Caravaggio: Đi trước nhiếp ảnh hơn 200 năm

12/03/2009 18:38 GMT+7 | Văn hoá

(TT&VH) - Roberta Lapucci, giáo sư ở Trung tâm Nghệ thuật quốc tế tại Florence (Italia), vừa phát hiện ra rằng, họa sĩ bậc thầy thời Phục hưng Caravaggio đã sử dụng những dụng cụ quang học và “phòng tối” để “chụp ảnh” các người mẫu của mình hơn 200 năm trước khi nghệ thuật nhiếp ảnh ra đời.

Họa sĩ tiên phong của trường phái Baroque này nổi tiếng với các bức tranh gây ấn tượng sâu sắc, trong đó ông sử dụng tinh thông “toàn bộ những kỹ thuật mà sau này là nền tảng của nhiếp ảnh”, như giáo sư Roberta Lapucci cho biết.

Caravaggio

Michelangelo Merisi Da Caravaggio cất tiếng khóc chào đời vào năm 1571 tại Milan. Theo giả thuyết của Lapucci thì Caravaggio làm việc trong “phòng tối” và chiếu các người mẫu vào một chỗ trũng trên trần nhà. Sau đó, họa sĩ sử dụng thấu kính và một chiếc gương để chiếu hình ảnh lên tấm toan. Caravaggio “hãm” hình ảnh trong khoảng nửa giờ, sử dụng những chất nhạy sáng, lấy màu trắng hòa với các chất hóa học và khoáng chất có thể trông rõ trong bóng tối rồi vẽ tranh với những nhát cọ phóng khoáng. Lapucci còn đặt ra giả thuyết rằng, Caravaggio đã dùng bột phát sáng quang hóa của những con đóm đóm được tán vụn để tạo nên “hiệu quả đặc biệt” cho các tác phẩm sân khấu. Một trong những chất chính của hỗn hợp đó là thủy ngân - mà nếu sử dụng nhiều có thể gây ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương, khiến người ta dễ cáu gắt. Theo bà Lapucci, nhiều khả năng đây là nguyên nhân giải thích cho tính nóng nảy khét tiếng của Caravaggio.

Boy With A Basket Of Fruit - tranh sơn dầu

được Caravaggio vẽ năm 1593-1594

Chính vì bản tính này mà ông đã giết chết địch thủ trẻ tuổi Ranuccio Tomassoni sau một vụ cãi vã ầm ĩ hồi năm 1606. Vụ việc đó khiến họa sĩ phải trốn khỏi thành Roma tới Malta và các nhà chức trách đã công bố trao thưởng cho ai lấy được đầu Caravaggio. Năm 1608 ở Malta, ông lại dính đến một vụ cãi vã khác và năm 1609 là vụ ẩu đả tại Napoli. Ông trở về Porto Ercole ở Tuscany và qua đời tại đó vào năm 1610.

Giáo sư Lapucci khẳng định, Leonardo Da Vinci (1452-1519) đã từng miêu tả “phòng tối”, nhưng Caravaggio là họa sĩ đầu tiên sử dụng nó. Nhà nghiên cứu người Italia này đưa ra tuyên bố của mình sau khi hợp tác với nghệ sĩ Anh David Hockney - người viết trong cuốn Secret Knowledge (2001) rằng Caravaggio, Anthony Van Dyck (1599-1641) và Jean Auguste Dominique Ingres (1780-1867) đã sử dụng những dụng cụ quang học khi vẽ tranh. Tuy nhiên, các sử gia nghệ thuật nói rằng những khẳng định của họ không hề làm giảm giá trị tài năng của các nghệ sĩ.

“Có rất nhiều bằng chứng về điều đó, đáng kể nhất là thực tế Caravaggio chưa bao giờ vẽ phác họa chuẩn bị. Vì vậy càng hợp lý khi nói rằng ông đã sử dụng các hình chiếu để vẽ tranh”, Lapucci giải thích, “Caravaggio có một lượng lớn tranh mà chủ thể nằm ở tay trái. Điều đó có thể giải thích rằng hình ảnh được chiếu lên tấm toan từ đằng sau. Nhưng sự bất thường ấy không xuất hiện trong những tác phẩm sau này của ông. Điều đó cho thấy những dụng cụ mà Caravaggio sử dụng đã được cải tiến. Cũng nhờ vậy mà những bức tranh của ông đã tạo được độ sâu đáng kể. Việc sử dụng thuần thục các kỹ thuật đi trước thời đại của mình không hề làm giảm giá trị tài năng của ông mà ngược lại”.

Lương Tuấn Vĩ