Nên xây dựng “Lễ hội làng Sen” thành lễ hội quốc tế

(TT&VH) - (LTS) Hội thảo khoa học “30 năm Lễ hội làng Sen với việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Hồ Chí Minh” vừa được tổ chức tại Nghệ An với những đề xuất cần nâng lên thành Lễ hội quốc gia. Là người có kinh nghiệm tổ chức lễ hội, PGS.TS Lê Thị Hoài Phương, Viện Văn hóa Nghệ thuật VN, không những rất tán đồng với đề xuất này mà còn khẳng định, cần tiến tới xây dựng Lễ hội Làng Sen thành lễ hội quốc tế.

TT&VH xin trân trọng giới thiệu bài viết của bà:

Sức lan tỏa mạnh mẽ

Bắt đầu từ “Liên hoan ca khúc chính trị hát về Bác Hồ” do tỉnh Nghệ Tĩnh tổ chức nhân ngày sinh nhật Bác 19/ 5/1981 đã hình thành “Liên hoan Tiếng hát làng Sen” toàn quốc năm 1982. Từ đó Liên hoan (sau đó được nâng cấp thành “Lễ hội làng Sen”) đã được tổ chức hàng năm đối với tỉnh Nghệ An và 5 năm một lần tổ chức với quy mô toàn quốc (vào năm chẵn), nhân dịp kỷ niệm sinh nhật Bác 19/5. Sau tròn 30 năm, hoạt động văn hóa này đã có một tầm vóc rộng lớn, lan tỏa trong cả nước.

Lễ hội làng Sen có tầm quốc tế

Thứ nhất, các nhà tổ chức chưa xây dựng được một kịch bản tổng thể và thống nhất cho Lễ hội làng Sen, kể cả phần lễ và phần hội, cho đến nay công tác tổ chức hằng năm vẫn mang tính chất thể nghiệm, chưa định hình một cách bài bản. Không có kịch bản tổng thể và không có tổng đạo diễn của lễ hội là nguyên nhân dẫn tới tình trạng lễ hội chưa thực sự có được một nội dung gắn kết được mọi hoạt động chặt chẽ với nhau, tương hỗ cho nhau, cho nên thiếu sức cuốn hút đối với người dân bản địa cũng như khách du lịch.

Bên cạnh đó, qua tìm hiểu, lắng nghe ý kiến của người dân chúng tôi nhận thấy nhiều người dân ở thành phố Vinh, thậm chí cả ở Nam Đàn quê Bác, là hai nơi có các sự kiện của lễ hội diễn ra, cảm thấy mình là người “ngoài cuộc”, một bộ phận người dân là người “thụ hưởng” với nghĩa là người xem, người quan sát. Chính vì thế, Lễ hội làng Sen chưa huy động được hết sức người, sức của của nhân dân địa phương, điều mà phần lớn các lễ hội truyền thống đã làm rất tốt từ xưa tới nay.

Nên tổ chức 2-3 năm/lần ở cấp quốc gia

Lễ hội làng Sen cần được nâng lên thành lễ hội cấp quốc gia ngay từ bây giờ. Về thời gian, từ trước đến nay, Lễ hội làng Sen được tổ chức hằng năm ở cấp tỉnh và 5 năm một lần ở cấp quốc gia, vào dịp kỷ niệm ngày sinh nhật Bác. Như vậy, về thực chất thì lễ hội này đã là lễ hội của cả nước. Tuy nhiên, theo ý kiến chủ quan của chúng tôi, quãng thời gian 5 năm là hơi dài. Nếu không có điều kiện tổ chức ở cấp quốc gia hằng năm, thì cũng nên tổ chức 2 - 3 năm một lần để huy động cả nước tham gia.

Về phần hội, điều các nhà tổ chức cần quan tâm là làm thế nào để luôn có cái mới. Muốn vậy mỗi lễ hội cần có chủ đề hoặc nhóm chủ đề xuyên suốt, tập trung (tất nhiên bao trùm lên tất cả cần thể hiện được tư tưởng, văn hóa Hồ Chí Minh với thời đại hôm nay). Kể cả các cuộc thi như thi biểu diễn văn nghệ quần chúng, thi sáng tác thơ ca, âm nhạc, hội họa, sân khấu, thi nét đẹp làng Sen... cũng cần có chủ đề riêng cho mỗi kỳ lễ hội. Cần có giải thưởng thỏa đáng cho người được giải, làm sao xây dựng thành giải thưởng có uy tín ở tầm quốc gia.

Hội thảo về Lễ hội làng Sen

Hồn cốt của Lễ hội làng Sen mang tầm quốc tế

Hiện nay trên cả nước đã có mấy lễ hội – festival tầm quốc tế được tổ chức định kỳ ở một số thành phố lớn. Cụ thể là Festvai Huế và Festival pháo hoa quốc tế ở Đã Nẵng. Nếu so sánh điều kiện tự nhiên – tức là không gian để tổ chức một lễ hội lớn, đủ điều kiện để tổ chức cùng một lúc nhiều sự kiện và có sức chứa nhiều người, thì các điều kiện của tỉnh Nghệ An là một không gian thuận lợi không kém gì Huế và Đà Nẵng. Không gian để tổ chức lễ hội có thành phố Vinh với mặt bằng rộng và bằng phẳng, có khu di tích ở Nam Đàn quê Bác, có bãi biển Cửa Lò, cửa Hội sạch và đẹp, có dòng sông Lam thơ mộng chảy dưới cầu Bến Thủy. Đây là một không gian đẹp, có thể đạt được các yêu cầu như chúng tôi nói ở trên.

Quan trọng hơn cả, ý tưởng xây dựng Lễ hội làng Sen thành lễ hội quốc tế là hoàn toàn khả thi, bởi tính tư tưởng chủ đạo của nó, cái hồn cốt của nó đã mang tính quốc tế. Ai cũng biết Lễ hội làng Sen là lễ hội tôn vinh tư tưởng, đạo đức, văn hóa Hồ Chí Minh – một nhân vật lịch sử không riêng của Việt Nam mà là có tầm vóc quốc tế. Cách đây 100 năm về trước, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước, Người đã từng đi qua 28 nước thuộc châu Âu, châu Á, châu Mỹ để tìm ra chân lý cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Cho đến nay nhiều tư liệu có liên quan đến quãng đời bôn ba hải ngoại của Người vẫn được lưu giữ ở nhiều quốc gia hay được lưu truyền trong ký ức của nhiều bạn bè quốc tế. Chúng tôi tin rằng, nếu công tác quảng bá được làm tốt thì Lễ hội làng Sen sẽ thu hút được nhiều người nước ngoài tham gia.

Cũng có thể thu hút sự tham gia của bạn bè quốc tế và người Việt ở hải ngoại bằng cách tổ chức các cuộc thi: thi tìm hiểu về Hồ Chủ tịch, thi sáng tác về Hồ Chủ tịch (vẽ tranh, nặn tượng, viết ca khúc)... Giải thưởng có thể là một chuyến du lịch đến Việt Nam, hoặc giải thưởng nào khác được trao tại Việt Nam, vào dịp diễn ra Lễ hội làng Sen... Có thể đây là một cách thu hút người tham dự lễ hội cho phong phú, thêm ý nghĩa, đồng thời thu hút khách du lịch đến Việt Nam và đến với Nghệ An.

Nếu công tác tổ chức tốt và Lễ hội làng Sen trở thành lễ hội lớn của cả nước, của quốc tế, thì chất lượng cuộc sống của người dân sẽ dần dần được cải thiện cả về tinh thần lẫn vật chất, bộ mặt của thành phố Vinh nói riêng, của tỉnh Nghệ An nói chung, cũng sẽ thay đổi. Đó là điều chúng ta đều mong ước!

PGS.TS Lê Thị Hoài Phương