Ngày Thất tịch 2023: Tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa

Trên lịch âm, ngày 7/7 được gọi là Thất tịch, một ngày lễ quan trọng. Hãy cùng khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của lễ Thất tịch.

Thất tịch là ngày gì?

Thất tịch, còn được gọi là Tết ngâu hoặc ngày ông Ngâu bà Ngâu, là một ngày lễ quan trọng diễn ra vào ngày 7/7 trong lịch âm hàng năm. Ngày này liên quan đến câu chuyện Ngưu Lang và Chức Nữ và được coi là ngày lễ tình nhân trong nhiều quốc gia Đông Á. Trong năm 2023, ngày Thất tịch sẽ rơi vào thứ Ba, tức là ngày 22/8/2023 theo lịch dương.

Nguồn gốc của ngày Thất tịch

Lễ Thất tịch là một sự kiện truyền thống có nguồn gốc từ Trung Hoa và được cho là đã xuất hiện từ thời kỳ Hán, từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên đến đầu thế kỷ thứ 3 Công nguyên. Ngày Thất tịch liên quan đến câu chuyện tình yêu đầy bi thương của Ngưu Lang và Chức Nữ, và do đó nó còn được gọi là "Ngày Valentine phương Đông".

Theo truyền thuyết, Ngưu Lang là một chàng trai làm nghề chăn trâu, mặc dù nghèo nhưng luôn chăm chỉ và tốt bụng. Anh đã thu hút sự quan tâm của Chức Nữ, một tiên nữ dệt vải và là con gái út của Vương Mẫu Nương Nương, người chuyên tạo ra các đám mây ngũ sắc trên bầu trời.

Hai người đã thành đôi và cùng nhau trải qua những năm tháng hạnh phúc, cùng có hai đứa con, một trai và một gái.

Tuy nhiên, một ngày nọ, Chức Nữ phải trở về thiên đình theo sự ra lệnh của Ngọc Đế. Ngưu Lang đau khổ đuổi theo, nhưng bị ngăn cản bởi sông Thiên Hà, biên giới giữa thế giới phàm trần và thế giới tiên đình. Ngưu Lang quyết định ở lại bên sông, chờ đợi mãi mà không rời đi.

Từ đó, trên bờ sông Thiên Hà, xuất hiện một ngôi sao mới, được gọi là sao Ngưu Lang. Vương Mẫu, cảm thông với tình cảm chân thành của Ngưu Lang, đã đồng ý cho họ gặp nhau mỗi năm vào ngày Thất tịch (ngày 7/7 âm lịch) một lần duy nhất.

Người dân Việt Nam có một câu chuyện khác về nguồn gốc của ngày lễ Thất tịch. Truyền thuyết kể rằng, một chàng trai nghèo may mắn nhìn thấy những nàng tiên xuống hồ tắm. Anh ta bị mê hoặc bởi vẻ đẹp của Chức Nữ, một trong số các tiên nữ, và anh quyết định trộm cánh tiên của nàng để giữ lại bên mình. Do điều này, Chức Nữ không thể trở về thiên đình và buộc phải ở lại trần gian trở thành vợ của chàng trai. Họ cùng nhau có được một đứa con.

Một ngày, khi chồng đi vắng, Chức Nữ tìm thấy cánh tiên của mình được giấu trong một bó lúa. Nàng quyết định bay lên thiên đình. Trước khi rời đi, nàng trao cho con một cái lược và nhắn nhủ để đưa cho cha.

Không thể sống thiếu vợ, chồng đi tìm vợ con trên trời, trải qua nhiều khó khăn mới tới nơi. Tuy nhiên, ngôi nhà trên trời không chấp nhận họ ở lại bên nhau. Hai vợ chồng chỉ có thể gặp nhau lén lút. Do luật lệ trên trời cấm người trần ở lại, vài ngày sau đó, Chức Nữ buộc lòng tiễn chồng con trở về trần gian. Nàng đưa cho chồng con một ít cơm để ăn trên đường và để cả hai cha con ngồi trên chiếc trống, nhờ khi họ đến đích, nàng sẽ cắt dây.

Trên đường về, đứa trẻ vô tình làm vãi cơm lên mặt trống, khiến đàn quạ bay đến và tạo ra những âm thanh thú vị. Trên thiên đình, Chức Nữ nghe thấy tiếng trống và cắt dây, dẫn đến việc cả hai cha con rơi xuống biển. Nàng đau khổ và khóc mãi không ngừng.

Ngọc hoàng, biết câu chuyện này và thấy lòng xót thương, đã đưa cả hai cha con lên thiên đình. Anh ban cho chàng trai công việc chăn trâu trên bờ sông Ngân (vì vậy anh được gọi là Ngưu Lang). Trên bờ sông này, Chức Nữ dệt vải mỗi ngày và nhớ chồng con với lòng đau xót. Mỗi năm, họ chỉ được gặp nhau một ngày duy nhất vào ngày 7/7 trong lịch âm, và đàn quạ phải đội đá bắc cầu để bù đắp cho lỗi lầm trong quá khứ. Khi phải xa nhau, cả hai vợ chồng đều khóc và nước mắt của họ rơi xuống trần gian dưới dạng cơn mưa, được gọi là mưa ngâu.

Ý nghĩa của ngày Thất tịch

Ở Trung Quốc, ngày lễ này mang ý nghĩa truyền thống để tưởng nhớ và ca tụng Chức Nữ cùng tình yêu của cô. Theo truyền thuyết, Chức Nữ là người đầu tiên khám phá ra bí mật về tơ tằm.

Người dân Trung Quốc xem đây là dịp để bày tỏ sự tôn trọng và biết ơn đối với thiên nhiên cũng như những phụ nữ tài năng.

Đặc biệt, phụ nữ thường đến chùa để cầu duyên và mong muốn có đôi tay tài hoa, như Chức Nữ, cũng như hy vọng tìm được một người đàn ông yêu thương và tận tụy, sẵn sàng hy sinh mọi thứ cho mình.

Các cô gái trẻ thường tranh thủ làm những sản phẩm thủ công, mỹ nghệ để thể hiện tài năng và sự tinh tế của mình, và mong muốn có thể tìm được một người bạn đời chung thuỷ, như Ngưu Lang, sẵn lòng dành trọn tâm hồn cho mình.

Ở Nhật Bản, vào ngày mùng 7/7 âm lịch hàng năm, diễn ra lễ hội Tanabata. Người dân thường trang trí đường phố và mặc các trang phục theo nguyên tắc của ngũ hành, bao gồm 5 màu xanh lục, trắng, đen, vàng và hồng.

Người Nhật thường viết những lá thư chứa tâm tư của mình và trang trí chúng bằng những màu sắc rực rỡ. Những lá thư này sau đó được treo lên cành trúc trước nhà, đồng thời mang ý nghĩa cầu mong mọi việc thành công và suôn sẻ theo ý nguyện của người viết.

Ở Hàn Quốc, thời gian này đánh dấu sự chuyển mùa, kết thúc mùa nắng chói chang và nóng bức, và mẹ thiên nhiên ban tặng những cơn mưa quý giá, giúp mùa vụ phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Vì vậy, người Hàn Quốc tham gia vào lễ hội này để tắm rửa, giải bỏ cảm giác oi bức của ánh nắng mặt trời và chuẩn bị tinh thần cho một mùa mới đầy triển vọng.

Đây cũng là thời điểm cuối cùng trong năm mà người dân Hàn Quốc được thưởng thức các món ăn làm từ lúa mì. Những cơn mưa và gió lạnh trong thời tiết chuyển mùa làm nổi bật hương vị đặc trưng của lúa mì.

Trong khi đó, ở Việt Nam, ngày lễ Thất tịch còn được gọi là "ông Ngâu, bà Ngâu". Dân gian thường truyền tai nhau câu ca dao và tục ngữ đặc biệt cho ngày này: "Ông trời tháng 7 mưa ngâu, Con trời lấy chú chăn trâu cũng phiền".

Các cặp đôi yêu nhau ở Việt Nam thường đến chùa để cầu duyên và mong rằng tình yêu của họ sẽ bền vững và lâu dài như câu chuyện về Ngưu Lang và Chức Nữ.