Bóng bầu dục hóa Premier League

Premier League mùa này đang thịnh hành xu hướng tình huống cố định. Đáng chú ý, các HLV, cầu thủ áp dụng ý tưởng từ bóng bầu dục vào các tình huống cố định để ghi bàn.

Trong những năm qua, các cầu thủ và HLV ở xứ sương mù đã và đang vay mượn ý tưởng từ môn thể thao khác, cụ thể là NFL (giải bóng bầu dục của Mỹ).

"Đoàn tàu tình yêu" của tuyển Anh năm 2018

Tuyển Anh tại World Cup 2018 gây ấn tượng khi vào tới bán kết và ghi 12 bàn. Một trong số những bí quyết của "Tam sư" bao gồm những tình huống cố định được thiết kế cực kỳ bài bản. Tuyển Anh đã xây dựng danh tiếng là đội bóng "chuyên gia bóng chết" ở Nga, với 75% số bàn thắng (9/12) đến từ phạt góc, đá phạt và phạt đền.

Những quả phạt góc trở thành thứ vũ khí đặc biệt lợi hại, khi các cầu thủ tấn công của Anh áp dụng một đội hình kỳ lạ nhanh chóng được đặt tên là "Love Train" (Đoàn tàu tình yêu). HLV Gareth Southgate sau đó tiết lộ rằng ý tưởng này được truyền cảm hứng từ NFL và đội đã làm việc với các HLV của đội bóng bầu dục Atlanta Falcons trong quá trình chuẩn bị.

"Love Train" của tuyển Anh thực chất là một dạng "wide receiver stack" trong bóng bầu dục, gồm 3 hoặc 4 cầu thủ đứng thẳng hàng, đôi khi theo hàng dọc, đôi khi hàng ngang, thay vì giãn đều hoặc chiếm lĩnh các khu vực khác nhau.

Khi bóng được treo vào, họ đồng loạt tách ra theo nhiều hướng khác nhau, với hy vọng sự di chuyển hỗn loạn sẽ khiến đối thủ rối loạn và việc đứng gần nhau sẽ khiến hậu vệ khó áp sát theo người.

Bài đá phạt góc của Arsenal giống với NFL

Arsenal là đội Premier League hiệu quả nhất từ các tình huống cố định, dẫn đầu về xG (38,91) và ghi 24 bàn trực tiếp từ phạt góc kể từ đầu mùa 2023/24. Chiến thuật nổi bật của họ bắt đầu khi các cầu thủ tụ tập ở cột xa, sau đó di chuyển về cột gần để gây nhầm lẫn cho hậu vệ đối phương, tạo cơ hội cho trung vệ Gabriel Magalhaes đánh đầu thoải mái.

Gabriel dẫn đầu giải về xG (bàn thắng kỳ vọng) từ tình huống cố định (7,39) và phần lớn chiến thuật của Arsenal được thiết kế để tạo khoảng trống cho anh, tương tự khái niệm trong NFL khi HLV tấn công lập kế hoạch để một cầu thủ cụ thể được mở khoảng trống, với chuyển động của đồng đội nhằm kéo hậu vệ ra xa.

Cản người trong vòng cấm

"Bàn thắng đầu tiên là một pha phạm lỗi. Đó là tình huống chặn người, dựng screen, rõ ràng là lỗi", HLV Lille Paulo Fonseca phàn nàn sau khi đội bóng của ông thua Aston Villa 1-2 tại tứ kết UEFA Conference League năm 2024.

Fonseca nhắc cụ thể đến bóng rổ, nhưng các động tác "screen" và "block" phổ biến cả trong NBA lẫn NFL và giờ đã xuất hiện trong bóng đá. Bàn thắng gây tranh cãi đó đến từ tình huống Morgan Rogers quệt tay, níu kéo rồi đẩy một cầu thủ Lille ra khỏi khu vực cột xa trong pha phạt góc, tạo khoảng trống để đồng đội Ollie Watkins di chuyển vòng ra phía sau và đánh đầu ghi bàn mà không ai gây áp lực.

Điều này xảy ra thường xuyên trong các pha phạt góc tấn công của Villa (và của nhiều đội khác). Mấu chốt là phải càng kín đáo càng tốt và giống như trong NFL khi chạy một pha "screen" không được giữ người quá lâu kẻo động tác chặn biến thành lỗi ôm giữ (holding).

Mikel Merino dùng kỹ thuật của cầu thủ bóng bầu dục

Một số cầu thủ bóng đá đang học hỏi từ các đồng nghiệp NFL, như tiền vệ Arsenal Mikel Merino mới đây tiết lộ. "Tôi may mắn có cơ hội làm một số hoạt động quảng cáo cách đây vài mùa Hè với một cầu thủ phòng ngự (defensive end) của New Orleans Saints, Cam Jordan", Merino chia sẻ với CBS Sports. "Chúng tôi nói rất nhiều về kiểu chuyển động anh ấy dùng, cách anh ấy sử dụng tay và cơ thể để loại bỏ đối thủ".

Quan sát Merino trong những tình huống phạt góc tấn công, có thể thấy rõ anh đã nghiên cứu rất nhiều kỹ thuật từ NFL. Cam Jordan của Saints dường như đã dạy anh cú "chop" của defensive end: Một động tác chém xuống bằng cánh tay để cắt đứt sự níu kéo của đối phương. Động tác này rõ ràng cũng giúp cầu thủ bóng đá thoát kèm trong các quả phạt góc.

Động tác này đã được Merino sử dụng trước Chelsea mùa trước, khi anh chém tay để thoát khỏi Reece James nhằm lao vào cột gần, rồi đánh đầu đưa bóng vào lưới.

Sau đó trong cùng trận đấu, anh còn dùng một cú xoay người (spin move) áp dụng từ bóng bầu dục.

Một sự chuyển dịch lớn

Cũng giống như NFL, bóng đá là môn thể thao mà các chiến thuật hiệu quả sẽ được nhân rộng khắp nơi và những cách khai thác tình huống cố định thông minh đang lan rộng trên toàn thế giới. Ngày càng có nhiều đội bóng tiếp cận tư duy này khi lợi ích trở nên rõ ràng hơn. Những đội đầu tư tiền bạc và thời gian như Arsenal, Villa, Brentford và nhiều đội khác thu được lợi ích khổng lồ, trong khi những đội không làm điều đó có nguy cơ bị bỏ lại phía sau.

Và xu hướng này sẽ không biến mất vì nó quá hiệu quả. Các chiến thuật của của NFL có hàng trăm khái niệm và hàng nghìn miếng đánh, nên các chuyên gia tình huống cố định của bóng đá vẫn còn rất nhiều điều để học hỏi khi họ không ngừng tìm kiếm sự đổi mới.