Nữ GS sử học Trường ĐH Harvard bà Ann Hibner Koblitz, tác giả cuốn sách viết về cuộc đời và sự nghiệp nữ toán học Nga Kovalevskaia bán rất chạy ở Mỹ và chồng bà, Neal Koblitz GS toán học Trường ĐH Tổng hợp Washington là những người am hiểu Việt Nam. Họ là người sáng lập Giải Kovalevskaia ở nhiều nước như Việt Nam, Nicaragua , El Salvador… Năm 1990, sau khi đến Việt Nam làm việc với các nhà toán học nước ta, trở về Mỹ, GS Neal Koblitz viết một bài báo dài tới 30 nghìn từ, chiếm 19 trang tạp chí, kèm theo 10 bức ảnh, một tấm bản đồ và ba biểu đồ, đăng trên Tạp chí Toán học The Mathematical Intelligencer, được NXB Springer - Verlag in đồng thời ở Mỹ và châu Âu. Đầu đề bài báo đầy lôi cuốn: “Hồi ức về toán học ở một đất nước bị bao vây”.
Qua hồi ức của GS Hoàng Tụy, nhà toán học Mỹ muốn giới thiệu với giới toán học quốc tế những thành tựu đáng ngạc nhiên của các nhà toán học, cũng như các em học sinh giỏi toán Việt Nam tại các kỳ Olympic toán quốc tế, mặc dù đất nước này đang bị Mỹ cấm vận và có mức thu nhập bình quân đầu người thấp “không tưởng tượng nổi”. N. Koblitz dành phần lớn bài báo để kể tỉ mỉ quê hương, dòng họ, thời niên thiếu, thanh niên cũng như quá trình học tập, nghiên cứu, sáng tạo của nhà toán học Việt Nam Hoàng Tụy - người đứng đầu Trường phái Hà Nội - mà nhiều kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực lý thuyết Tối ưu toàn cục được coi là kinh điển, và đã được thừa hưởng rộng rãi ở nhiều nước tiên tiến trên thế giới.
GS Hoàng Tụy
GS Hoàng Tụy sinh ngày 17/12/1927 tại Xuân Đài, Điện Bàn, Quảng Nam, là cháu nội của em ruột cụ Phó bảng Hoàng Diệu, vị Tổng đốc tuẫn tiết khi Hà Thành thất thủ sáng 25/4/1882, được các văn thân yêu nước thời bấy giờ ca ngợi là "cựu lục thiên thu truyền tiết liệt" (sử sách ngàn năm còn truyền tiếng tiết liệt). Tổng đốc Hoàng Diệu đã để lại cho đời những người cháu nổi tiếng thế kỷ XX như: cháu ngoại có học giả Phan Khôi, cháu nội có nhà toán học Hoàng Tụy.
Mồ côi cha khi mới lên bốn, gia đình túng bấn lại đông anh em nên tuổi thơ của ông rất vất vả. Giỏi văn học Pháp, nhưng ngay từ thời trung học, Hoàng Tụy đã bộc lộ thiên hướng toán học. "Nhảy cóc" hai lớp, là thí sinh tự do, ông vẫn đỗ đầu kỳ thi tú tài phần một vào tháng 5/1946 và sau đó 4 tháng, đỗ đầu tú tài toàn phần ban toán ở Huế.
Năm 1951, nghe tin TS Lê Văn Thiêm chuẩn bị mở Trường Khoa học cơ bản, Hoàng Tụy liền xin phép Sở Giáo dục Liên khu V cho ra Việt Bắc theo học thầy Thiêm. Chuyến đi "Tầm sư học đạo" ấy kéo dài gần 6 tháng. Trong ba lô chỉ có gạo, muối và dăm ba cuốn sách toán tiếng Pháp đã được gỡ bỏ hết bìa cứng và xén hết lề cho nhẹ bớt... Đến nơi thì Hoàng Tụy mới biết, chương trình này ông đã tự học xong cả rồi. Trường Khoa học cơ bản chuyển sang khu Học xá ở Nam Ninh (Trung Quốc). Các hiệu sách ở đây có bán sách toán tiếng Nga. Hoàng Tụy liền học tiếng Nga qua tiếng Anh, với cuốn sách mỏng Russian in three Months (Tiếng Nga trong 3 tháng). Chỉ sau chưa đầy 3 tháng, ông bắt đầu đọc được cuốn Lý thuyết hàm biến số thực của I.P.Natanson, vừa đọc vừa luôn tay tra từ điển Nga - Anh, Nga - Hán...
Thủ đô giải phóng, ông bắt tay vào việc dạy toán tại Trường ĐH Khoa học, về sau là Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội.
Tháng 3/1959, Hoàng Tụy trở thành một trong hai người Việt Nam đầu tiên bảo vệ thành công luận án phó tiến sĩ khoa học toán - lý tại Trường Lomonosov, Moskva. Lĩnh vực nghiên cứu của ông là Giải tích thực, nhưng chẳng bao lâu sau, ông nhận thấy tuy đây là lý thuyết hay và quan trọng nhưng khó có ứng dụng thực tế ở Việt Nam, ít nhất là vào thời điểm ấy. Năm 1961, ông bắt đầu chuyển sang nghiên cứu Vận trù học. Sau một thời gian tìm hiểu, ông bắt đầu có công trình nghiên cứu về lĩnh vực mới này, và sau khi gặp và trao đổi ý kiến với nhà toán học Nga nổi tiếng L.V.Kantorovich (chuyên gia hàng đầu thế giới về ứng dụng toán học vào kinh tế, đã được giải thưởng Nobel năm 1974), ông dứt khoát chuyển sang Lý thuyết tối ưu - một ngành Toán học có nhiều ứng dụng trong Vận trù học và nhiều ngành kinh tế, công nghệ.
Đầu năm 1961, ông khởi xướng và hướng dẫn phong trào ứng dụng vận trù học ở miền Bắc, bắt đầu từ ngành giao thông vận tải rồi dần dần mở rộng sang nhiều ngành kinh tế khác. Lúc bấy giờ trên thế giới, vận trù học hãy còn rất mới mẻ, nên một số phóng viên nước ngoài (như Le Monde) rất ngạc nhiên, khi biết có những thành tựu vừa mới ra đời ở Mỹ cách đó chỉ mấy năm (như phương pháp "đường găng" hay PERT) mà đã được nghiên cứu ứng dụng ở Việt Nam ngay trong hoàn cảnh chiến tranh.
Ít năm sau, năm 1964 ông có công trình thực sự gây tiếng vang quốc tế. Công trình ấy không phải là một luận án tiến sĩ dài nhiều trăm trang, mà chỉ là một bài báo ngắn, vẻn vẹn 4 trang khổ nhỡ, đăng trên Báo cáo của Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Kết quả đáng quý nhất của bài báo là đưa ra được một lát cắt độc đáo, có khả năng ứng dụng rất đa dạng, không những để giải nhiều bài toán tối ưu toàn cục (những bài toán "khó về bản chất", trước đó chưa ai giải được), mà còn để giải những bài toán quy hoạch tổ hợp. Phương pháp do Hoàng Tụy đề xuất về sau được giới toán học quốc tế gọi là "lát cắt Tụy" (Tuy's cut) và được coi là cột mốc đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một chuyên ngành toán học mới: Lý thuyết Tối ưu toàn cục.
* Nhà toán học lão thành của đất nước
Từ ngày 20 đến ngày 22/8/1997, nhân dịp GS sắp tròn 70 tuổi tại Viện Công nghệ Limkoping (Thụy Điển), cuộc hội thảo quốc tế với chủ đề "Tìm tối ưu từ địa phương đến toàn cục" được tổ chức để tôn vinh ông, "người đã có công trình tiên phong trong lĩnh vực tối ưu toàn cục và quy hoạch toán học tổng quát". Các báo cáo của các nhà toán học thế giới tại hội thảo được tập hợp thành một cuốn sách đề tặng GS Hoàng Tụy.
Cuốn sách được xuất bản ở Mỹ, Anh, Hà Lan và nhiều nơi khác. Vẻ đẹp tự nhiên và tao nhã - từ dùng của các nhà toán học - của những chứng minh toán học của ông chinh phục được các nhà khoa học thế giới, các bài toán của ông có ứng dụng trong nhiều ngành khoa học, công nghệ và kinh tế, trong đó có những vấn đề thuộc lĩnh vực mũi nhọn của thế giới về tin học và sinh học.
Năm 1988 tại Ðại hội quốc tế về quy hoạch toán học lần thứ 13 tại Tokyo, các nhà toán học thành lập Tạp chí Global Optimization (Tối ưu Toàn cục) mời ông làm Tổng biên tập nhưng ông từ chối, với lý do Việt Nam lúc đó liên hệ với nước ngoài còn nhiều khó khăn, chưa có điều kiện thuận lợi cho việc biên tập một tạp chí khoa học quốc tế. Ông là ủy viên sáng lập của tạp chí này và là ủy viên Ban biên tập nhiều tạp chí quốc tế nổi tiếng khác như Mathematical Programming, Optimization.
Kể từ khi công trình khai phá của Hoàng Tụy được công bố (1964), lý thuyết tối ưu toàn cục ngày càng phát triển mạnh mẽ và có nhiều ứng dụng trong kinh tế, công nghệ. Trong sự phát triển toàn cầu ấy, "Trường phái Hà Nội" (Ha Noi school) giữ vai trò nổi bật. Một số nhà toán học nước ngoài coi Hà Nội là "địa danh nổi tiếng thế giới về tối ưu hóa" với nhiều phát minh đặc sắc, về sau được giới toán học quốc tế gọi là Thuật toán kiểu Tụy, Điều kiện không tương thích Tụy...
GS. Hoàng Tụy là tác giả của gần 150 công trình khoa học đăng trên các tạp chí Toán học quốc tế có uy tín. GS đã được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 (1996) cho những kết quả sáng tạo không ngừng của ông. Hoàng Tụy cùng với GS Lê Văn Thiêm đã có đóng góp lớn trong việc thành lập Viện Toán học và Hội Toán học Việt Nam. Viện Toán học Việt Nam hiện nay được Viện hàn lâm khoa học thế giới thứ ba công nhận là một trong 10 trung tâm toán học xuất sắc của các nước đang phát triển.
* “Sĩ phu Bắc Hà”
Ông nói: "Đối với tôi, dù nghỉ hưu tôi vẫn làm việc đều đặn, vẫn nghiên cứu và hướng dẫn nghiên cứu Toán học, đồng thời quan tâm thiết tha đến sự nghiệp chấn hưng giáo dục, khoa học của đất nước, vì đó là điều thiết yếu, nguồn vui trong cuộc sống của tôi". GS cười: “Hôm trước có bạn viết báo gọi tôi là “sĩ phu Bắc Hà” đấy”.
Bây giờ, trong căn nhà riêng trên đường Đội Cấn, ông vẫn đang nỗ lực hoàn thành một cuốn sách mới về Tối ưu toàn cục, đã ký hợp đồng với NXB Springer, và hai năm nữa phải hoàn thành. Ông vẫn buộc mình phải suy nghĩ liên tục hàng ngày, đã có lúc ông ngủ quên bên bàn làm việc. Một tâm tư lớn của ông là không áp dụng được thuyết Tối ưu toàn cục vào Việt Nam, chỉ làm được mấy năm hồi 1960, rồi chiến tranh, rồi thời gian, “những cơ hội của tôi qua rồi, nếu áp dụng được thì tránh được bao sai lầm, tốn kém”.
GS Hoàng Tụy sở hữu một phong thái nhẹ nhàng và cách chuyện trò rủ rỉ. “Tài sản” cá nhân lớn nhất của ông bây giờ là 4 người con, 7 người cháu. Sống ở Hà Nội hơn nửa thế kỷ, ông nhận xét: Người mà sống lâu ở Hà Nội thì tất nhiên nảy sinh nhiều tình cảm lẫn suy tư về thăng trầm lẫn vẻ đẹp của Hà Nội. Ông góp ý, 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội là một dịp tốt và hiếm có, rất đáng làm, nhưng lãnh đạo Hà Nội cũng phải suy nghĩ sao cho tiến hành xứng đáng, đừng làm những việc tốn kém và hình thức.
Ngoài tuổi 80, lông mày GS Hoàng Tụy có vài sợi bạc. Tóc bạc như mây.
Sau khi hoàn lưu bão số 11 (MATMO) gây mưa lớn, ngập úng, sạt lở tại nhiều địa phương miền Bắc, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã nỗ lực khắc phục sự cố, từng bước khôi phục cấp điện cho người dân và doanh nghiệp.
Sau thành công rực rỡ với vai trò tổ chức 3 mùa giải đấu Pickleball Kootoro Tournament, nữ ca sĩ kiêm diễn viên Trà Ngọc Hằng tiếp tục khẳng định niềm đam mê thể thao bằng cách bất ngờ tung ra short drama mới mang tên Hóng hớt sân Pick.
Trong nỗ lực khắc phục hậu quả của cơn bão số 11 (MATMO) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ngày hôm nay (10/10), hệ thống điện và viễn thông đã cơ bản hoạt động ổn định trở lại.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã hoàn thiện Đề án "Xây dựng hệ thống giá bán điện hai thành phần (giá công suất và giá điện năng) và lộ trình áp dụng cho ngành điện Việt Nam".
Sáng 10/10/2025, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương dự Đại hội Thi đua yêu nước thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2030 với chủ đề "Đoàn kết, đổi mới, sáng tạo, thi đua xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, hạnh phúc".
Thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa – du lịch, tỉnh Khánh Hòa đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số nhằm nâng cao trải nghiệm cho du khách tại các di tích, điểm đến nổi tiếng.
Xem VTV5 VTV6 trực tiếp bóng đá hôm nay ngày 10/10/2025. Thethaovanhoa.vn cập nhật link trực tiếp bóng đá bóng đá Việt Nam, vòng loại châu Á, vòng loại World Cup 2026
Theo thông tin mới nhất liên quan trận động đất có độ lớn 7,6 ngoài khơi đảo Mindanao của Philippines sáng 10/10, cảnh báo sóng thần cũng đã được phát đi đối với Indonesia và Papua.
Việc ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản đang được thành phố Huế đẩy mạnh, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Nhờ đó, các di sản văn hóa không chỉ được gìn giữ bền vững mà còn tiếp tục "sống" trong lòng công chúng hôm nay, đặc biệt là trong thế hệ trẻ.
Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố gói hỗ trợ trị giá 430 triệu euro nhằm thúc đẩy Dự án Thủy điện tích năng Bắc Ái, một trong những dự án trọng điểm thuộc Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) của Việt Nam.
Sáng 10/10, Cục Đường bộ Việt Nam thông tin phân luồng các xe dưới 9 chỗ đi từ Hà Nội - Thái Nguyên, Bắc Kạn cũ, Cao Bằng đi theo cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên (CT07) lên nút giao Bắc Phú tại Km26 đi ra Quốc lộ 3 tại Km24 và Quốc lộ 37 đi Bắc Ninh.
Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo kết luận số 546/TB-VPCP ngày 9/10/2025 của Thường trực Chính phủ về tình hình và các nhiệm vụ trọng tâm khắc phục hậu quả do thiên tai sau bão số 11.
Ứng dụng tạo video Sora của OpenAI đã nhanh chóng vươn lên vị trí số 1 trên App Store tại Mỹ và theo dữ liệu mới từ nhà cung cấp phân tích ứng dụng Appfigures, ứng dụng này đã có tuần đầu tiên thành công hơn ChatGPT trên iOS.
Việt Nam đã vươn lên trở thành điểm đến châu Á được du khách Pháp lựa chọn nhiều nhất trong mùa Hè năm nay, với lượng khách tăng trưởng 54,7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngày 9/10 tại TP.HCM, Tập đoàn giáo dục Tâm Trí Lực chính thức ra mắt ứng dụng HITA, nền tảng giáo dục nhân cách đầu tiên tại Việt Nam dành cho học sinh từ 8 đến 16 tuổi, với định hướng “Ươm mầm hiền tài trong kỷ nguyên AI”.
Lãnh đạo cấp cao nhất của Hilton – tập đoàn khách sạn hàng đầu thế giới – đã đến Phú Quốc ký kết hợp tác chiến lược với Sun Group, phát triển 5 khách sạn cao cấp với hơn 2.000 phòng tại Quảng Ninh, Đà Nẵng và Phú Quốc.
Capella Hanoi và Hotel de la Coupole – MGallery - hai khách sạn thuộc Tập đoàn Sun Group là hai đại diện Việt Nam được vinh danh trong danh sách khách sạn đạt chuẩn toàn cầu Michelin Key 2025