Nhà thơ Bằng Việt - 'Quý ông' giữ lửa thi đàn

10/10/2013 15:31 GMT+7 | Văn hoá

(Thethaovanhoa.vn) - Nhà thơ Bếp lửa Bằng Việt từng nhận được hàng chục giải thưởng văn chương uy tín trong và ngoài nước. Dịp kỷ niệm ngày Giải phóng Thủ đô 10/10 này, ông trở thành Công dân Thủ đô Ưu tú vì có đóng góp nhiều công trình khoa học về văn học nghệ thuật.

Nhà thơ Bằng Việt nguyên là sinh viên khoa Luật - Đại học Tổng hợp Kiev, từng làm việc ở một viện nghiên cứu pháp lý và sau này trong hàng chục năm trời là “ông nghị” nghiêm ngắn khi bàn về pháp chế, dân sinh (ông từng là Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội từ năm 1991 - 2000). Bằng Việt là một người đa tài, hoạt động trên nhiều lĩnh vực như nghiên cứu luật, dịch thuật, biên soạn chân dung nghệ sĩ nước ngoài, biên soạn từ điển về văn học - nghệ thuật, chủ biên nhiều tuyển tập văn học, sách biên khảo có giá trị. Nhà thơ Bằng Việt còn là Chủ tịch Hội đồng giám khảo giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội của báo TT&VH từ lần trao giải đầu tiên (năm 2008) đến nay.

Nhà thơ Bằng Việt

1. Bằng Việt đã in chín tập thơ, một tập thơ dịch. Những tác phẩm nổi tiếng một thời như: Hương cây - bếp lửa (1968 - in chung với Lưu Quang Vũ); Những gương mặt - những khoảng trời (1973); Khoảng cách giữa lời (1984); Phía nửa mặt trăng chìm (1995); Nheo mắt nhìn thế giới (2008)… Thơ Bằng Việt đã được dịch in ở Nga, Pháp, Đức và nhiều nước khác. 

Năm 2010, Bằng Việt ra mắt tập thơ thứ 10: Bằng Việt - Tác phẩm chọn lọc đánh dấu chặng đường 50 năm cầm bút của mình. Đây là tập thơ dày dặn được tinh tuyển từ chín tập thơ đã xuất bản trước đó và 38 bài thơ dịch của nhiều nhà thơ lớn trên thế giới như Pushkin (Nga), Tagore (Ấn độ), Rilke (Áo), Apollinaire (Pháp), R.Frost (Mỹ), Takuboku (Nhật), N.Hikmet (Thổ Nhĩ Kỳ), B.Dimitrova (Bungaria)…

Dường như với ông thơ ca là tất cả, lẫm liệt, xuyên thấm không gì sánh được. Bài thơ ông viết năm 1967 khi cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mỹ đã bước vào giai đoạn khốc liệt đã được nhiều người nhớ và thuộc lòng. Khi đó cầu Long Biên bị phá hai nhịp, kho xăng dầu Đức Giang bị cháy, nhiều khu dân cư bị đánh sập. Mỹ tuyên bố ném bom hủy diệt để miền Bắc Việt Nam phải trở về thời kỳ đồ đá. Bằng Việt đã viết những dòng trữ tình, như một lời đáp trả giản dị, bình thản, thấm đẫm tâm hồn lành ngọt của những người sống trong cuộc trước những lời tuyên bố ngạo mạn đó: “Hoa mưa nở từng bông trên mái tóc/ Em tươi tắn như mùa Xuân thứ nhất/ Nhưng thủy chung như một sắc mai già/ Đôi mắt mở to dịu dàng thấm mát/ Sau rất nhiều gian khổ đi qua” (Tình yêu và báo động).

Một số tác phẩm của nhà thơ Bằng Việt
2. Bằng Việt khá “mặn” với những vòng nguyệt quế giải thưởng chính quy - tinh nhuệ mà nàng thơ yêu kiều mang lại. Công bố bài thơ đầu tiên vào năm 1961, thế nhưng ít năm sau ông đã đoạt giải nhất về thơ của Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội (1968). Tiếp đó là các giải thưởng về dịch thuật văn học quốc tế và giao lưu văn hóa quốc tế do Quỹ Hòa bình (Liên Xô) trao tặng năm 1982, giải thưởng Nhà nước đợt I về văn học – nghệ thuật năm 2001, giải thưởng thơ của Hội Nhà văn Việt Nam (2002), giải thưởng văn học ASEAN năm 2003 cho tập thơ Ném câu thơ vào gió. “Lộc” thơ với ông kể cũng dồi dào, là món quà vô giá ghi nhận cho những sáng tạo mang vẻ đẹp ngôn ngữ bất tận khi đã tận hiến miệt mài cho thi giới của Bằng Việt.

Lễ kỷ niệm 59 năm ngày Giải phóng Thủ đô và biểu dương "Người tốt, việc tốt" tiêu biểu và vinh danh 10 cá nhân đạt Danh hiệu Công dân Thủ đô Ưu tú năm 2013 diễn ra hôm nay (10/10) tại Cung Văn hóa Hữu nghị Hà Nội.

Gần đây khi đọc cuốn Tâm của thi sĩ Marina Ivanovna Tsvetaeva (tác phẩm của bà đã được Hội Nhà văn Hà Nội trao giải năm nay dưới bản dịch của PGS Phạm Vĩnh Cư), tôi lại da diết nhớ đến những câu thần diệu mà Bằng Việt từ trước đó đã dịch của Marina Ivanovna Tsvetaeva - người được đánh giá là nhà thơ hay nhất thế kỷ 20 của Nga: “Hôn trán anh đi, để xóa những buồn lo/ Tôi hôn anh lên trán!/ Hôn mắt anh đi, để thoát cơn mất ngủ/ Tôi hôn anh vào mắt!/ Hôn môi anh đi, để qua khỏi ngày khô khát/ Tôi hôn môi anh và thấp thỏm đợi chờ!/ Không thấy gì cả ư? Em hôn lại một lần đi/ Tôi vâng lời anh và mất luôn trí nhớ!” (Hôn).

Chẳng phải thế mà trong giải “Thành tựu trọn đời” năm 2005 cho Thơ trữ tình thế giới thế kỷ 20, Hội Nhà văn Hà Nội đã dành cho Bằng Việt những lời lẽ công tâm: "Nhiều bài đã trở nên quen thuộc với các thế hệ người yêu thơ trong bốn thập kỷ qua, mang dấu ấn tâm hồn và nét sang trọng, tinh tế của người chuyển ngữ. Giải trao cho nhà thơ Bằng Việt để ghi nhận thành tựu trọn đời của một dịch giả tài hoa có nhiều đóng góp trong hoạt động giới thiệu văn chương nước ngoài".

Đều đặn tôi vẫn thấy ông chỉnh tề với cà vạt đi về ở ngôi nhà 19 Hàng Buồm (trụ sở Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội) rất đúng giờ giấc. Rồi thoáng cái, nhấp nhoáng chiều đã thấy ông ngồi uống bia đâu đó với bạn bè văn nghệ ở một ngõ nhỏ, dìu dặt nâng cốc bia còn sủi bọt một cách chăm chút, như nâng một tập thơ ai đó vừa “rình” tặng, nom Bằng Việt lúc đó hệt một quý ông - người đang giữ lửa thi đàn: Lạ lùng, mới tinh, hổn hển và đắm mê.

LÃNG MA
Thể thao & Văn hóa

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm