Bảo tồn văn hóa, tạo sinh kế từ du lịch cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Lâm Đồng

Thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng đã triển khai dự án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch (gọi tắt là Dự án 6), thuộc chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Dự án đã góp phần khôi phục, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống đồng thời giúp ổn định đời sống đồng bào các dân tộc tại Lâm Đồng.

Trong thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng đã triển khai nhiều hoạt động bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa phi vật thể như phục dựng Lễ hội Nhô Phú (cầu mùa), Lễ Nhô Dơng (cầu mưa) tại xã Đam Rông 4; xây dựng 3 mô hình văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc gắn với phát triển du lịch; xuất bản 3 ấn phẩm về văn hóa các dân tộc; đồng thời hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một như dân ca, dân vũ, nghề dệt và gốm thủ công truyền thống.

Năm 2023, Khu bảo tồn văn hóa xã Đạ Tông (nay thuộc xã Đam Rông 4) với tổng vốn đầu tư gần 11 tỷ đồng chính thức đi vào hoạt động. Ngay sau đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức phục dựng lễ cưới của người M'nông, tái hiện đầy đủ trình tự nghi lễ, chuẩn bị của hai gia đình, cùng những nét văn hóa ẩm thực và đời sống tâm linh đặc trưng, với sự tham gia của đông đảo nghệ nhân và diễn viên quần chúng.

Năm 2024, Lễ hội Cầu mưa của đồng bào K'ho tại xã Đạ Long cũ (Đam Rông 4) cũng được tỉnh phục dựng. Đây là một trong những lễ hội truyền thống độc đáo, mang đậm bản sắc văn hoá của đồng bào dân tộc K'ho (nhánh Cil) tại địa phương.

Tháng 4/2025, tại Khu bảo tồn văn hóa, Lễ báo hiếu của người M'nông tiếp tục được tái hiện, không chỉ giúp người dân hiểu rõ giá trị nghi lễ truyền thống, mà còn vận động xóa bỏ tập quán lạc hậu như ăn uống linh đình, mang tính "trả nợ miệng" gây lãng phí.

Trong khi đó, tại tổ 42, phường 2 Bảo Lộc, những khung dệt từng bị bỏ quên nay được dựng lại giữa nhà sàn. Mái nhà sàn truyền thống hơn 2 năm qua không chỉ là không gian sinh hoạt cộng đồng mà còn là không gian nghề truyền thống, giới thiệu sản phẩm cho du khách trong và ngoài địa phương.

Tại địa bàn Đắk Nông và Bình Thuận cũ, Dự án 6 đã hỗ trợ vốn chống xuống cấp các di tích lịch sử gắn với phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M'nông do N'Trang Lơng lãnh đạo; tu bổ, tôn tạo di tích văn hóa Chăm; bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số gắn với khai thác, xây dựng sản phẩm du lịch.

Dự án cũng tổ chức các lớp truyền dạy kỹ thuật làm gốm, dân ca, dân vũ, dân nhạc, đan lát và nhạc cụ truyền thống của người Chăm, K'ho, đồng thời hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá giá trị văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số, kết hợp xúc tiến du lịch, khảo sát tiềm năng và lựa chọn xây dựng sản phẩm đặc trưng cho từng vùng.

Dự án góp phần nâng cao ý thức, niềm tự hào về bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, khuyến khích cộng đồng gìn giữ, phát huy và lan tỏa các giá trị truyền thống trong đời sống hiện đại. Hiện nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các địa phương tiếp tục triển khai mô hình sinh hoạt văn hóa truyền thống, phục dựng lễ hội gắn với phát triển du lịch, quảng bá rộng rãi di sản các dân tộc.

Lâm Đồng được đánh giá là một điểm sáng trong việc triển khai Dự án 6. Trong thời gian tới tỉnh sẽ khảo sát thực trạng, tập huấn kiến thức, kỹ năng phục vụ du lịch; hỗ trợ trang thiết bị, vật tư cần thiết; ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng chuyên trang điện tử quảng bá các lễ hội, hoạt động văn hóa truyền thống. /.