Bóng đá Việt Nam: Thay đổi hay là...

Thành công của Nguyễn Xuân Son (Rafaelson Fernandes) trong màu áo ĐTQG tại ASEAN Cup 2024, cùng làn sóng Việt kiều quy cố hương, với Đặng Văn Lâm, Nguyễn Filip..., là những tiêu biểu, khiến những người làm bóng đá Việt Nam phải thay đổi phương pháp làm, cùng một cái nhìn khác về đại cục.

12 năm trước, khoảng thời gian bằng với ít nhất 4 thế hệ cầu thủ, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và Công ty CP Bóng đá Chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) đã bàn bạc và đi đến một quyết định mang tính bước ngoặt cho hệ thống các giải bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam: Đăng ký 3 dùng 3 ngoại binh/CLB V-League 1 (trước đó là 5 và 3 ở trên sân), còn với hạng Nhất quốc gia, tức V-League 2 chỉ còn là vùng trắng với cầu thủ người nước ngoài. "Chúng ta cần phải chi tiêu mua sắm ít lại, tập trung đào tạo trẻ và tạo điều kiện cho cầu thủ trẻ Việt Nam có cơ hội ra sân".

Thay đổi mang tính thời đại này, bắt đầu từ nguồn cảm hứng mang tên U19 Việt Nam, mà nòng cốt chính là lứa của Công Phượng, Tuấn Anh, Xuân Trường, Văn Toàn..., của Học viện HAGL Arsenal JMG (với ông bầu Đoàn Nguyên Đức khi ấy còn nắm các vai trò quan trọng ở cả VFF và VPF), ra ràng vào năm 2013-2014. Phải thừa nhận rằng, lứa cầu thủ này đặc biệt tài năng, ngoài ra, họ còn là những bậc thầy truyền cảm hứng. Khán giả ùn ùn trở lại sân bóng, rất nhiều các trận đấu của họ "cháy vé". Tất cả đều hoan hỉ.

12 năm trôi qua, bóng đá Việt Nam đã gặt hái được rất nhiều thành công ở các cấp độ ĐTQG, tạo nên nhiều cột mốc xưa hiếm nay mới có. Nó hẳn cũng bắt đầu từ cuộc cách mạng đã nhắc ở trên, với Công Phượng, Quang Hải, Hoàng Đức, Đức Chiến, Tiến Linh, Văn Hậu..., là những hạt nhân. Bóng đá Việt Nam thời nào cũng có tài năng, nhưng được cả một lứa tài năng đồng đều như thế hệ này, hàng thập kỷ mới xuất hiện.

Trước lứa 95-97, thế hệ 8x từng đem lại chức vô địch ASEAN Cup 2008 (AFF Suzuki Cup), từng giành suất chơi tứ kết Asian Cup 2007, cũng đã đặc biệt tài năng rồi. Và nếu như nền bóng đá không mất đi non chục cầu thủ từ đại án Bacolod 2005 (Văn Quyến, Quốc Vượng, Quốc Anh, Văn Trương, Phước Vĩnh, Hải Lâm...), chúng ta còn có thể duy trì vị trí số 1 Đông Nam Á thêm nhiều năm nữa, kể từ 2008, thay vì bị ngắt quãng suốt chục năm sau đó.

Nếu tính từ thời điểm ra ràng năm 2013, phải đợi đến 5 năm sau, Công Phượng và đồng đội mới bắt đầu chiếm lĩnh đỉnh cao, bắt đầu từ U23 châu Á ở Thường Châu 2018. Câu chuyện sau đó chúng ta vẫn nói là lịch sử, kéo dài đến tận bây giờ.

Song, cũng chính từ quyết định mang tính thời đại như đã nhắc ở đầu bài viết, 12 năm qua, chất lượng các giải bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam bị đánh tụt trông thấy. Các suất chơi AFC Champions League và AFC Cup bị bó hẹp với các CLB Việt Nam. Khoảng cách giữa V-League 1 và V-League 2 ngày một diệu vợi. Khán giả đến sân thưa thớt trong những dịp cuối tuần. Và đây chính là thời khắc để một lần nữa chúng ta phải đưa ra quyết định, thay đổi và nắn lại lộ trình.

Các Việt kiều quy cố hương chơi bóng ngày một nhiều hơn, mà không cần một lời hiệu triệu và chúng ta có Viktor Le, Adou Minh..., đang là hạt nhân ở cả CLB đến các cấp độ ĐTQG. Các quy định về suất đăng ký ngoại binh và cầu thủ Việt kiều, nhập tịch ở V-League và hạng Nhất, cũng phải thay đổi, để hợp thời. Chất xám ngoại lực chính là đòn bẩy để kéo chất lượng giải đấu lên cao hơn, khi bóng đá Việt Nam chưa thể tự cường. Thế giới cũng toàn như thế cả, chúng ta không thể đứng ngoài xu thế, để rồi bị bỏ lại.

Nền bóng đá và các giải đấu đảm bảo giá trị tương đối cho cầu thủ người bản địa, đặc biệt là các tuyển thủ quốc gia, so với ngoại binh và cầu thủ Việt kiều, hay ngoại binh nhập tịch, tránh bão giá như 12 năm đổ về trước. Song nếu các ông bầu vẫn cho rằng, cầu thủ ngôi sao (và thậm chí cả đội bóng) là món đồ trang sức xa xỉ như đã từng, sẽ dẫn đến sự mất cân đối cục bộ, không có lợi cho sự phát triển các giải đấu và cả nền bóng đá. Đấy là vấn đề cốt lõi.

Mọi quyết sách đưa ra, có thể thành hoặc bại, nhưng phải có tính chiến lược, phải bắt đầu từ lợi ích chung, đừng bao giờ vì lợi ích nhóm.