Nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc: "Khán giả sẽ thấy lại tôi trên màn ảnh"

Phim điện ảnh Quán Kỳ Nam (kịch bản: Leon Lê - Nguyễn Thị Minh Ngọc, đạo diễn: Leon Lê) đã được công chiếu tại hạng mục Special Presentations danh giá của LHP Quốc tế Toronto lần thứ 50 vừa kết thúc hôm 14/9. Nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc từng cùng Leon Lê viết Song lang (2018), cũng do Liên Bỉnh Phát đóng vai chính.

Phim Quán Kỳ Nam dài 140 phút, quay bằng phim nhựa 35mm, diễn tả đời sống trong một hẻm nhỏ ở TP.HCM thập niên 1980, nơi có mối tình lạc lối của dịch giả Khang (Liên Bỉnh Phát thủ vai) và Kỳ Nam (Đỗ Thị Hải Yến).

Nhân dịp này, báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trò chuyện cùng nhà văn - nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc.

* Quán Kỳ Nam, một cái tên nghe hay, nhưng đầy ẩn ý. Nghĩa của nó là gì vậy, thưa chị?

- Đầu tiên, tôi đề nghị đặt tên cho phim là Nam, vì có nhiều người nước ngoài khi nói về Việt Nam, họ chỉ cần nói gọn một chữ Nam. Thế nhưng, cái tên này không được ưng cho lắm, nên chúng tôi đổi lại thành Quán Kỳ Nam. Kỳ Nam là một mùi hương cực kỳ quý hiếm, còn trong phim là tên của một người đàn bà sinh sống bằng nghề nấu cơm tháng, sau bao dâu bể thời cuộc, tình yêu lại tỏa hương.

* Cảm hứng để chị và Leon Lê viết câu chuyện này đến từ đâu và thông điệp của nó là gì?

- Leon từng sống tại một chung cư ở khu chợ Cũ, gần đại lộ Hàm Nghi, của TP.HCM. Ở đó có những con người với những số phận có thể tạo nên câu chuyện khái quát về một giai đoạn của xã hội, giúp chúng tôi soạn nên câu chuyện từ góc độ này.

* Leon Lê và chị đều sinh sống ở Mỹ, ắt hẳn nguồn đầu tư của "Quán Kỳ Nam" cũng từ hải ngoại?

- Chúng tôi có sự đồng hành, hỗ trợ từ những người làm văn hóa và kinh tế ở khắp nơi, họ cực kỳ có tấm lòng với phim ảnh Việt Nam. Kinh phí của phim hơn 1,2 triệu USD, vì lần này khác với Song Lang, chúng tôi chọn quay bằng phim nhựa 35mm, một vật liệu và kỹ thuật đã dần đi vào quá vãng, nên rất khó khăn và tốn kém.

* Chị nhận xét thế nào về đạo diễn Leon Lê?

- Bạn ấy là người cực đoan trong nghệ thuật và rất có lòng với văn hóa - nghệ thuật Việt Nam. Khi làm việc chung, chúng tôi chú ý từng chi tiết, kể cả dấu chấm dấu phẩy và luôn tự hỏi không biết khán giả có biết là tụi mình chăm chút tới mức này không.

Không khí làm việc chung lúc căng thẳng, khi hòa hợp, nhưng tôi luôn cảm nhận rõ ý nghĩa và vui vì cùng được làm chung cho một "thánh đường nghệ thuật". Đó là lý do tôi đồng hành với Leon Lê tới ngày hôm nay. Phim Song lang đã được đưa vào làm tài liệu văn học ở một số trường học tại Mỹ, hy vọng tác phẩm mới này cũng được ghi nhận xứng đáng.

* Hình như đã lâu rồi chị không tham gia tác phẩm điện ảnh trong vai trò diễn viên?

- Đúng vậy. Thế nhưng, sắp tới đây, khán giả Việt Nam sẽ thấy lại tôi trên màn ảnh. Dù chưa được phép tiết lộ về phim, chỉ chia sẻ nhỏ rằng tôi tham gia trong tuyến nhân vật chính. Đạo diễn phim là người Sa Đéc (Đồng Tháp), từng là người miền Tây Nam bộ đầu tiên tốt nghiệp Trường Điện ảnh châu Á ở Busan (Busan Asian Film School), Hàn Quốc. Bạn ấy yêu văn hóa dân tộc mãnh liệt, chọn đi theo dòng phim vừa nghệ thuật để giới thiệu văn hóa Việt Nam với thế giới, vừa đáp ứng doanh thu để tái sản xuất. Tôi hy vọng bộ phim sẽ được đón nhận để vị đạo diễn trẻ này nạp thêm năng lượng mà bước tiếp trên hành trình làm nghề tử tế.

* Trong chuyến trở về Việt Nam vừa rồi, chị đã tham gia rất nhiều hoạt động. Chị ấn tượng nhất với những sự kiện nào nhất?

- Tôi về để lo việc gia đình là chính, nhân tiện tham gia vài sự kiện nghệ thuật, nếu thấy thuận tiện. Trong những việc đã làm, tôi muốn tô đậm hơn việc chỉnh sửa kịch bản Người đàn bà thất lạc với sân khấu Hồng Vân, lấy tên mới là Thất lạc. Phiên bản này được đạo diễn - NSƯT Lê Nguyên Đạt dàn dựng để tham gia Liên hoan Quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ VI năm 2025 tại Ninh Bình.

Trong vở này, NSND Hồng Vân vào vai Hồ Xuân Hương, để tạo nên sắc thái mới, mang tính thể nghiệm, Hồng Vân phải đi học diễn chèo. Ốc Thanh Vân vào vai Kiều Nguyệt Nga, còn vai Hồ Nguyệt Cô do Lệ Trinh đảm nhiệm…

Theo tôi biết, trước và sau liên hoan, bà bầu Hồng Vân sẽ tạo điều kiện để vở này được diễn phục vụ với những khán giả đặc biệt như phụ nữ, sinh viên, học sinh… Đừng quên Hồ Xuân Hương và Nguyễn Đình Chiểu là hai danh nhân văn hóa đã được UNESCO vinh danh.

* Dẫu ở hải ngoại, nhưng số lượng kịch bản sân khấu và phim của chị nhiều đáng kinh ngạc ở trong nước. Vậy một ngày sáng tác của chị diễn ra thế nào?

- Sáng tác với tôi là một sự cứu chuộc, mà khán giả Việt Nam (dù ở trong hoặc ngoài nước) là máu thịt đồng bào. Có một thời tôi làm việc cứ như một người chạy nước rút, không tính chuyện dưỡng sức để đi đường trường, nhưng nay cuộc sống gia đình đã khiến tôi phải tập "nói không" với những việc không cần thiết.

* Bước vào độ tuổi này, nhìn lại hành trình nghệ thuật đã qua, những khoảnh khắc nào khiến chị nhớ nhất?

- Sau thời gian giảng dạy tại Trường Nghệ thuật sân khấu 2 (bây giờ là Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM), thầy Đoàn Bá kêu tôi về phụ trách việc đào tạo của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang. Tôi vốn mê cải lương và môi trường làm việc chuyên sâu càng khiến tôi yêu mến bộ môn nghệ thuật truyền thống này nhiều hơn nữa. Tôi may mắn được ngồi chung phòng đào tạo với má Bảy (NSND Phùng Há), cô hai Kim Cúc, thầy Hoàng Ba…

Má Bảy cực kỳ khiêm tốn, ngoài việc truyền nghề còn truyền thêm cái đạo làm người, giúp các nghệ sĩ trẻ hình thành nhân cách sống, điều mà không phải trường lớp nghệ thuật nào cũng truyền dạy được.

Được tham gia những phim tài liệu nghệ thuật về hành trình cải lương từ đờn ca tài tử tới ca ra bộ, tôi nhớ nhất khi quay cảnh má Bảy khi về sống tại Chùa Nghệ Sĩ, bước ra thăm mộ của NSND Năm Châu, hát những câu vọng cổ mà người nằm dưới mộ đã viết tặng má. Lỡ trật một nhịp, má bối rối thì thầm: "Xin lỗi vì vừa hát trật nhịp, để tui hát lại nghen".

Cảm động trước cảm xúc tri âm giữa hai thế giới tử sanh hòa vào làm một, tôi đã đưa tình huống này vào kịch bản Người đàn bà đức hạnh, chuyển thể từ truyện của Nguyễn Quang Sáng, mà sau này đạo diễn Hoa Hạ chuyển thành vở cải lương Cô đào hát. Tôi học được từ má Bảy rất nhiều điều, nhất là việc giữ cân bằng giữa đạo và đời.

* Mới gần đây, chị đã xuất bản quyển sách nhan đề "Hồ nước mùa Xuân". Chị có thể nói thêm đôi điều về nó?

- Đây gần như là hồi ký trích ngang của đời tôi, với những truyện - từ chuyện thật - được ghi rõ ngày tháng. So với các cuốn trước thì cuốn này chi tiết và rõ ràng hơn.

* Xin cảm ơn chị!