Có những cánh cổng mở ra bằng chìa khóa, nhưng cũng có những cánh cổng chỉ mở khi đứa trẻ tin vào chính mình. Và suốt nhiều năm qua, Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam đã chọn làm người giữ ngọn lửa niềm tin ấy.

Nhân Ngày Quốc tế Người khuyết tật 3/12, báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) chia sẻ câu chuyện của Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam với hành trình âm thầm nhưng bền bỉ, từ mở cánh cửa đến trường cho các em đến tạo nên những "sân khấu" nơi các em được là chính mình.

Với nhiều người, "cổng trường" là một khái niệm quen thuộc, một không gian vật lý nơi hành trình tri thức bắt đầu. Nhưng với những đứa trẻ đặc biệt, cánh cổng ấy mang một ý nghĩa sâu sắc và lớn lao hơn thế.

Bà Dương Thị Bích Diệp - Chủ tịch Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam chia sẻ: "Theo tôi, "cổng trường" không chỉ là một cánh cổng vật lý dẫn vào lớp học, mà là cánh cửa đầu tiên dẫn một đứa trẻ đặc biệt bước vào thế giới của sự tin tưởng, tôn trọng và yêu thương của xã hội".

Đó phải là nơi một đứa trẻ bước vào và không bị nhìn bằng ánh mắt thương hại hay phân biệt, mà bằng sự tin tưởng từ nhà trường, thầy cô, bạn bè rằng các em có giá trị, có khả năng và có quyền bình đẳng học tập như bất cứ ai. "Khi một đứa trẻ tin vào khát vọng học tập của chính mình thì đó mới là lúc "cổng trường" thực sự mở ra" - bà Diệp nhấn mạnh.

Tuy nhiên, con đường đến với cánh cổng ấy vẫn còn đầy rẫy những rào cản. Và rào cản lớn nhất, theo bà, không nằm ở hạn chế thể chất, mà nằm ở nhận thức. "Chính sách có thể được ban hành, cơ sở vật chất có thể xây dựng, giáo trình có thể điều chỉnh. Nhưng nếu tư duy của người lớn không thay đổi, thì những đứa trẻ đặc biệt vẫn mãi "đứng ngoài" cánh cửa lớp học".

Sự thiếu hụt về hạ tầng phù hợp, về giáo viên được đào tạo chuyên sâu, và cả những định kiến vô hình trong xã hội đã khiến nhiều em bị "loại khỏi đường băng xuất phát". Chúng ta vẫn còn vô thức hỏi: "Con có học được không?" thay vì một câu hỏi đầy tính xây dựng và đồng hành: "Con cần điều gì để học tốt hơn?". Việc tiếp cận giáo dục không phải là một sự ban ơn, mà là quyền đương nhiên các em được hưởng. Và chúng ta, với vai trò là xã hội, chỉ đang làm đúng nhiệm vụ của mình: đồng hành cùng các em trên hành trình của riêng mình.

Hiểu rằng việc đến trường chỉ là bước khởi đầu, Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam không muốn các em chỉ "đi học", mà muốn các em "được là chính mình". Từ trăn trở đó, hàng loạt dự án đã ra đời, không chỉ trao cho các em chiếc "cần câu" tri thức, mà còn tạo ra những "sân khấu" để các em tỏa sáng.

Bên cạnh chương trình học bổng "Tiếp sức đến trường" quen thuộc, Quỹ đã tiên phong triển khai những dự án mang tính khai phá. Đó là dự án sân khấu hòa nhập, nơi những tài năng nghệ thuật ẩn giấu được đánh thức. Đó là các dự án dạy nghề và kỹ năng sống cho lứa tuổi vị thành niên, trao cho các em cơ hội phát triển sự nghiệp. Đó còn là những chương trình kết nối văn hóa, trải nghiệm cộng đồng để các em tự tin bước ra thế giới.

Bà Diệp tin rằng: "Mọi đứa trẻ đều sinh ra với một "sân khấu nghệ thuật" trong tim - chỉ là các em cần người cùng bật sáng ánh đèn". Và Quỹ cùng những người đồng hành đang nỗ lực trở thành những người thắp đèn tận tụy, để mỗi em nhỏ đều có cơ hội trở thành ngôi sao trên sân khấu của chính cuộc đời mình.

Khi được hỏi về những câu chuyện ấn tượng, ánh mắt bà Diệp ánh lên niềm tự hào. Bà kể về Gia Hân, cô con gái xinh đẹp của một người bạn đại học. Bà vẫn thường ngưỡng mộ những bước chân sải dài tự tin của cô bé trên các sàn diễn thời trang nhí qua mạng xã hội. Cho đến một ngày gặp lại, bà mới bất ngờ biết rằng Gia Hân bị khiếm thính bẩm sinh. Trên sân khấu rực rỡ, không ai có thể nhận ra cô bé đang dùng máy trợ thính, bởi sự tự tin và thần thái của em đã tỏa sáng hơn bất kỳ siêu mẫu nào.

Hay như Lý Thành Anh Kiệt, một tài năng âm nhạc đặc biệt, người cảm nhận thế giới không qua đôi mắt mà qua những phím đàn piano và cây violin. Một biến cố sức khỏe đã lấy đi thị lực của Kiệt khi em còn nhỏ, nhưng không thể lấy đi tình yêu âm nhạc và nụ cười lạc quan. Mỗi lần Đại sứ Hoa Xương rồng nhí này cất lên tiếng đàn, chính những người lớn lại cảm thấy mình được tiếp thêm sức mạnh.

Nhưng có lẽ, câu chuyện khiến cả ê-kíp ghi hình dự án MV "Thanh âm từ trái tim" phải lặng đi vì xúc động, là khi một bạn học sinh nữ khiếm thị của trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu hồn nhiên hỏi: "Cô Diệp ơi, hôm nay con đã trở thành ngôi sao được chưa?"

Bà Diệp đã trả lời trong niềm xúc động: "Con sinh ra đã là một ngôi sao - chỉ là hôm nay, thế giới mới biết điều đó".

Tiếng cười giòn tan của cô bé sau câu nói ấy đã xua tan mọi mệt mỏi, và thắp lên một niềm tin mãnh liệt: mỗi đứa trẻ đều là một vì sao, chỉ cần chúng ta cho các em một bầu trời để tỏa sáng.

Để thắp sáng những bầu trời ấy, sự hỗ trợ vật chất là cần thiết, nhưng chưa đủ. Điều quan trọng hơn, theo bà Diệp, là làm cho các em tin vào giá trị của chính mình. "Khi đứa trẻ cảm thấy mình có giá trị, có tiếng nói, có khả năng làm ai đó mỉm cười - lúc đó, "khuyết tật" không còn là định nghĩa dành để gọi các em".

Các em cần một gia đình không buông tay, một mái trường nơi bạn bè không quay lưng, và một xã hội không hờ hững. Đó là một hệ sinh thái của tình yêu thương và sự chấp nhận.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của Quỹ hiện nay chính là nguồn lực và sự đồng hành dài lâu. Nhiều chương trình ý nghĩa phải tạm dừng vì thiếu kinh phí. Nhiều em nhỏ phải lỗi hẹn với con chữ vì gia cảnh. Nhưng trên hết, Quỹ cần sự chung tay bền bỉ của các cơ quan chức năng, của doanh nghiệp, của cộng đồng, và của chính gia đình các em để tạo ra sự thay đổi mang tính hệ thống và bền vững.

Em Bùi Thị Hảo đang hoàn thiện bức tranh Nhà nguyện

Nhân ngày 3/12, bà Diệp muốn gửi gắm những thông điệp chân thành:

Tới các bậc cha mẹ: "Đừng sợ con khác biệt - hãy sợ con không có cơ hội". Tới các thầy cô giáo: "Một lời động viên, khích lệ có thể thay đổi cả cuộc đời một đứa trẻ". Và tới cộng đồng: "Nếu các con không thể nhìn, hãy là đôi mắt của con; Nếu các con không thể đi, hãy là đôi chân của con; Nếu các con không thể nghe, hãy là đôi tai của con. Chỉ cần trái tim của chúng ta cùng chung nhịp đập, ngày 3/12 sẽ là Ngày Quốc tế những ngôi sao".

Nhìn về tương lai 5-10 năm tới, bà Diệp đặt ra một kỳ vọng. "Sân khấu" của người khuyết tật khi đó sẽ không còn gắn với hai chữ "từ thiện". Đó sẽ là những nhà hát, học đường, show diễn, phòng trưng bày chuyên nghiệp, nơi họ được học tập, biểu diễn, được trả lương và công nhận như những người lao động nghệ thuật thực thụ.

Ước mơ về một học viện nghệ thuật hòa nhập, một trung tâm đào tạo nghề sáng tạo, một mạng lưới sân khấu cộng đồng đang được nhen nhóm. Đó là hành trình "vươn tới những vì sao", nơi mỗi em nhỏ đặc biệt đều có thể tự tin làm chủ sân khấu cuộc đời mình, không chỉ bằng tài năng, mà còn bằng giá trị lao động và sự cống hiến cho xã hội.