Những cuốn sách để… nhìn

(Thethaovanhoa.vn) - Hiện nay, NXB Kim Đồng và Công ty sách Đông A ấn hành khá nhiều artbook (sách nghệ thuật). Lý do artbook được hai đơn vị này ưu ái là vì đối tượng bạn đọc và liên quan đến sở trường của họ.

• Artbook, xưa và nay (kỳ 2): Trở thành tác phẩm độc lập
• Artbook, xưa và nay (kỳ 1): Từ nghệ thuật vẽ bìa và minh họa

NXB Kim Đồng có đối tượng bạn đọc nhỏ tuổi, nên sách cần nhiều tranh ảnh trực quan để cuốn hút các em. Đông A thì có người chủ là họa sĩ Trần Đại Thắng rất nổi tiếng trong giới làm sách và mỹ thuật cho sách.

Artbook không phải là truyện tranh

Mặc dù artbook có rất nhiều tranh ảnh nhưng artbook không phải là truyện tranh. Artbook hay picture book còn gọi là sách nghệ thuật. Đây là cách gọi những cuốn sách tập hợp chủ yếu là tranh ảnh, đồ họa… với sự đầu tư công phu, tập trung vào một chủ đề nhất định để làm sao độc giả chỉ cần nhìn tranh là có thể hiểu câu chuyện được tác giả truyền tải.

Không chỉ đem đến cho độc giả một câu chuyện mà còn làm mãn nhãn với hình minh họa đẹp mắt, hấp dẫn. Artbook rất kiệm lời, vì thế mọi khoảng trống về cảm xúc và sự tưởng tượng… dành trọn vẹn cho người tiếp nhận. Ban đầu, artbook thường là sản phẩm “giá trị gia tăng” của các sản phẩm giải trí như phim ảnh, phim hoạt hình, truyện tranh, ca nhạc... Ở Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản, những thị trường giải trí lớn, artbook và các sản phẩm ăn theo phát triển như một nhu cầu tất yếu.

Hiện nay, có thể tạm thời chia ra làm hai loại artbook. Đầu tiên là artbook với câu chuyện độc lập, hoàn toàn mới, nhân vật chưa từng xuất hiện. Đây hoàn toàn là sản phẩm sáng tạo của tác giả. Loại thứ hai là loại artbook “ban đầu”, “ăn theo” một trào lưu hoặc một cơn sốt đã diễn ra trước đó. Chẳng hạn từ một tác phẩm truyện tranh nổi tiếng, được nhiều người biết đến, từ một bộ phim được nhiều người quan tâm theo dõi… đến mức đã kết thúc rồi mà độc giả, khán giả vẫn “thòm thèm” muốn tìm hiểu thêm. Và lúc này artbook xuất hiện, đáp ứng nhu cầu của độc giả, khán giả về những chuyện hậu trường, bên lề, chuyện chưa từng được kể, được công bố.

Artbook, xưa và nay (kỳ 1): Từ nghệ thuật vẽ bìa và minh họa

Artbook (được hiểu là sách nghệ thuật) đang trở thành trào lưu từ sự đầu tư khá lớn của một vài đơn vị xuất bản hiện nay, với những cuốn sách gắn kèm sự sáng tạo của các họa sĩ.

Artbook nội, ngoại song hành

Tại Việt Nam, NXB Kim Đồng được xem là đơn vị đi đầu trong việc ấn hành các tác phẩm artbook, ở cả 2 loại nói trên. Với artbook “ăn theo” trào lưu hoặc một cơn sốt đã diễn ra trước đó, NXB Kim Đồng đã in: One Piece, Dragon Ball được mua bản quyền từ Nhật Bản, sản phẩm này “ăn theo” 2 bộ truyện tranh cùng tên.

Với artbook là sản phẩm sáng tạo của tác giả, đầu tiên có thể kể đến Những đôi mắt lạnh được nhà văn Phan Hồn Nhiên và họa sĩ Phan Vũ Linh phối hợp thực hiện dành cho tuổi teen. Thời điểm ra mắt Những đôi mắt lạnh đã nhanh chóng thu hút được sự quan tâm của độc giả dẫn đến tình trạng… cháy hàng. Cuốn sách vì thế đã được tái bản để đáp ứng nhu cầu bạn đọc.

Tác giả artbook ấn tượng nhất đến thời điểm này là họa sĩ Khoa Lê (họa sĩ của NXB Kim Đồng) với cuốn Những nàng công chúa bí ẩn. Cuốn này được xuất bản ở Italy và Pháp, sau đó NXB Kim Đồng mới mua bản quyền và xuất bản trong nước. Đây là cuốn sách đầu tiên in công nghệ tráng kim tại Việt Nam. Công nghệ này gia tăng trên bề mặt bản in lớp kim loại tạo chiều sâu và độ lóng lánh rực rỡ. Tiếp theo Những nàng công chúa bí ẩn, Khoa Lê tiếp tục ra mắt artbook Nàng lọ lem, được NXB Kim Đồng ấn hành nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập.

Vào năm 2016 NXB Kim Đồng đã tổ chức cuộc thi Vẽ cùng thơ dành cho các họa sĩ vẽ tranh theo những bài thơ mà mình yêu thích. Các tác phẩm xuất sắc đã được tập hợp thành artbook 5 Mùa, gây hiệu ứng tốt và sách đã tái bản.

Artbook, xưa và nay (kỳ 2): Trở thành tác phẩm độc lập

Một thời gian dài, sự hạn chế về kĩ thuật in, chất liệu giấy... đã khiến nhiều họa sĩ bị giới hạn khi muốn thể hiện năng lực sáng tạo của mình trên những cuốn sách. Nhưng, mọi chuyện nay đã khác.

Về tác phẩm artbook nước ngoài, trong vài năm qua NXB Kim Đồng đã mua bản quyền và khai thác khá nhiều artbook trên thế giới, tiêu biểu là artbook của Jimmy Liao (vùng lãnh thổ Đài Loan) với các tác phẩm: Hòn đá xanh; Âm thanh của sắc màu; Nàng rẽ trái, chàng rẽ phải; Ôi, tình yêu; Nụ hôn từ biệt. Các tác phẩm này đã tái bản không lâu sau khi ra mắt.

Tiếp theo là các bộ artbook Cá voi đêm bão của Benji Davies Giải thưởng Oscar’s First Book, Giải thưởng sách tranh của Hà Lan. Artbook Thị trấn bên bờ biển của Joanne Schwartz & Sydney Smith. Artbook Bà ngoại yêu dấu của Phương Tố Trân & Sonja Danowski, Giải thưởng Batchelder Award 2016 của Mỹ. Artbook Cô bé quàng khăn đỏ không thấy đường của Han Xu. Artbook Kho tàng sách bay của Morris. Thăng trầm của William Joyce.

Cuốn artbook gần đây nhất là Hành trình đầu tiên của Phùng Nguyên Quang và Huỳnh Kim Liên. Cuốn này đã đoạt giải cao nhất tại cuộc thi Scholastic Picture Book Award ở Singapore, dành cho các họa sĩ chuyên và không chuyên của châu Á, năm 2015.

(Kỳ 4 & hết: Cuộc chơi kén chọn người)

Hoàng Nhân
Thể thao & Văn hóa