Bảo tàng Vũ Dân Tân ra mắt - Một không gian cho nghệ thuật đương đại Việt Nam

Bảo tàng Vũ Dân Tân chính thức mở cửa tại Hà Nội, đánh dấu sự ra đời của một thiết chế văn hóa chuyên biệt dành cho việc nghiên cứu và trưng bày di sản của Vũ Dân Tân (1946–2009) – một trong những gương mặt tiên phong của nghệ thuật đương đại Việt Nam.

Từ xưởng vẽ đến bảo tàng: Di sản Vũ Dân Tân mở cửa với công chúng

Được thành lập với cam kết bảo tồn, nghiên cứu, tư liệu hóa và giới thiệu các sáng tác của nghệ sĩ tới công chúng trong nước và quốc tế, bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ ký ức nghệ thuật, mà còn hướng tới việc kiến tạo một không gian đối thoại, học thuật và giáo dục về nghệ thuật đương đại.

Chia sẻ về định hướng hoạt động của bảo tàng, bà Natalia Kraevskaia, Giám đốc điều hành Bảo tàng Vũ Dân Tân, cho biết: khi khởi sự dự án, bà nhận thấy tại Hà Nội tuy có một số bảo tàng tư nhân, song phần lớn vẫn chưa thực sự là không gian mở cho công chúng, người xem thường chỉ có thể tiếp cận thông qua những cuộc hẹn trước. "Chúng tôi mong muốn xây dựng một bảo tàng công cộng đúng nghĩa, gắn bó với cộng đồng nghệ thuật và với đời sống xã hội nói chung. Vì vậy, các chương trình giáo dục được xác định là một trong những trụ cột quan trọng ngay từ đầu," bà nói.

Theo đó, bảo tàng sẽ triển khai nhiều hoạt động như tour nghệ thuật, tour triển lãm, các buổi trò chuyện chuyên đề và workshop, nhằm mở rộng sự tham gia của công chúng và cộng đồng nghệ thuật. Song song với vai trò trưng bày, bảo tàng hướng tới trở thành trung tâm nghiên cứu và giáo dục nghệ thuật đương đại, khuyến khích các hoạt động học thuật dài hạn.

Không gian bảo tàng lưu giữ một hệ thống tác phẩm đa dạng của Vũ Dân Tân, từ sắp đặt, điêu khắc, hội họa, tranh vẽ, bản in, sách nghệ thuật, đến các bản thảo âm nhạc và văn học do chính ông sáng tác và biên soạn. Trong số đó có nhiều tư liệu lần đầu tiên được công bố, góp phần phác họa đầy đủ hơn chân dung một nghệ sĩ đa tài với thực hành nghệ thuật vượt ra ngoài giới hạn của thị giác.

Ở chiều sâu học thuật, với khối tư liệu phong phú và nhiều tác phẩm vẫn chưa được nghiên cứu thỏa đáng, bảo tàng mong muốn trở thành điểm đến của sinh viên, học viên cao học và các nhà nghiên cứu, cùng chung tay làm giàu thêm tri thức và những góc nhìn về di sản của Vũ Dân Tân.

Công trình bảo tàng do kiến trúc sư Hoàng Lê thiết kế, tọa lạc trên chính khu đất từng là xưởng làm việc của nghệ sĩ trước đây, một lựa chọn mang ý nghĩa biểu tượng, kết nối quá khứ sáng tạo với hiện tại và tương lai của đời sống nghệ thuật đương đại Việt Nam. Kiến trúc sư Hoàng Lê cho biết thách thức lớn nhất của dự án nằm ở việc kế thừa một không gian cũ với nhiều giới hạn về công năng. Tuy vậy, chính điều này lại mang ý nghĩa đặc biệt đối với gia đình nghệ sĩ, đồng thời mở ra cơ hội để kiến trúc trở thành phương tiện tiếp nối và tôn vinh tinh thần sáng tạo mà Vũ Dân Tân đã theo đuổi.

Vũ Dân Tân được đánh giá là nghệ sĩ có tư duy độc lập, sắc sảo và gắn bó mật thiết với đời sống xã hội. Từ đầu những năm 1970, ông đã chủ động rời bỏ các khuôn mẫu hội họa chính thống để thử nghiệm những hình thức biểu đạt mới. Bước sang thập niên 1990, thực hành nghệ thuật của ông mở rộng sang đồ họa, sắp đặt, trình diễn, với việc sử dụng các vật phẩm đời thường và chất liệu phi truyền thống. Với Vũ Dân Tân, nghệ thuật không chỉ là sáng tạo cá nhân, mà còn là một công việc cộng đồng, một phương thức suy nghiệm về văn hóa và thời đại.

Tinh thần ấy từng được thể hiện rõ nét qua Salon Natasha, không gian do Vũ Dân Tân và vợ ông – bà Natalia Kraevskaia – sáng lập năm 1990. Tinh thần cởi mở và tiên phong của Salon Natasha năm nào hôm nay tiếp tục được nối dài và mở rộng trong không gian Bảo tàng Vũ Dân Tân. Sự tiếp nối này không chỉ mang dấu ấn tư tưởng của nghệ sĩ, mà còn là kết quả của nỗ lực bền bỉ từ người bạn đời của ông – hiện là Giám đốc điều hành bảo tàng – trong việc gìn giữ, nghiên cứu và lan tỏa di sản nghệ thuật tới công chúng đương đại.

Sự ra đời của bảo tàng không chỉ là lời tri ân dành cho một nghệ sĩ tiên phong đã qua đời năm 2009, mà còn là lời mời gọi công chúng hôm nay cùng bước vào hành trình đối thoại với nghệ thuật đương đại, nơi quá khứ, hiện tại và những câu hỏi của tương lai tiếp tục được đặt ra và suy ngẫm.

Bảo tàng Vũ Dân Tân mở cửa đón công chúng từ thứ Tư, ngày 10/12/2025, tại địa chỉ 443 Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội.