(Thethaovanhoa.vn) - Từ sau sự kiện khủng bố 11/9/2001, những bộ phim về chủ đề này trở nên rất nhạy cảm và nghiêm túc. Chưa ai bao giờ nghĩ (hoặc không dám) sẽ làm phim hài về chủ nghĩa khủng bố. Nhưng đạo diễn người Anh Chris Morris khi quyết định làm bộ phim đầu tay Four Lions (Bốn con sư tử) đã không nghĩ như vậy…

Điện ảnh Anh mỗi năm đều góp mặt tại Liên hoan phim (LHP) Sundance (Mỹ), nhưng hiếm có bộ phim nào khiến báo chí và dư luận nổi sóng như năm 2010, khi bộ phim Four Lions trình chiếu ở đây.

Độc đáo một cách nhìn

Four Lions là câu chuyện về một nhóm 4 tên Hồi giáo cực đoan người Anh, quê ở thành phố Sheffield, quận South Yorkshire, Anh quốc. 4 tên này có tư tưởng Jihad (Thánh chiến) và quyết định sẽ cùng nhau đánh bom cảm tử tiêu diệt “những kẻ dị giáo” (tức những tôn giáo ngoài đạo Hồi) để sớm được lên thiên đàng.

Đạo diễn Chris Morris của Four Lions là một nghệ sĩ đa năng có tính cách châm biếm hài hước rất sâu cay. Ông là cha đẻ của chương trình truyền hình châm biếm Brass Eye chuyên đả kích những người nổi tiếng khi tập trung vào những vấn đề nhạy cảm như tội phạm và ma túy. Brass Eye nhanh chóng trở thành một trong những chương trình bị phàn nàn nhất trong lịch sử truyền hình Anh. Thậm chí tờ Daily Mail còn mô tả Chris Morris là “Người đàn ông bị ghét nhất trên truyền hình”.

Trước Four Lions, thành tích điện ảnh duy nhất của Chris chỉ một lần đoạt giải BAFTA (một giải Oscar kiểu Anh) dành cho phim ngắn hay nhất năm 2002, còn lại ông hoàn toàn chưa làm một bộ phim truyện nào. Cơ duyên đến khi lần nọ Chris tình cờ đọc được một câu chuyện có thật về những kẻ khủng bố Hồi giáo cực đoan, chất đầy chất nổ lên một con thuyền nặng đến mức chiếc thuyền chìm kéo theo cả bọn khủng bố. Đó là ý tưởng đầu tiên thôi thúc Chris muốn làm một bộ phim châm biếm chủ nghĩa khủng bố của Hồi giáo cực đoan.

Gian nan tìm kinh phí

Chris đã bỏ ra 3 năm để tìm tòi nghiên cứu dự án này. Ông cần mẫn thực hiện vô số những cuộc trò chuyện với các chuyên gia về khủng bố, cảnh sát, mật vụ, các lãnh tụ Hồi giáo, và cả những tín đồ Hồi giáo bình thường. Vụ đánh bom khủng bố đẫm máu của các phần tử Hồi giáo cực đoan tại các nhà ga ở Thủ đô London (Anh) ngày 7/7/2005, càng thôi thúc Chris phải làm bộ phim này cho bằng được.

Sau khi đã thu thập đầy đủ chất liệu, năm 2007 Chris tiến hành viết kịch bản cùng với 2 nhà biên kịch Jesse Armstrong và Sam Bain. Dự án lúc đầu bị cả Hãng BBC và kênh Channel 4 hắt hủi vì chủ đề quá nhạy cảm và gây tranh cãi. Chris với tính cách hài hước trào phúng đã soạn ra một e-mail đại chúng để gửi đi khắp nơi. E-mail có tiêu đề là “Funding Mentalism” (tạm dịch Quỹ làm phim Tâm thần luận), trong đó nội dung đề nghị rằng những fan nào đóng góp từ 25 đến 100 bảng Anh vào chi phí sản xuất của bộ phim thì sẽ được đóng vai quần chúng!

Tuy nhiên, cuối cùng sau nhiều cuộc vận động không mệt mỏi, kinh phí làm phim đã được cấp vào tháng 10/2008 bởi 2 hãng phim: Film 4 Productions và Warp Films. Mark Herbert làm nhà sản xuất và Chris Morris được chấp thuận ngồi vào ghế đạo diễn bộ phim đầu tay của mình.

Tất cả 4 nam diễn viên chính của phim đều không phải là những diễn viên nổi tiếng của nước Anh, nhưng người nào cũng đều có kinh nghiệm diễn xuất phong phú. Thủ vai Omar tinh quái là Riz Amer - diễn viên, MC, kiêm rapper gốc Pakistan. Anh chàng Waj ngu ngốc là diễn viên hài gốc Iran, Kayvan Novak. Vai Faisal khờ khạo là diễn viên gốc Ả-rập Adeel Akhtar. Đặc biệt vai Barry tàn nhẫn (do Nigel Lindsay đóng), thủ lĩnh nhóm Thánh chiến Hồi giáo trong phim, được dựa theo một cựu thành viên BNP (Đảng Dân tộc cực hữu của Anh), kẻ mà ngoài đời ganh đua nỗ lực muốn có kiến thức cao hơn các thanh niên châu Á trong lớp, đã học kinh Koran và kết quả là “vô tình tự cải đạo” và trở thành một tín đồ Hồi giáo.

Four Lions được khởi quay tại Sheffield vào tháng 5/2009. Do ít kinh phí nên hầu hết bối cảnh đều được quay tại Sheffield, kể cả bối cảnh cuộc thi chạy marathon London ở cuối phim. Riêng bối cảnh khu chợ ở Pakistan được quay tại thành phố Hyderabad (Ấn Độ). Các bảng số xe đã cho thấy điều này.

Trong quá trình làm phim, đạo diễn đã gửi kịch bản cho Moazzaam Begg, người từng bị giam giữ tại vịnh Guatanamo (căn cứ của hải quân Mỹ nằm ở Đông Nam Cuba) vì bị tình nghi là khủng bố. Begg cho biết anh không thấy kịch bản có điều gì khiến tín đồ Hồi giáo Anh quốc khó chịu. Nam diễn viên chính Riz Ahmed cũng liên lạc với Begg để hỏi xem chủ đề có “quá sống sượng” không. Khi bộ phim được hoàn tất, Begg được xem một buổi chiếu đặc biệt và cho biết anh rất thích bộ phim.

Người đón nhận, kẻ thờ ơ

Bộ phim được chiếu ra mắt tại LHP Sundance tháng 1/2010 và được đưa vào danh sách sơ tuyển đề cử giải World Cinema tại LHP này. Tại buổi chiếu ra mắt, Chris Morris phát biểu: “Điều kỳ lạ là tôi cảm thấy đây là một bộ phim để thích. Nó không phải là một bộ phim để căm thù, vì thế tôi hy vọng khía cạnh đó sẽ kéo dài”.

Buổi chiếu ra mắt tại anh diễn ra tại Viện Bảo tàng truyền thông Quốc gia (National Media Museum) như là một phần của LHP Quốc tế Bradford, trước khi được phát hành trên toàn quốc ngày 7/5/2010. Dù lúc đầu được phát hành chỉ tại 115 rạp khắp nước Anh, nhưng bộ phim đạt được những con số doanh thu ấn tượng trong ngày công chiếu đầu tiên. Trong số tất cả những bộ phim mới được phát hành lúc đó, Four Lions đạt doanh thu trung bình cao nhất tại mỗi rạp. Do bộ phim được lòng công chúng nên Hãng phân phối phim Optimum Releasing tăng số lượng rạp chiếu FourLions lên thành 200 rạp. Tính đến ngày 8/8/2010, bộ phim đạt doanh thu tổng cộng 2,9 triệu bảng Anh.

Dù được khen ngợi tại LHP Sundance, nhưng FourLions không tìm được một nhà phân phối nào tại Mỹ suốt 9 tháng cho tới khi cuối cùng cũng có Drafthouse Films, một hãng mới được thành lập, đón nhận. Bộ phim chỉ được phát hành hạn chế tại Mỹ vào ngày 5/11/2010, và không được công chúng đón nhận do chủ đề này vẫn còn quá nhạy cảm đối với người Mỹ, khiến doanh thu chỉ có 304.616 USD. Tổng cộng FourLions thu về 4,65 triệu USD doanh thu toàn cầu.

Cả hai diễn viên chính Kayvan Novak và Nigel Lindsay đều được đề cử giải Diễn viên hài xuất sắc nhất tại lễ trao giải British Comedy Awards 2010. Kayvan Novak sau đó giành giải này đã phát biểu cảm ơn tất cả “các huynh đệ” của mình trong FourLions.

Tại giải BAFTA 2011, Chris Morris giành giải Biên kịch, đạo diễn hay nhà sản xuất Anh quốc có tác phẩm đầu tay xuất sắc nhất. Tạp chí Time xếp bộ phim vào danh sách Top 10 phim của năm 2010.

FourLions nhận được các bài phê bình hầu hết là tích cực. Nhận xét chung về bộ phim: “Danh nghĩa là hài hước vô vị một cách trơ trẽn, nhưng Four Lions thực sự là một bộ phim hài thông minh, chua cay, mang vẻ chân thật rõ ràng”

BÁ VŨ
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần