Xem 'Mẹ ơi, Bướm đây!': Một bộ ba tuyệt vời

Tại Lễ trao giải Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần thứ XXIII vừa qua, công chúng khá ấn tượng với các giải Bông sen Bạc: Đào, phở và piano (đạo diễn Phi Tiến Sơn); Em và Trịnh (đạo diễn Phan Gia Nhật Linh) và Mẹ ơi, Bướm đây! (đạo diễn Lưu Huỳnh). Đáng nói, Mẹ ơi, Bướm đây! còn lập cú hat-trick khi giành thêm 2 giải cá nhân là Kịch bản xuất sắc cho đạo diễn Lưu Huỳnh và giải Nữ diễn viên chính xuất sắc cho "hai mẹ con" diễn viên Đinh Y Nhung và Mai Cát Vi.

Tôi đã chúc mừng Đinh Y Nhung với giải thường vừa giành được và được cô gái dân tộc H'rê miền núi Ba Tơ (Quảng Ngãi) chia sẻ đầy thú vị về bộ phim do chính ông xã Lưu Huỳnh của cô đạo diễn.

Không ngại "xấu" trước mặt chồng và công chúng

Phim đen trắng Mẹ ơi, Bướm đây! được nhà sản xuất Good Sunday Films công bố dự án vào năm 2020, hoàn thành năm 2021, đã dự thi ở một số LHP trên thế giới và dành một số suất chiếu nhân LHP Việt Nam lần thứ 23 ở Đà Lạt. Hiện phim chưa có kế hoạch phát hành ở Việt Nam.

Thú thật, trước khi LHP diễn ra, tôi đã xem 15/16 phim truyện dự giải, chỉ còn phim Mẹ ơi, Bướm đây! chưa xem và muốn được xem ngay. Rồi Chủ tịch Hội Điện ảnh Đỗ Lệnh Hùng Tú chừng như cũng nóng lòng muốn xem tựa phim này nên nhắn tôi: "Sáng nay, các đại biểu dự LHP đi tham quan và anh chọn xem phim Mẹ ơi, Bướm đây!. Dân lý luận phê bình như em cần xem ngay nhé".

Phim khắc họa hành trình khắc nghiệt, vượt lên nghịch cảnh của Đẹp - tên người mẹ bị bại não 36 tuổi do Đinh Y Nhung đảm nhận cùng đứa con gái nhỏ có tên là Bướm tuổi lên 10 do diễn viên nhí Mai Cát Vi đóng. Người mẹ tật nguyền ấy vời vợi, da diết yêu con một cách bản năng. Cũng chính tình yêu này đã làm nên động lực lớn lao khiến chị Đẹp sẵn sàng làm mọi thứ, bất chấp mọi khó khăn để được ở gần cô con gái bé bỏng, tội nghiệp.

Nhiều cảnh phim đã chạm đến trái tim khán giả, nhất là cảnh hai mẹ con Đẹp và bé Bướm gặp nhau trong bệnh viện nhân ngày của mẹ; cảnh bé Bướm giả vờ tâm thần... Thông điệp chính của phim là đề cao cái đẹp, tính nhân văn, tình mẫu tử thiêng liêng của người phụ nữ bị bại não. Tình người, tình đời là điểm sáng vượt lên sự bạc bẽo, vô tâm của người đời.

 Đạo diễn Lưu Huỳnh luôn nắm bắt nhanh các vấn đề xã hội, làm phim về thân phận con người, đặc biệt là người phụ nữ có số phận bất hạnh, kém may mắn trong xã hội. Anh như một người đồng hành, sẻ chia cùng họ những nỗi đau. Bền bỉ với tư duy về điện ảnh, nhiệt huyết với công việc, đạo diễn Áo lụa Hà Đông luôn thường trực niềm khao khát sáng tạo làm nên các tác phẩm nghệ thuật ấn tượng: Lấy chồng người ta, Hiệp sĩ mù, Huyền thoại bất tử, Người tình, Tim hằn vết sẹo.

Đinh Y Nhung cho biết, phim dựa theo câu chuyện về một người phụ nữ bị bại não có thật ở Quảng Bình, Lưu Huỳnh viết kịch bản. Nguyên mẫu nhân vật đã gợi cho Y Nhung sự xúc động lớn.

"Nhung vốn không thích sự đơn giản một màu. Là diễn viên, may mắn nhất là được thử sức ở nhiều vai diễn. Vai càng khó càng cho mình sự quyết tâm dấn thân sáng tạo" - cô cho biết - "Nhung ám ảnh với nhân vật từ khi đọc kịch bản. Được giao vai diễn khó này, Nhung vui, nhưng biết chắc là gặp nhiều thách thức. Áp lực, lo lắng là tâm trạng của Nhung khi nhận phim này, thậm chí có cả câu hỏi nhà sản xuất có mạo hiểm không khi giao vai cho mình...".

Chỉn chu, tâm huyết, để sáng tạo hình tượng mới và khó này, Y Nhung đã dành 8 tháng cho việc chuẩn bị để tìm hiểu người bị bại não. Tìm hiểu qua tài liệu, sách báo, cô hiểu người bệnh gặp khó khăn trong việc cử động các cơ, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng vận động, ngôn ngữ, cảm giác... Cô dành hai tuần ở Quảng Bình để gặp nguyên mẫu của mình. Từ quan sát, cô tập các chi tiết diễn xuất về chứng méo miệng, chân tay co rút, cách phát âm khó ra tiếng...

Nhung chia sẻ: "Tôi đã dành hai tháng tập dùng chân sử dụng nhíp gắp hạt gạo để làm tranh gạo; tập xếp giấy... Có lúc tưởng phải bỏ cuộc vì tập mãi vẫn không được. Tôi chưa bao giờ nghĩ mình có thể pha được cà phê mà lại còn rót ra ly bằng chân...".

Có lẽ một trong những cảnh khó nhất Y Nhung đã hoàn thành xuất sắc là đoạn hai mẹ con tái ngộ trong bệnh viện sau nhiều ngày không gặp nhau. Nhân ngày của mẹ, Bướm tặng hoa cho mẹ. Tâm lý ức chế của mẹ Đẹp được Nhung thể hiện sâu sắc, cảm động. Người mẹ bất lực, đau đớn không thể diễn đạt nổi niềm hạnh phúc gặp lại con bằng ngôn ngữ nói. Cảm xúc của người mẹ được đẩy lên tận cùng nỗi đau. Bao nhiêu tình cảm dành cho con, Đẹp chỉ còn biết gửi nụ hôn vào bông hoa...

Trong quá trình tập tập diễn ở nhà, Y Nhung nhờ con gái quay lại video để luyện tập. Chỉ sau lần quay đầu tiên, con gái đã không đủ can đảm để quay tiếp. Nhìn thấy nhân vật của mẹ đóng quá tội nghiệp và đáng thương, cô con gái bị ám ảnh về nhân vật mẹ hóa thân trong phim đến mức không dám xem phim.

Vốn là một diễn viên tài năng, duyên, xinh đẹp, dáng chuẩn săn chắc, đôi mắt thăm thẳm đầy biểu cảm nhưng Đinh Y Nhung không ngại ngần với tạo hình nhân vật Đẹp trong phim: đen đúa, miệng méo, mặt lấm tấm tàn nhang, chân tay co quắp... Cô càng không ngại "xấu" trước mặt chồng và công chúng.

Khi ra trường quay, tình cảm vợ chồng phải gác lại nhất nhất diễn viên phải phục tùng theo yêu cầu, ý đồ của đạo diễn. Thế nên, Y Nhung đã sống với nhân vật Đẹp, vui buồn cùng Đẹp để nhập tâm, để hóa thân vào nhân vật, đến mức, sau những cảnh miệng méo xệch, chân tay co quắp, có lúc cô bị chuột rút khiến mọi người trong trường quay phải xoa bóp. Thậm chí, sau khi đóng máy, cô phải đi trị liệu vì thói quen méo miệng, nói lắp bắp, co quắp cơ do vẫn chưa "xả" được vai.

Bộ ba nghệ thuật

Mẹ ơi, Bướm đây ghi nhận bước sự trưởng thành của diễn viên nhí Mai Cát Vi với khuôn mặt sáng giàu biểu cảm, diễn xuất tự nhiên, cách thể hiện chiều sâu, diễn biến tâm lý phức tạp trong vai cô bé Bướm.

Vai diễn của Cát Vi nặng về tâm lý và cảm xúc. Cô bé hiểu chuyện, thương mẹ Đẹp không hoàn hảo, trân trọng tình mẫu tử và cố gắng cao nhất để được ở bên mẹ, giúp mẹ, làm mẹ vui.

Đóng phim từ lúc 5 tuổi, cô bé sinh năm 2009 đã có bộ sưu tập phim tham gia ấn tượng với các phim điện ảnh như Hai Phượng, Song Lang, Vợ ba, Bóng đè, Kẻ ẩn danh, Mẹ ơi, Bướm đây! và phim truyền hình Lưới trời. Mẹ Đẹp đã dành cho con gái Bướm bao yêu thương trong phim cũng như ngoài đời, họ dễ dàng kết thân, coi nhau như ruột thịt và luôn xưng hô mẹ - con. Và khi "con hát", "mẹ" Y Nhung đã "khen hay" chân thành: "Cát Vi thông minh, lanh lợi, giàu cảm xúc và là một diễn viên tài năng. Chúng tôi dễ dàng kết hợp, bắt nhịp nhau rất ăn ý. Tôi ấn tượng với Cát Vi ở cảnh gặp cô bác sĩ, con giả bị tâm thần. Câu thoại của con rất ngắn "Nhà là phải có mẹ"  nhưng đã chạm tới cảm xúc của khán giả. Đúng là không dễ diễn nhưng Cát Vi đã làm rất tốt...".

Cơ duyên dành cho bà xã đạo diễn Lưu Huỳnh khi hai lần đoạt giải "Nữ diễn viên xuất sắc" đều là phim do ông xã đạo diễn. Phim Lấy chồng người ta lần đầu thắng giải Nữ diễn viên xuất sắc Cánh diều vàng 2012 và 11 năm sau, cô chạm vào hạnh phúc lần hai với Mẹ ơi, Bướm đây! tại LHP Việt Nam lần thứ 23.

Có lẽ sự rạch ròi, khắt khe, khó tính, không cả nể, không ưu ái của ông xã đã cho Y Nhung có được thành công như hôm nay. Như chính cô chia sẻ: "Anh ấy nghiêm khắc với tôi hơn các diễn viên khác. Anh ấy nhận xét khắt khe khi tôi diễn chưa đúng ý đạo diễn. Trên phim trường, chúng tôi rất rạch ròi, không có chuyện cư xử như vợ chồng, không ăn chung, không đi chung...".

Phim Mẹ ơi, Bướm đây! đã làm bật lên một thông điệp quan trọng "Sống là để yêu thương" và xứng đáng là một Bông sen Bạc ấn tượng.