Những cuộc “thanh trừng” trên ghế huấn luyện

(TT&VH Cuối tuần) - Hai HLV mất việc khi mà mùa bóng còn chưa diễn ra. HLV thứ ba bị sa thải sau khi giải diễn ra được 3 vòng đấu. Không giải VĐQG châu Âu (nếu không nói là trên thế giới) nào có mức độ “tàn sát” các HLV như ở Serie A. Ba HLV đã bị sa thải sau một thời gian ngắn và không ai biết sẽ còn có bao nhiêu người nữa rơi vào tình cảnh tương tự khi mùa bóng còn đang diễn ra. “Oscar” cho giải đấu bất trắc nhất thế giới.

Trong những từ ngữ mà người Italia hay dùng nhất để mô tả những cuộc thay ngựa giữa dòng trên ghế HLV, có từ “chấn động”. Chấn động như khi núi lửa bắt đầu phun trào, chấn động như để tạo những cú sốc nhằm gây nên những phản ứng mạnh mẽ từ các cầu thủ cũng như các HLV và ban lãnh đạo, chấn động để dẫn đến những hiệu ứng tích cực... Một HLV không còn đem đến những kết quả tốt? Các cầu thủ cảm thấy mệt mỏi và thiếu động lực để thi đấu? Các tifosi chán nản vì những thất bại liên tiếp? Vậy thì HLV phải trả giá, ở vị trí thiếu chắc chắn nhất đối với một đội bóng là điều hoàn toàn dễ hiểu, khi những chủ tịch bao giờ cũng đúng, các cầu thủ ngôi sao có mức lương thuộc loại “khủng” không thể bị loại bỏ, trong các tifosi lúc nào cũng đông và rất ít kiên nhẫn. Những gì diễn ra ở Serie A mùa này với 3 HLV bị sa thải, là Donadoni ở Cagliari, Pioli ở Palermo và Gasperini ở Inter đều đáng buồn và đáng tiếc, nhưng các tifosi không nhớ họ quá lâu, ngoại trừ sự bực bội, khi những người thay họ, lần lượt là Ficcadenti, Mangia và Ranieri đều đưa các CLB ấy đến những chiến thắng được chờ đợi.

Gian Piero Gasperini chỉ trụ lại được ba trận trên ghế huấn luyện
ở Inter Milan- Ảnh Getty

Thực tế ấy đã cho thấy sự thực tàn nhẫn ở Serie A, giải đấu cấp CLB không còn là hay nhất thế giới như những năm 1980 và 1990, nhưng mức độ căng thẳng của nó vẫn không thay đổi. Theo ý kiến của một số chuyên gia, vấn đề thành tích của các CLB, nhất là trung bình và yếu ở giải đấu ấy thậm chí còn trở nên nặng nề hơn. Các thống kê cho thấy, 80% số trường hợp sa thải trong 5 mùa bóng qua rơi vào các đội từ giữa bảng trở xuống, khẳng định việc trụ hạng ngày càng trở nên quyết liệt và “dã man” hơn, khi các ông chủ nhìn thấy việc tụt xuống Serie B là một tổn thất khủng khiếp về mặt tài chính. Các HLV trở thành nơi mà họ trút bực dọc. Các cầu thủ coi các những người dẫn dắt mình là những kẻ bất lực. Giới tifosi của đội bóng xấu số ấy khinh thường HLV. Còn bản thân các HLV lại cho rằng mình là nạn nhân của một lũ điên. Nhưng rốt cục thì chỉ có mình họ phải trả giá. Hẳn vậy, không khác, không có ngoại lệ và đó là điều chắc chắn duy nhất trong vô số điều bất trắc của Serie A.

Khát vọng thay đổi

Cellino tiếp tục: “Khi sa thải một HLV, tôi thường làm điều đó vào buổi tối, vì ban đêm tôi thường không ngủ được. Chủ tịch một CLB tỉnh lẻ luôn sợ xuống hạng và thời gian luôn luôn là rất ít. Điều đó cũng giống như là ta đang cưỡi một con bò, và bản năng sẽ quyết định tất cả. Tôi đặt cả danh dự và tiền bạc của mình vào Cagliari. Trong khi thay nhiều HLV thì tôi lại rất ít thay đổi cầu thủ, bởi họ quan trọng hơn nhiều các HLV. Họ là những gì tốt đẹp nhất của bóng đá. Họ vẫn còn có khả năng mơ mộng”. Mùa này, Cellino đã sa thải cựu HLV ĐTQG Donadoni ngay trước khi mùa giải bắt đầu. Điều gì đã diễn ra? “Donadoni khiến tôi rất đau đầu. Sau một trận đấu giao hữu mùa hè vừa qua, tôi gặp ông ta và bảo: “Ngài đã bị Lecco, Genoa, Livorno, ĐTQG và Napoli sa thải. Làm ơn, hãy cứ tự nhiên đi”.

Khi kiên nhẫn là một phẩm chất

Nếu Cellino là chủ tịch của Udinese, hầu như chắc chắn là đầu mùa bóng trước, ông đã sa thải HLV Guidolin sau khi Udinese của ông này thua cả 4 trận đầu giải. Thế rồi, sự kiên nhẫn của ông chủ Pozzo được đền đáp một cách xứng đáng khi Udinese chơi hay như “lên đồng” ở giai đoạn cuối mùa bóng và đứng thứ 4 chung cuộc. Thế nên, rốt cuộc ai là người đúng trong việc này? Guidolin nói trên kênh Sky: “Sự chấn động, trong trường hợp của tôi, là ở sự kiên nhẫn của ban lãnh đạo đội bóng. Việc một HLV bị sa thải không phải là lỗi của riêng HLV, mà là lỗi của cả một tập thể. Nhưng bóng đá Italia không phải là nơi mà sự kiên nhẫn tồn tại, và sự lo lắng luôn ngự trị. Theo tôi, thì ngay cả việc ai đó thay thế cho một HLV bị cách chức cũng có điều tích cực. Điều đó đã xảy ra với tôi ở Bologna, Palermo và Parma. Trong những trường hợp ấy, tôi nói với các cầu thủ, rằng việc của tôi là làm HLV chứ không phải làm thợ điện, và cái gọi là sự “chấn động” tích cực đối với đội bóng hoàn toàn phụ thuộc vào họ. Tâm trạng thoải mái, năng lực và lòng tin là những điều quan trọng. Còn lại là may mắn và sự ngẫu nhiên mà thôi”.

Ngay cả HLV kì cựu Carlo Mazzone cũng đã nếm trải những dư vị của sự kiên nhẫn đơm hoa kết trái như thế nào. Dù chỉ giành được 2 điểm trong 5 trận đầu tiên của mùa giải 1995/96 với Roma, nhưng Mazzone vẫn được chủ tịch Sensi tin tưởng và ủng hộ. Mazzone: “Chỉ cần có được niềm tin là mùa giải sau, chúng tôi chơi tốt, leo lên vị trí thứ 3 và vào đến trận chung kết Cúp Italia”. Nhờ có kinh nghiệm (38 năm cầm quân ở Serie A, với tuổi đời 74), Mazzone không hề muốn làm trầm trọng thêm vấn đề sa thải: “Tôi phải thừa nhận là trong một số trường hợp, cần phải chấp nhận việc này. Và việc sa thải cũng đem lại những hiệu quả cần thiết. Với cách đó, thì các cầu thủ có thể có lí do để bao biện rằng lỗi không phải là của họ”. Nhưng nếu đúng đấy là lỗi của họ, thì liệu họ có cố tình chơi dở để rồi chủ tịch sẽ sa thải HLV không? “Không. Tôi có đủ kinh nghiệm để đánh giá được điều này”. Tuy vậy, nếu cơn địa chấn cần phải diễn ra, thì vị HLV sẽ phải nói thế nào với các cầu thủ? “Tôi sẽ luôn luôn có một bài “phát biểu” như sau: “Tôi tin vào các anh. Các anh là những nhà chuyên nghiệp. Chúng ta cùng tìm cách để mắc sai lầm càng ít càng tốt. Hãy nghĩ tới trận đấu, hãy chứng tỏ một điều gì đó, và anh, người đội trưởng, hãy chung tay giúp đỡ từng người một”.

Những phản kháng ngoài sức tưởng tượng

Sự thiếu chắc chắn và tình trạng căng thẳng ngày càng tăng cao có thể tạo ra những típ HLV đặc biệt. Có những người có thể chờ đợi rất lâu ở nhà, trước màn hình tivi hoặc thông qua báo chí. Serse Cosmi, từng là người hùng ở Palermo nhưng rồi cũng bị “trảm” cho rằng, ông có thể chờ đợi nhiều năm cho một chiếc ghế huấn luyện: “Tôi thèm chiếc ghế ấy một cách hữu cơ. Tôi phụ thuộc hoàn toàn vào nó”. Trong trường hợp được gọi thay thế cho một HLV nào đó, Cosmi không tin rằng ông có thể tạo ra những “chấn động”: “Cần phải có niềm tin vào các HLV. Những vị chủ tịch như Lotito (của Lazio) và Della Valle (của Fiorentina) luôn đặt niềm tin vào các HLV của họ và không thay đổi điều này bao giờ. Cái gọi là “chấn động” ấy thực ra chỉ là một cách bao biện không hơn không kém”. Điều đó nghĩa là bao biện cho các cầu thủ? “Những ai nghĩ rằng các cầu thủ có thể chống lại HLV của mình bằng cách cho thua một trận đấu rõ ràng đã đánh giá họ quá cao. Đám cầu thủ không thể hợp tác trong một chiến dịch như thế được”.

Trong thế giới bóng đá hỗn loạn này, có thể hiểu được là những ai muốn thay HLV đều tìm cách tạo ra một “chấn động” tâm lí và chuyên môn nhằm có được kết quả tốt hơn. Nhưng không phải cuộc sa thải nào cũng thành công và để lại nhiều tiếc nuối. Massimo Moratti đã đuổi việc HLV Gigi Simoni vào cuối năm 1999 sau khi Inter vừa thắng 2 trận liên tiếp trước Real Madrid và Salernitana. Sau này, Simoni nhớ lại: “Sau khi sa thải tôi, trong một cuộc trả lời phỏng vấn, Moratti đã thừa nhận đấy là một sai lầm. Đối với tôi, thế là đủ. Kể cả khi tôi mãi mãi không bao giờ hiểu được tại sao ông ấy đuổi việc tôi. Sau khi bị sa thải, tôi đã nghĩ đến việc giải nghệ. Tôi cảm thấy rất buồn. Mùa trước đó nữa, chúng tôi về thứ 3 và năm sau đó, năm 1998, Inter mất Scudetto vào tay Juventus trong một mùa bóng đầy bê bối mà tất cả mọi người đều biết”. Moratti đã hiểu được sai lầm ấy là thế nào, khi Inter mùa 1999/2000 rơi vào một cuộc khủng hoảng nặng nề, khi chỉ cần nhìn vào danh sách các HLV thay Simoni trong ngần ấy thời gian ngắn ngủi là đủ hiểu: Lucescu, Castellini, Hodgson và rồi lại Castellini. Simoni: “Họ nói với tôi là họ hối hận vì chơi không thực sự tốt. Nhưng chơi tốt là như thế nào? Trong 40 năm làm nghề, đối với tôi, chơi tốt không quan trọng bằng chiến thắng. Nếu chơi hay thì cũng được, nhưng cần phải có sự kiên nhẫn”.

Đó, “kiên nhẫn” chính là từ mà bây giờ phải luôn đi trước từ “chấn động”, điều mà ở Serie A đang thiếu trầm trọng. Điều này hoàn toàn chính xác, kể cả khi “người thợ hàn” Ranieri có thể không hoàn toàn nhất trí…

Thư Anh