơi bắt đầu bằng việc chọn một người làm "người bắt" và bịt mắt bằng một chiếc khăn, sau đó người này phải cố gắng tìm và bắt được một trong những người chơi khác đang di chuyển xung quanh. Những người đóng vai "dê" sẽ né tránh và trêu chọc người bắt bằng tiếng cười, tiếng kêu vui nhộn, tạo nên không khí rộn ràng, phấn khích.

Bịt mắt bắt dê trong dịp Tết không chỉ là một trò chơi mang tính giải trí mà còn góp phần làm phong phú thêm các hoạt động văn hóa truyền thống, giúp gắn kết mọi người trong cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ và người lớn. Trò chơi tạo nên những khoảnh khắc vui vẻ, tiếng cười sảng khoái, mang lại niềm vui và ý nghĩa đặc biệt trong không khí sum vầy của ngày Tết.

Nhảy sạp là trò chơi dân gian có nguồn gốc từ các dân tộc thiểu số ở vùng Tây Bắc Việt Nam, đặc biệt là dân tộc Thái và dân tộc Mường, nhảy sạp thường được tổ chức trong các dịp lễ hội, đặc biệt là trong dịp Tết hoặc các ngày hội truyền thống, nhằm thể hiện sự vui tươi, đoàn kết và gắn bó của cộng đồng.

Theo truyền thống, nhảy sạp ban đầu xuất phát từ những điệu múa sạp trong các nghi lễ cầu mùa, cầu mưa của người Thái. Những thanh sạp bằng tre tượng trưng cho sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, đồng thời cũng là biểu tượng của sự chúc phúc cho mùa màng bội thu. Từ ý nghĩa ban đầu này, nhảy sạp dần trở thành một trò chơi phổ biến, mang tính giải trí và gắn kết cộng đồng trong các lễ hội, đặc biệt là trong dịp Tết cổ truyền.

Ngày nay, nhảy sạp không chỉ phổ biến trong các dân tộc thiểu số mà còn được tổ chức rộng rãi ở nhiều địa phương trên cả nước, trở thành một nét đẹp văn hóa trong các hoạt động lễ hội dân gian Việt Nam.

Trò chơi diễn ra với sự tham gia của hai nhóm: nhóm cầm sạp và nhóm nhảy. Hai cây tre dài được đặt song song và liên tục đóng mở theo nhịp điệu, trong khi người chơi khéo léo nhảy qua lại giữa các thanh sạp mà không để chân bị kẹp. Tiếng trống, tiếng nhạc rộn ràng cùng những bước nhảy uyển chuyển, nhịp nhàng của người chơi tạo nên một bầu không khí sôi động và náo nhiệt. 

Nhảy sạp không chỉ mang lại niềm vui, tiếng cười mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết và khéo léo của cộng đồng, góp phần làm phong phú thêm các hoạt động vui xuân trong ngày Tết.

Đánh đu - một hoạt động truyền thống phổ biến trong dịp Tết Nguyên Đán, được tổ chức tại nhiều địa phương trên khắp cả nước. Năm 2024, trò chơi này đã được tổ chức tại nhiều điểm lễ hội như Lễ hội Mù Là, Bắc Kạn, lễ hội đền Thượng Lào Cai, lễ hội Đu Tiên tại làng Gian Viên, Thừa Thiên Huế. Tại Hà Nội, trò chơi này được tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam. Điều đó minh chứng cho sự yêu thích và gìn giữ vẻ đẹp của trò chơi này qua thời gian.

Các hội xuân ở vùng nông thôn hoặc các khu vực miền núi cũng thường tổ chức đánh đu như một phần không thể thiếu trong các hoạt động văn hóa, tạo nên không khí vui tươi, rộn ràng.

Ngoài các trò chơi trên, còn nhiều trò chơi dân giân khác được ưa chuộng vào dịp Tết như bắt gà, cờ người, ô ăn quan, ... Sự trở lại của những trò chơi dân gian vào dịp Tết hay thường xuyên được tổ chức vào các dịp lễ hội hàng năm ở nhiều nơi là một trong những hoạt động ý nghĩa trong việc duy trì và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. 

Cùng với niềm vui, giải trí các trò chơi còn tạo nên sợi dây gắn kết cộng đồng, gia đình và mang giá trị văn hóa sâu sắc. Các trò chơi dân gian chính là cầu nối giữa các thế hệ, giúp truyền tải những giá trị truyền thống, đạo đức, và tinh thần cộng đồng. Trong nhịp sống hiện đại, việc giữ gìn và phát huy những trò chơi này không chỉ góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn mang lại cho thế hệ trẻ những trải nghiệm ý nghĩa và giàu tính nhân văn.