81 Luật sư Trung Quốc kiện Christie's: Ai sẽ thắng?

(TT&VH) - 81 luật sư Trung Quốc đang tìm cách ngăn chặn việc Christie's bán đấu giá hai tượng đầu con giáp bằng đồng đen, vì đây là những cổ vật bị các nhóm quân Anh - Pháp đánh cắp từ Di Hòa Viên của Vua Càn Long trong chiến tranh Nha phiến hồi thế kỷ 19.

Cung điện ở Di Hòa Viên, phia trước có một đồng hồ nước

được thiết kế như một đài phun nước (tranh khắc thế kỷ 19)

Các luật sư Trung Quốc đã gửi thư tới cả nhà đấu giá Christie's lẫn Pierre Berge, yêu cầu họ rút hai tượng đầu con giáp bị đánh cắp nói trên khỏi cuộc bán đấu giá để trả lại cho đúng chủ nhân của chúng, đó là nhân dân Trung Quốc. Đây là hai trong số 12 tượng đầu con giáp đồng đen của một chiếc đồng hồ nước trong Di Hòa Viên, một khu cung điện được xây dựng từ thời vua Càn Long (1736-1795) ở vùng ngoại ô kinh đô Bắc Kinh. Mỗi tượng trong 12 tượng đầu con giáp này, ứng với 12 canh giờ của một ngày, phun nước xuống hồ theo một giờ nhất định, trừ vào lúc chính ngọ (12 giờ trưa) tất cả đều cùng phun.

Tượng đầu chuột sắp được đưa ra đấu giá ở Paris

Những năm qua, người Trung Quốc tìm cách thu hồi hoặc mua lại những báu vật độc nhất vô nhị bị mất đi đó và cho đến nay có 5 tượng đầu con giáp - gồm khỉ, trâu, hổ, ngựa và lợn - đã trở lại Trung Quốc, chủ yếu bằng tiền của các “mạnh thường quân”. Trong đó có ba tượng được hãng China Poly mua lại với giá từ 1,05 triệu đến 1,7 triệu USD tại những cuộc đấu giá do Sotheby’s và Christie’s tổ chức ở Hong Kong hồi đầu những năm 1990 và một tượng được tỷ phú sòng bạc Macao là Staley Ho mua lại từ Sotheby’s hồi năm 2007, với giá khi ấy đã leo lên mức 8,9 triệu USD.

Cùng với thời gian, giá của tượng những đầu con giáp này ngày càng tăng. Hai tượng đầu con giáp - chuột và thỏ (tương ứng với con mèo theo âm lịch của VN) - nằm trong bộ sưu tập của Saint-Laurent - Berge sắp đưa ra đấu giá tại Paris được Christie's ước tính có giá ít nhất là 10 triệu USD mỗi tượng. Năm tượng còn lại (rồng, rắn, dê, gà, chó) hiện hoàn toàn mất dấu tích và không biết giá của chúng sẽ còn tăng lên tới đâu nếu một ngày nào đó các “chủ nhân” thầm lặng của chúng đưa chúng ra bán.

Tượng đầu ngựa bán hồi năm 2007 với giá 8,9 triệu USD

Giờ đây người Trung Quốc muốn dùng luật để đòi lại chúng. Tuy nhiên chính phủ Trung Quốc không trực tiếp khởi kiện, có lẽ vì không muốn chỉ vì một con chuột và một con thỏ mà làm căng thêm mối quan hệ giữa Trung Quốc và châu Âu hiện vốn không được êm ả cho lắm, nhất là khi khả năng thành công chưa chắc chắn.

81 luật sư hiện đang lao vào cuộc chiến với Christie's hoạt động hoàn toàn dựa vào kinh phí do các cá nhân và công ty tư nhân đóng góp. Họ đang tìm kiếm mọi khả năng pháp lý để có thể khởi kiện Pierre Berge cũng như Christie's tại một tòa án ở Paris, trong trường hợp hai tượng đầu con giáp trên vẫn được đưa ra bán. Năm 1995, Trung Quốc đã ký công ước UNIDROIT của Liên hợp quốc về tài sản văn hóa bị đánh cắp hay xuất khẩu trái phép, theo đó tất cả những đồ tạo tác văn hóa bị cướp hoặc bị thất lạc vì lý do chiến tranh cần phải được trao trả lại cho nước sử hữu chúng.

Tuy nhiên Christie's dường như vẫn giữ kế hoạch sẽ bán đấu giá hai cổ vật nói trên. Đại diện của Christie’s ở Trung Quốc ông Chen Yan cho biết Pierre Berge có đầy đủ giấy tờ khẳng định ông là chủ sở hữu hợp lệ của hai cổ vật này. Lần lại lịch sử, 12 tượng đầu con giáp đã được đưa sang Paris và đấu giá ngay trong khoảng năm 1861/63. Trước khi về tay Saint Laurent và Berge, hai đầu tượng chuột và thỏ nói trên đã nằm trong bộ sưu tập của 3 chủ nhân khác và tất cả đều có giấy tờ hợp lệ. Cũng vì thế phát biểu với hãng tin Tân Hoa Xã, ông Chen Yan cho biết: “Cuộc đấu giá vẫn sẽ diễn ra theo đúng kế hoạch”.