Lại chuyện hi hữu trong nhiếp ảnh: Một mẻ kẹo gương, ba địa phương 'sản xuất'

(Thethaovanhoa.vn) - Việc một tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật được chụp ở địa phương A rồi dự thi, triển lãm ở địa phương B như thể tác phẩm đó được thực hiện ở địa phương B, là vi phạm điều lệ đã thành mặc định của các “cuộc chơi” nhiếp ảnh. Đây là điều khiến nhiều người làm nghề bức xúc.

Mới đây, nhà báo - NSNA Dương Thanh Xuân phát hiện cùng lúc có 3 tác phẩm được chụp ở một địa phương nhưng lại nhận giải hoặc triển lãm ở ba địa phương/khu vực khác. 

NSNA Dương Thanh Xuân cho TT&VH biết: “Trong ba tác phẩm sau đây, bằng mắt thường ai cũng nhận thấy các nhân vật ăn mặc giống nhau từ chiếc quần xanh có sọc trắng đến chiếc mũ đội trên đầu, chiếc áo thun xanh ba lỗ, đến động tác lao động… Có nghĩa là công việc chỉ có thể diễn ra ở một nơi, với cùng những nhân vật. Nhưng thật bất ngờ, tác giả của ba bức ảnh này lại ở ba địa phương khác nhau”.

Bức ảnh thứ nhất của NSNA Nguyễn Kim Tuấn (Phú Yên) có tên “Chế biến kẹo mè”. Bức ảnh này đạt giải Nhì cuộc thi ảnh “Phú Yên - Đất nước - Con người năm 2012”. Trả lời Ban tổ chức (BTC) cuộc thi sau khi đạt giải, NSNA Nguyễn Kim Tuấn khẳng định: “Tác phẩm này được chụp ở một nhà làm kẹo mè thuộc thôn Ngân Sơn, Thị trấn Chí Thạnh, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên”.

Bức ảnh thứ hai có tên “Thác vàng” của NSNA Lê Minh Thể (TP Quảng Ngãi). Tác phẩm này đã được chọn trưng bày tại Liên hoan ảnh Nghệ thuật khu vực Nam Miền Trung và Tây Nguyên 2012 tại TP Kon Tum.

Mới đây nhất, tác phẩm thứ ba, có tên “Công đoạn cuối” của tác giả Văn Báu (Nghệ An) được chọn trưng bày triển lãm tại Liên hoan ảnh Nghệ thuật khu vực Bắc Miền Trung 2013 tại Thừa thiên - Huế.

Dương Thanh Xuân phân tích: “Hai bức ảnh 2 và 3 giống nhau khá rõ và dễ nhận ra bởi chiếc áo thun ba lỗ màu xanh của nhân vật. Riêng bức ảnh thứ nhất có “gia công” thêm hậu cảnh và thêm hai chiếc nong tròn ở tiền cảnh, nhưng hai nhân vật đang khiêng và đổ mẻ kẹo vào chiếc nong thì chẳng khác mấy với hai bức ảnh kia”.

Tác phẩm “Thác vàng” của Lê Minh Thể (Quảng Ngãi)

Ảnh chụp “xứ khác”, dự thi “xứ mình”

Dương Thanh Xuân bức xúc trước tình trạng thiếu trung thực của đồng nghiệp nên ông đã cất công tìm hiểu. NSNA Dương Thanh Xuân từng nhận giải Nhất chùm ảnh trong cuộc thi Khoảnh khắc vàng do TTXVN tổ chức, cho biết: “Tôi chưa có dịp trao đổi với tác giả Văn Báu ở khu vực Bắc Miền Trung để xác định thông tin về tác phẩm của ông, nhưng mới đây trả lời về sự giống nhau của ba tác phẩm này, NSNA Lê Minh Thể (Quảng Ngãi) khẳng định: “Đây là ảnh chụp những mẻ kẹo gương được sản xuất tại TP Quảng Ngãi. Nhân dịp Liên hiệp các Hội VHNT Toàn quốc tổ chức Trại sáng tác cho văn nghệ sĩ tại Quảng Ngãi cuối năm 2011. Được sự phân công của BTC, ông đã đưa các nhà nhiếp ảnh đi chụp ảnh làng nghề sản xuất kẹo gương tại TP Quảng Ngãi. Trong số những nhà nhiếp ảnh cùng đi có NSNA Nguyễn Kim Tuấn (Phú Yên) và Văn Báu (Nghệ An)”.

Như thế đã rõ, nếu lời NSNA Lê Minh Thể là đúng thì cả ba bức ảnh đều có cùng một xuất xứ là Quảng Ngãi. Tác giả của 2 trong 3 bức ảnh này sẽ trả lời BTC các cuộc thi vì điều lệ cuộc thi nào cũng qui định rõ: ảnh chỉ được chụp trên địa bàn nơi tổ chức cuộc thi đó. Bản thân tên gọi các cuộc thi, liên hoan cũng quy định: “Đất nước - Con người - Phú Yên”, “Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực Bắc Miền Trung”… thì sự xuất hiện của một tác phẩm có xuất xứ từ Quảng Ngãi là vi phạm điều lệ.

NSNA Đào Tiến Đạt, Ủy viên BCH Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh VN phụ trách khu vực Nam Miền Trung - Tây Nguyên xác nhận có biết về sự xuất hiện của ba tác phẩm này. Bởi trong ba cuộc thi, liên hoan này thì có hai cuộc ông ở vị trí Giám khảo (ở Phú Yên và Bắc Miền Trung) và một cuộc ông ở vị trí BTC (Nam Miền Trung - Tây Nguyên). Tuy nhiên ông cho rằng, có thể những bức ảnh này được chụp tại địa phương nơi có cuộc thi đó, và việc xác định xuất xứ ảnh là trách nhiệm của BTC.

Việc để một tác phẩm chụp ở nơi khác “đi lạc” vào địa bàn của mình là trách nhiệm của các BTC và họ phải rút kinh nghiệm. Nhưng không thể đổ lỗi hoàn toàn cho BTC, bởi họ không thể “ba đầu sáu tay” biết tất tần tật những gì xảy ra ở các địa bàn khác nhau. Chỉ khi được trưng bày ra trước công chúng thì những sự “nhầm lẫn” này mới lộ diện.

Trách nhiệm chính thuộc về tác giả của 2 trong 3 bức ảnh này. Họ là người biết tác phẩm mình chụp ở đâu. Họ cũng đã nghiên cứu điều lệ và biết rõ BTC không chấp nhận ảnh chụp ở địa phương khác đem vào thi cuộc thi ở địa phương này. Nhưng sao họ vẫn làm? Họ “nhầm” ?! Họ định “thử thách” tay nghề của BTC, BGK? Cho dù vì lý do nào đi nữa thì việc cố tình vi phạm điều lệ để giành những quyền lợi từ Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh VN (như được tính điểm kết nạp hội viên, được xét tài trợ, được khen thưởng, phong tước hiệu…) là không chính đáng.

NSNA Vũ Quốc Khánh, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh VN, cho biết: “Hội đang chuẩn bị ban hành Quy chế đạo đức của hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh VN. Điều đó là cần thiết và cần sớm được ban hành. Bản Quu chế này sẽ có tác dụng ngăn chặn và chế tài những hành vi như trường hợp vừa nêu trên đây”.

BTC các cuộc thi, liên hoan Khu vực Bắc Miền Trung và tỉnh Phú Yên sẽ xem xét lại kết quả của những bức ảnh này. Cho dù có muộn màng, nhưng việc rút lại giải thưởng và hủy kết quả của những bức ảnh sai phạm là cần thiết để bảo đảm tính nghiêm túc của điều lệ và góp phần ngăn chặn những trường hợp vi phạm về sau.

DƯƠNG THANH XUÂN – HOÀNG NHÂN
Thể thao & Văn hóa