Phim hoạt hình Việt Nam có dễ bước ra thế giới? (kỳ 1): Quyền được mơ ước

Hoạt hình Việt Nam có tiềm năng, nhưng thiếu những phim dài chiếu rạp và những nhà làm phim hoạt hình tên tuổi. Đã đến lúc hoạt hình Việt Nam cần có những tác phẩm xây dựng thương hiệu, để được thế giới biết đến.

Sáng tạo phim hoạt hình hiện đại từ cảm hứng văn hóa dân gian Việt Nam

Giới thiệu các dự án phim hoạt hình là Hành trình nhân quả và Tản Viên phong châu, lấy cảm hứng từ văn hóa dân gian Việt Nam.

Đây là một trong những nội dung chính của tọa đàm Phim hoạt hình Việt Nam - Năng lực sản xuất và xu hướng hợp tác quốc tế do Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam tổ chức ngày 18/10 tại Hà Nội.

Thiếu phim dài chiếu rạp, khó gọi tên nhà làm phim

Ngành hoạt hình Việt Nam được thành lập kể từ năm 1959 với dấu mốc ra đời Xưởng phim Hoạt họa búp bê Việt Nam. Với lịch sử 63 năm thành lập, kể từ bộ phim hoạt hình đầu tiên của Việt Nam Đáng đời thằng cáo (1960), đến nay gia tài phim hoạt hình Việt Nam đã có khoảng 800 phim. Trong đó, gần 100 phim được trao các giải thưởng tại các liên hoan phim quốc gia, số ít phim được giải quốc tế. Hãng Phim hoạt hình Việt Nam mỗi năm sản xuất khoảng 16 - 18 phim từ đặt hàng của Nhà nước, nhưng chưa tiếp cận được với đông đảo khán giả.

Những năm gần đây, lĩnh vực này ghi nhận sự phát triển nhanh vượt bậc của các công ty tư nhân. Bên cạnh Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, có rất nhiều công ty có hoạt động sản xuất phim hoạt hình với quy mô lớn, sản phẩm đa dạng, nguồn nhân lực dồi dào, phương thức kinh doanh linh hoạt, thị trường không ngừng mở rộng, có trao đổi hợp tác thường xuyên với nước ngoài...

Tuy nhiên, hiện chưa có đánh giá về kết quả hoạt động này, cũng như tiềm năng và đóng góp của chúng trong việc thực hiện chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Bởi, phim hoạt hình Việt Nam tham dự các liên hoan phim trong nước không có sự tham gia của các hãng tư nhân, doanh thu của phim hoạt hình chưa được tính vào doanh thu của điện ảnh...

Theo TS Ngô Phương Lan - Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam: “Điểm khó khăn của phim hoạt hình Việt Nam là thiếu vắng những bộ phim lớn, có thời lượng dài, đủ sức để thu hút người xem xếp hàng mua vé tại rạp. Để có những bộ phim hoạt hình chiếm lĩnh thị trường, có dấu ấn, có tên tuổi trên thị trường trong nước và quốc tế thì phải có những người làm phim tên tuổi, dẫn dắt được ngành làm phim hoạt hình Việt Nam. Trong khi trên thực tế, để gọi tên nhà làm phim hoạt hình Việt Nam hiện nay rất khó".

Rõ ràng, việc nhìn nhận lại thực lực của ngành hoạt hình Việt Nam, đánh giá điều gì cần gìn giữ, điều gì cần mở rộng diện hoạt động, làm sao để lôi kéo các công ty phim hoạt hình cùng vào guồng quay tham gia công nghiệp hoạt hình, công nghiệp điện ảnh, công nghiệp văn hóa… là vô cùng cấp thiết. Bởi như cách nhìn nhận phổ biến trên thế giới, nếu điện ảnh là nghệ thuật thứ 7 thì phim hoạt hình được công nhận là nghệ thuật thứ 8. Thực tế, nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản đã có những tác phẩm hoạt hình nổi tiếng và thu hút hàng tỷ lượt người xem.

PGS-TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cũng cho hay: "Trong khoảng 10 năm gần đây, sự tăng trưởng của phim hoạt hình khá tốt, góp tích cực đối với thị trường điện ảnh. Trong báo cáo của CGV, doanh thu phim hoạt hình chiếm 2 - 15% tổng doanh thu phim phim chiếu rạp. Ở Nhật Bản, phim hoạt hình và sản phẩm liên quan đóng góp 5 - 6% GDP, nhìn vào đó chúng ta thấy có tiềm năng và có quyền mơ ước.

PGS Sơn nói thêm: “Phim hoạt hình lan tỏa rất hiệu quả những thông điệp cuộc sống nhân văn, từ đó khai thác những giá trị văn hóa. Chúng tôi mong muốn phim hoạt hình khai thác bản sắc văn hóa, tạo ra nét riêng của Việt Nam, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, văn hóa dân tộc, xây dựng sức mạnh mềm của quốc gia”.

Cần sự đồng bộ và có người dẫn dắt

NSND Vương Duy Biên - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam - cũng chia sẻ những băn khoăn về việc xây dựng thương hiệu phim hoạt hình Việt Nam: “Điều đáng mừng là nhiều hãng phim Việt Nam, nhiều đạo diễn trẻ có ý tưởng làm phim rất hay, có nhiều tiềm năng để phát triển. Nhưng chúng ta cần có nguồn lực mới mong có được những bộ phim gây tiếng vang”.

“Phim hoạt hình có chất nghệ thuật rất mạnh. Nhưng thử đặt vấn đề, nếu Tễu là nhân vật của múa rối Việt Nam được thế giới biết đến thì hoạt hình Việt Nam đã có nhân vật đặc trưng chưa? Xây dựng được nhân vật điển hình cho hoạt hình Việt Nam chính là xây dựng thương hiệu Việt Nam” - ông nói thêm - “Đã đến lúc hoạt hình không chỉ phục vụ công chúng nhỏ tuổi mà phải tham dự các liên hoan phim lớn của thế giới, được công chúng thế giới biết đến”.

Trong khi đó, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh Lý Phương Dung thông tin, Hãng phim hoạt hình Việt Nam mỗi năm sản xuất được hơn 30 - 35 bộ phim nhưng vẫn chỉ dừng lại ở những bộ phim ngắn có thời lượng 10 - 15 phút, ít phim đạt tới 30 phút. Rõ ràng, chúng ta có tiềm năng, tiềm lực để phát triển phim hoạt hình, nhưng cần có sự hỗ trợ từ chính sách của Nhà nước - không chỉ với những hãng nhà nước mà cả với những công ty tư nhân để phát triển chung cho phim hoạt hình.

"Điện ảnh Việt Nam chưa có nhiều phim hoạt hình dài, nhất là phim 90 phút đủ để chiếu rạp. Để làm được phim dài cần nhiều yếu tố như: kịch bản, trang thiết bị, nhân lực… Đó là một sự kết hợp nhiều nguồn lực" - bà Lý Phương Dung chia sẻ.

• Sáng tạo phim hoạt hình hiện đại từ cảm hứng văn hóa dân gian Việt Nam
• 'Wolfoo': Series phim hoạt hình Việt 'mê hoặc' khán giả thế giới
• Công chiếu 50 phim hoạt hình đặc sắc phục vụ trẻ em từ ngày 1/6

Thừa nhận hiện có nhiều đơn vị tư nhân sản xuất phim hoạt hình và giúp cho thể loại này được đổi mới, đa dạng về nội dung, tiếp cận nhiều đề tài trong cuộc sống… nhưng giảng viên Phan Quân Dũng - Đại học Văn Lang (TP.HCM) - cho rằng, hoạt hình vẫn phát triển cục bộ, không có đầu tầu dẫn dắt.

Ông Phan Quân Dũng nói: "Chúng ta thiếu sự chuyên nghiệp khi làm phim. Ví dụ từ khâu viết kịch bản phân cảnh, rồi đến dựng phim, quay phim, âm thanh, ánh sáng… phải có sự đồng bộ. Bên cạnh đó, đội ngũ các nhà làm phim của chúng ta chuyên môn giỏi, nhưng thuần túy quan tâm nghề nghiệp, không quan tâm đến chính sách, cứ có phim thì làm, không có phim thì thôi”.

"Chúng ta cần xây dựng chiến lược phát triển hoạt hình Việt Nam nằm trong chiến lược phát triển văn hóa. Phải có người đầu tàu, có tài, có tâm, có tầm để dẫn dắt hoạt hình Việt Nam phát triển. Phải có chính sách, nguồn lực kinh tế và vinh quang cho người sáng tạo thì mới tạo nên sự phát triển của hoạt hình Việt Nam" - ông Phan Quân Dũng khẳng định.

(còn tiếp)

Tiểu Phong