Trong thời đại số, không gian mạng đã trở thành một phần không thể tách rời của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội. Ở đó, con người kết nối, giao tiếp, học tập, làm việc, giao dịch tài chính… với tốc độ và quy mô chưa từng có.

Song song với cơ hội là hàng loạt nguy cơ: tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến, tung tin giả, kích động thù hằn, xâm hại trẻ em, lợi dụng người cao tuổi và những người hạn chế về nhận thức.

Trong bối cảnh đó, việc Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng với tỷ lệ tán thành rất cao, gồm 8 chương, 45 điều, có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, tạo ra một khuôn khổ pháp lý mới đáng chú ý. Luật vừa bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, vừa chú trọng đến nhóm người yếu thế. Đây là một bước đi pháp lý cần thiết và kịp thời.

Trước hết, cần nhìn thẳng vào bản chất của "an ninh mạng" ngày nay. Nếu như trước đây, biên giới quốc gia được hiểu chủ yếu là lãnh thổ, vùng trời, vùng biển, thì nay, không gian mạng cũng là một dạng "biên giới mềm" nhưng cực kỳ nhạy cảm.

Tấn công mạng vào hạ tầng thông tin, bôi nhọ lãnh đạo, kích động bạo loạn, lôi kéo cực đoan… đều có thể khởi phát từ vài cú nhấp chuột. Thông tin sai lệch về chính sách, bóp méo sự thật lịch sử, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Nhà nước có thể lan nhanh hơn bất kỳ loại tài liệu tuyên truyền truyền thống nào. Nếu thiếu một hành lang pháp lý đủ mạnh, chủ quyền quốc gia rất dễ bị đe dọa ngay trên không gian số.

Luật An ninh mạng mới góp phần khắc phục khoảng trống đó. Nó cho phép Nhà nước có cơ sở pháp lý để phòng ngừa, phát hiện, xử lý các hành vi xâm phạm an ninh quốc gia trên mạng: từ tấn công vào hệ thống thông tin trọng yếu cho đến hoạt động gián điệp mạng, kích động bạo lực, ly khai. 

Một quốc gia muốn phát triển bền vững không thể xem nhẹ "chiến tuyến" trên mạng, nơi đang diễn ra những cuộc đối đầu âm thầm nhưng quyết liệt. Bảo vệ an ninh mạng vì thế không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là vấn đề chủ quyền và sinh mệnh chính trị.

Điểm nổi bật của Luật lần này không dừng ở trục "an ninh - chủ quyền", mà còn nằm ở cách tiếp cận con người. Phạm vi bảo vệ được mở rộng rõ rệt đối với nhóm người yếu thế. Ngoài trẻ em, pháp luật mới ghi nhận và quan tâm đến người cao tuổi và những người gặp khó khăn về nhận thức. Đây là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước môi trường mạng đầy cạm bẫy.

Ngày 11/12/2025, tại hội trường Công an tỉnh, UBND tỉnh Lâm Đồng khai mạc Chương trình tập huấn và diễn tập thực chiến bảo đảm an ninh mạng, an toàn thông tin mạng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng năm 2025

Điều này không khó nhận ra. Trẻ em tiếp xúc với Internet từ rất sớm, trong khi kỹ năng tự bảo vệ lại hạn chế. Chỉ vài cú nhấp chuột, các em có thể gặp nội dung độc hại, bị lôi kéo vào các hội nhóm lệch lạc, thậm chí trở thành nạn nhân của bắt nạt, quấy rối, dụ dỗ. Người cao tuổi, nhất là những người ít hiểu biết về công nghệ, dễ mắc bẫy lừa đảo tài chính, các "chiêu trò" tặng quà, trúng thưởng, đầu tư ảo. Người có khó khăn về nhận thức lại càng khó phân biệt thật – giả trên mạng. Sự tổn thương ở đây không chỉ là vật chất mà còn là tinh thần, nhân phẩm, danh dự.

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an thành phố Đà Nẵng triệt phá băng nhóm tội phạm sử dụng không gian mạng chiếm đoạt tài sản hồi tháng 6/2025

Việc Luật An ninh mạng quy định riêng về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng cho thấy một bước tiến rõ rệt. Trách nhiệm không còn chỉ đặt lên vai cơ quan quản lý, mà mở rộng đến doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và cả gia đình. Cơ quan, tổ chức phải có cơ chế ngăn chặn, xử lý thông tin xâm hại trẻ em; doanh nghiệp công nghệ phải thiết lập công cụ kỹ thuật, bộ lọc, cơ chế báo cáo và phản hồi; gia đình không thể buông lỏng giám sát, phó mặc con em cho màn hình và thiết bị.

Khi pháp luật phân định rõ trách nhiệm, không ai còn có thể viện cớ "không biết", "không thuộc phạm vi của mình".

Chiều 8/12/2025, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) ra mắt Chi hội phía Nam hoạt động trên địa bàn từ Đà Nẵng đến Cà Mau. Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, nguyên Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an giữ chức Chi hội trưởng phía Nam

Không thể bàn về an ninh mạng mà tách rời kinh tế số. Niềm tin của người dân và doanh nghiệp là nền tảng để thương mại điện tử, thanh toán số, dịch vụ trực tuyến phát triển. Nếu môi trường mạng tràn ngập lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, rò rỉ dữ liệu cá nhân, quá trình chuyển đổi số sẽ bị cản trở nghiêm trọng. 

Với các quy định về bảo vệ dữ liệu và bảo vệ người dùng, Luật An ninh mạng góp phần củng cố niềm tin đó. Một môi trường mạng an toàn là điều kiện để kinh tế số tăng trưởng ổn định, chứ không phải "rào cản" như một số cách nhìn giản đơn.

Tuy nhiên, nói đến luật là phải nói đến thực thi. Một văn bản dù tiến bộ đến đâu nhưng thiếu cơ chế triển khai rõ ràng, thiếu nguồn lực, thiếu quyết tâm thì cũng khó phát huy hiệu lực. Luật chỉ là khung; cách vận hành mới quyết định kết quả.

Chiều 27/11/2025, tại Hà Nội, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công An) tổ chức Lễ tiếp nhận ý kiến trẻ em về Chương trình bảo vệ và hỗ trợ trẻ em trên môi trường mạng giai đoạn 2026-2030

Chính vì vậy, cùng với luật, giáo dục là điều không thể thiếu. Trẻ em cần được học kỹ năng sống và kỹ năng số: biết từ chối nội dung độc hại, biết lên tiếng khi bị xâm hại. Người lớn cần cập nhật kiến thức về an toàn thông tin, đặc biệt là những nhóm dễ bị lừa đảo. Gia đình và nhà trường phải coi việc giáo dục "công dân số" là nhiệm vụ nghiêm túc, chứ không chỉ là khẩu hiệu.

Sáng 26/11/2025, Thượng tá Nguyễn Huy Nam, Phó trưởng Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị đã phát hiện 52 trường hợp có hành vi đăng tải nội dung chưa kiểm chứng, sai sự thật về tình hình mưa lũ. Trong đó, xử phạt vi phạm hành chính 5 trường hợp với tổng số tiền 37,5 triệu đồng

Vai trò của doanh nghiệp công nghệ cũng không thể đứng ngoài. Họ là bên nắm giữ nền tảng, thuật toán, dữ liệu, có khả năng lọc, gợi ý, ẩn hoặc hiện nội dung. Nếu chỉ chạy theo lợi nhuận, cổ vũ nội dung giật gân để tăng lượt xem, họ sẽ góp phần khoét sâu tổn thương cho nhóm yếu thế. Khi Luật đã đặt ra trách nhiệm, doanh nghiệp cần chuyển hóa thành những thay đổi cụ thể trong thiết kế sản phẩm, chính sách nội dung, cơ chế phản hồi người dùng.

Cuối cùng, luật pháp chỉ thực sự "sống" khi nó đi vào từng thao tác nhỏ của mỗi người trên mạng. Mỗi cú nhấp chuột chia sẻ tin giả, mỗi bình luận xúc phạm, mỗi hành vi quay lén, phát tán clip riêng tư… đều có thể trở thành hành vi vi phạm và để lại hậu quả nặng nề. Ngược lại, mỗi lần chúng ta báo cáo một nội dung xấu, bảo vệ một đứa trẻ khỏi bị bắt nạt, cảnh báo một người già về chiêu trò lừa đảo là một lần chúng ta góp phần biến những dòng chữ trong Luật thành sự bảo vệ thực tế.

Ngày 26/4/2025, tại thành phố Tây Ninh, Công an tỉnh Tây Ninh tổ chức Chương trình gặp gỡ, đối với đội ngũ quản trị viên của các hội, nhóm có đông thành viên tham gia và người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL) trên địa bàn tỉnh Tây Ninh nhằm chủ động tuyên truyền các quy định của pháp luật về an ninh mạng, nắm chắc tình hình trên không gian mạng, bảo đảm môi trường mạng an toàn, lành mạnh

Luật An ninh mạng mới là một bước tiến quan trọng trong quản trị quốc gia trên không gian số. Nó tạo cơ sở để bảo vệ chủ quyền, giữ ổn định xã hội, củng cố niềm tin số, đồng thời đặt nhóm người yếu thế vào vị trí cần được ưu tiên bảo vệ.

Nhưng luật không phải chiếc ô che chắn tuyệt đối. Hiệu quả của nó phụ thuộc vào cách thực thi của cơ quan chức năng, cách ứng xử của doanh nghiệp công nghệ và ý thức của từng công dân. Một không gian mạng an toàn, nhân văn không tự nhiên mà có. Nó được xây dựng từ pháp luật nghiêm minh, từ trách nhiệm xã hội và từ sự tỉnh táo trong mỗi lần chúng ta mở thiết bị, kết nối với thế giới số.