(TT&VH) - Hôm qua 17/3, Viện Nghiên cứu Văn hóa Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội và Công ty CP Phát hành sách (FAHASA) đã tổ chức họp báo giới thiệu bộ sách Kho tàng sử thi Tây Nguyên. Đây là bộ sách đồ sộ được thực hiện theo sự chỉ đạo của Chính phủ và vừa được Trung tâm Sách kỷ lục công nhận là Công trình sưu tầm và xuất bản sử thi Tây Nguyên lớn nhất Việt Nam.
Tây Nguyên có khoảng một ngàn “Đam San”
Như nhiều người đã biết, tác phẩm trường ca Đam San là một áng sử thi hùng tráng của đồng bào Tây Nguyên. Thế nhưng, thông qua công trình sưu tầm sử thi Tây Nguyên và các vùng phụ cận của Viện Nghiên cứu Văn hóa VN, thì sử thi Tây Nguyên còn có hàng trăm tác phẩm như thế.
Theo GS-TS Nguyễn Xuân Kính - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa VN, Giám đốc điều hành công trình Trường ca Đam San được người Pháp phát hiện và dịch sang tiếng Pháp năm 1927 và họ cho rằng sử thi này là đỉnh cao. Đến năm 1957, Đam San được dịch sang tiếng Việt và vào năm 1963 có khoảng 6 sử thi khác của đồng bào Tây Nguyên cũng được dịch.
Từ năm 1980 đến 1990, chúng ta mới nhận thức được việc phải sưu tầm sử thi. Và từ năm 2001 đến 2007, công trình sưu tầm sử thi Tây Nguyên được Chính phủ giao cho Viện Khoa học Xã hội VN tiến hành. Đến nay đã có 85 tác phẩm sử thi được xuất bản và đến năm 2011 sẽ có thêm 25 tác phẩm nữa hoàn chỉnh. Như vậy đã có 100 tác phẩm sử thi Tây Nguyên được sưu tầm, lưu giữ dưới các hình thức băng tiếng, băng hình và văn bản hoàn chỉnh. Trong quá trình sưu tầm, đã phát hiện còn gần 400 nghệ nhân biết hát kể văn nghệ dân gian và sử thi, nay có người đã quá cố. Có khoảng 801 tác phẩm sử thi dưới dạng hát kể.
Tháp sách sưu tầm sử thi Tây Nguyên nhận kỷ lục VN
Nhiều nghệ nhân đang dần về với “bến nước ông bà”
Cũng như nhiều tài sản văn hóa phi vật thể khác, sử thi Tây Nguyên đang ngày càng bị mai một, đúng hơn là mất đi không gian sống của mình. Không gian sống chính là môi trường văn hóa để sử thi tồn tại. Rõ ràng, con số khoảng 400 nghệ nhân còn nhớ và hát, kể được sử thi trong một vùng văn hóa rộng lớn như Tây Nguyên thì không phải nhiều. Chưa kể, đa số nghệ nhân đều cao tuổi và có người đã qua đời khi công trình sưu tầm đi chưa hết chặng đường.
Để sưu tầm được một sử thi, điều quan trọng nhất là phải có nghệ nhân hát, kể lại tác phẩm của cộng đồng mình. Sau đó sử thi được dịch ra ngôn ngữ khác. Vậy nhưng, những yếu tố quan trọng để lưu giữ sử thi lại đang mất dần. Như nghệ nhân Điểu Kâu, chính ông là người dịch toàn bộ 26 tác phẩm của người M’Nông sang tiếng Việt. Cũng chính Điểu Kâu là người biết rõ già làng nào của cộng đồng mình còn nhớ và hát kể được sử thi. Thế nhưng, “cánh chim đại ngàn” Điểu Kâu đã qua đời năm 2008.
Thạc sĩ Phan Xuân Viện (ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng: “Hội Văn nghệ dân gian cấp bằng nghệ nhân cho những người hát, kể được sử thi cũng chưa đủ. Trong thời buổi kinh tế thị trường này, nên chăng mỗi tác phẩm sau khi hoàn thành, những cơ quan làm công tác sưu tầm cần có phần thưởng xứng đáng cho các nghệ nhân”.
“Lưu truyền” sử thi như thế nào?
Không gian sống của sử thi là một câu chuyện dài, còn bây giờ lưu truyền sử thi sẽ như thế nào cho hiệu quả? TS Trần Văn Ánh - Hiệu trưởng Trường ĐH Văn hóa TP.HCM cho rằng nên in sử thi thành những tập mỏng để dễ đọc hơn. Theo ông Ánh, Trường ĐH Văn hóa TP.HCM đã đem sử thi Tây Nguyên về cho sinh viên đọc từ khi bộ sách này mới xuất bản những tập đầu (2004). Nhưng sách dày quá nên chắc chắn khó có sinh viên nào đọc hết. “Dù là sử liệu quý, nhưng bản thân tôi cũng đọc không hết được” - TS Trần Văn Ánh cho biết.
Hiện nay, Viện Nghiên cứu Văn hóa VN đang xúc tiến để “tinh gọn” các sử thi và in thành sách mỏng nhằm phát hành rộng khắp. Thế nhưng, tinh gọn hay rút ngắn sử thi thì sử thi có còn là sử thi nữa không? Vì thể loại này luôn có hình dáng đầy đủ, nguyên vẹn, nếu rút gọn e rằng không khí sử thi sẽ phai nhạt.
Bà Lê Thị Thu Huyền tặng sách sử thi cho đại diện ĐH Quốc gia TP.HCM
Sử thi phi lợi nhuận
FAHASA in và phát hành Kho tàng sử thi Tây Nguyên hoàn toàn phi lợi nhuận. Các
ấn bản sử thi đều dành tặng các trường ĐH, các thư viện và cộng đồng
người dân tộc thiểu số Tây Nguyên... Dù giá thành các ấn phẩm khá cao,
nhưng nếu người đọc quan tâm, FAHASA sẵn sàng phát hành với giá “hợp
tình hợp lý” (Bà Lê Thị Thu Huyền Phó TGĐ FAHASA)
Tuần qua, nữ nghệ sĩ trẻ Renee Rapp đã đạt được thứ hạng cao nhất từ trước tới nay trên Billboard 200 với album "Bite Me" (Kệ đi). Album ra mắt ở No.3, cũng là top 10 đầu tiên của Rapp.
Năm 2025 đánh dấu một cột mốc rực rỡ trong sự nghiệp của Twice, nhóm nhạc nữ K-pop biểu tượng, khi họ tiếp tục khẳng định vị thế thống trị trên trường quốc tế.
Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, chiều 18/8, Triển lãm tranh sơn mài khổ lớn với chủ đề “Mùa Xuân độc lập” đã diễn ra tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.
Thủ tướng Chính phủ vừa ký ban hành Công điện số 137/CĐ-TTg về việc tổ chức Lễ khánh thành, khởi công các dự án, công trình chào mừng kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Đây là mùa bóng mà Mikel Arteta buộc phải vô địch Premier League với Arsenal. Tuy nhiên nhà cầm quân người Tây Ban Nha đang phải đương đầu với những hoài nghi về năng lực cầm quân.
“Tôi tin tưởng rằng, với tinh thần “mãi mãi tuổi 20”, các đồng chí sẽ tiếp tục đồng hành, đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm, uy tín để giúp Đảng ta lãnh đạo đất nước vượt qua mọi khó khăn, thách thức, vươn lên mạnh mẽ”.
Sau một mùa hè mua sắm khá rầm rộ, V-League đang cho thấy những bước tiến đáng ghi nhận, vươn lên vị trí thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á về tổng giá trị chuyển nhượng cầu thủ mùa 2025/26.
Hà Nội hiện là một trong những đô thị có tốc độ đô thị hóa nhanh nhất cả nước. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các khu đô thị mới, dân số cơ học tăng nhanh, số lượng học sinh cũng không ngừng gia tăng.
Tiếng Anh tiếp tục phản ánh nhịp biến đổi của thời đại số khi từ điển trực tuyến lớn nhất thế giới, Từ điển Cambridge, công bố hơn 6.000 từ mới trong năm nay, trong đó đáng chú ý có “Skibidi” – thuật ngữ bắt nguồn từ văn hóa mạng xã hội.
Trong kỷ nguyên số, khi một đoạn clip ngắn hay một dòng trạng thái có thể lan tỏa đến hàng triệu người, những cá nhân có ảnh hưởng trên mạng xã hội - KOL (Key Opinion Leader) - đã trở thành một lực lượng đặc biệt trong đời sống đương đại.
Ngày 18/8/2025, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức Lễ khai mạc và trao giải thưởng Festival Nhiếp ảnh trẻ 2025.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một trong nhiều sử thi do nhân dân Việt Nam sáng tác và cuộc cách mạng này đã làm thay đổi cục diện ở Việt Nam, ở Đông Dương thuộc Pháp lúc bấy giờ cũng như đối với các chế độ thực dân trên thế giới.
Chiều 18/8, tại Hồ Văn (Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội), Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức Lễ ra mắt “Không gian văn hóa đọc - Văn Miếu Quốc Tử Giám”.
Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng vừa ký ban hành Quyết định số 1751/QĐ-TTg ngày 18/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược dữ liệu tại Trung tâm dữ liệu quốc gia.
Wrexham trở thành đội bóng đáng chú ý nhất nước Anh với kỳ tích 3 năm thăng 3 hạng. Nhưng giấc mơ Premier League vẫn còn nhiều gian nan sau trận thua Southampton 1-2 ở vòng mở màn giải hạng Nhất Anh.
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) đồng hành cùng sự kiện âm nhạc Sound Healing Concert - Journey Into Silence - Hành trình tĩnh lặng, đưa giọng ca thiền ca hàng đầu thế giới Ani Choying Drolma lần đầu tiên đến Việt Nam.
Với lợi thế về vị trí, dịch vụ chuyên nghiệp và không gian nghỉ dưỡng hiện đại, nhiều khách sạn ở Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh đang trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước.
Dù chưa bung hết sức vì trời nóng, Lamine Yamal vẫn chói sáng, ghi dấu ấn hướng tới cuộc bầu chọn Quả bóng Vàng 2025, cũng như thể hiện bản lĩnh và vai trò thủ lĩnh.