Tiễn biệt cựu Thượng nghị sĩ G.McGovern: Người Mỹ chống chiến tranh Việt Nam

(TT&VH) - Ngày 21/10/2012, nhân dân Mỹ và thế giới đã xúc động trước sự ra đi đột ngột của cựu Thượng nghị sĩ Mỹ George Mc Govern. Ông là đảng viên đảng Dân chủ, là vị Thượng nghị sĩ đầu tiên của Quốc hội Mỹ đã công khai chống lại chính sách quân sự xâm lược Việt Nam của Mỹ.

Những năm 1960 là thời kỳ thế giới hỗn loạn. Kinh nghiệm tham chiến trong Thế chiến II, cùng với nạn đói trong cuộc chiến ở Italy đã giúp McGovern định hình rõ quan điểm của mình trước việc Mỹ ngày càng gia tăng hoạt động quân sự toàn cầu.

Cố Thượng nghị sĩ Mỹ George McGovern

1. Xét mặt chính trị, McGovern phải đứng về phía đảng của mình. Cho nên, tuy phản đối cuộc chiến của Mỹ ở Việt Nam, nhưng ông không hoàn toàn làm sai lệch đường lối của Đảng Dân chủ.

Trong tháng 3/1963 ông đã có bài phát biểu tại sảnh khánh tiết Thượng viện Mỹ để ủng hộ liên minh của Tổng thống Kenedy đề xuất các sáng kiến tiến bộ để mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế giữa Mỹ và các quốc gia châu Mỹ La tinh. Trong diễn văn phát biểu tương tự, ông bày tỏ sự quan ngại bao trùm trước chính sách đối ngoại của Mỹ chống Cuba.

Tháng 8/1963, trước khuynh hướng tăng cường hoạt động quân sự của Mỹ ngày càng trở nên rõ ràng, McGovern đã rất nỗ lực vận động yêu cầu Quốc hội Mỹ phải giảm ngân sách quốc phòng xuống 5 tỷ USD.

Vào tháng 9/1963, McGovern đã trở thành dân biểu Quốc hội Mỹ. Trong vị thế của mình, ông luôn có lập trường vững chắc cùng với người dân Mỹ yêu chuộng hòa bình phản đối cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam của Mỹ. Ông là thành viên Thượng viện đầu tiên công khai phản đối Quốc hội Mỹ, phản đối chính quyền diều hâu Kenedy trong việc đẩy mạnh chi tiêu quân sự và xâm lược Việt  Nam.

Trong một bài phát biểu của mình năm 1963, McGovern đã công khai nói rằng ông ghê tởm việc dễ dàng thông qua các khoản phân bổ ngân sách quốc phòng khổng lồ mà chỉ cần thảo luận qua quýt. Ngoài ra, ông còn chỉ rõ chi tiêu quân sự tại nước ngoài của Mỹ đã gây ảnh hưởng xấu đến kinh tế và đời sống người dân Mỹ. Ông đã chứng minh cho nhân dân Mỹ biết rõ 55 tỷ USD ngân sách quốc phòng đã “ngốn” 1/2 tổng ngân sách quốc gia. Ông rất lo lắng khi Chính phủ Mỹ công khai tuyên bố sẵn sàng chi hàng tỷ USD để phát triển và duy trì kho vũ khí 10 ngàn đầu đạn hạt nhân mà Mỹ đã sản xuất, tàng trữ để đối trọng với “mối nguy hiểm từ Liên Xô”.

Sự lo lắng của ông McGovern là có căn cứ, bởi trong thời kỳ đối đầu căng thẳng giữa Mỹ và Liên Xô, kho vũ khí hủy diệt của hai cường quốc quân sự lớn nhất thế giới này, nếu được kích nổ sẽ tương đương với 40-60 tỷ tấn thuốc nổ TNT và sẽ xóa sổ toàn bộ sự sống trên địa cầu.

Sau đó McGovern đã có đề xuất về việc chi tiêu ngân sách cho các chương trình quốc nội thay vì chi ra 5 tỷ đô la Mỹ để sản xuất bom, đạn. Ông khuyên người Mỹ hãy chi nhiều tiền hơn vào các công trình xây dựng công ích quốc dân, ví dụ như hãy cho xây dựng trên 3.000 hạt toàn nước Mỹ (hạt là đơn vị hành chính tương đương với quận, huyện ở Việt Nam), mỗi hạt một ngôi trường trị giá 1 triệu USD, cộng thêm 500 bệnh viện, mỗi bệnh viện trị giá 1 triệu USD, 100 ngàn sinh viên đại học, mỗi một sinh viên được cộng thêm 5.000 USD học bổng và vẫn cho phép giảm thuế hàng tỷ USD. McGovern đã đưa ra nhiều ví dụ cụ thể về việc thay thế chi phí quân sự bằng các chi tiêu cho các vấn đề trong nước rất hợp lý.

2. McGovern đã gây chấn động trong bài phát biểu về “sự tiến thoái lưỡng nan của Mỹ ở Việt Nam” trong thời kỳ đó và tuyên bố đó là một “minh chứng rõ ràng về những hạn chế của sức mạnh quân sự”.

Ông cho rằng, tình hình chiến sự ở Việt Nam lúc đó đã không được cải thiện và các chiến dịch của Mỹ đều vô dụng trước “những  người lính du kích nghèo đói, rách rưới, chiến đấu với vũ khí tự chế, chống lại chính quyền thân Mỹ tàn sát nhân dân họ”.

McGovern cũng đã rất đúng khi vạch tội chính sách chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam là “một chính sách thất bại cả về mặt đạo đức và chính trị”. Đồng thời ông cũng tố cáo chính quyền Mỹ đã đưa ra nhiều thủ đoạn để đàn áp quyền tự do, nhân quyền.

McGovern đã nêu ra những “cơn gió chướng” của xã hội Mỹ, đó là chi phí giao thông tăng, kinh tế trì trệ, chi phí y tế cho người cao tuổi đắt đỏ, chất lượng giáo dục ngày càng xuống cấp và bất ổn xã hội gia tăng. Đã rất nhiều lần, McGovern nhấn mạnh cần thực hiện cam kết với nhân dân trong nước và toàn thế giới vì hòa bình, phát triển ổn định, vì nếu không thực hiện được những cam kết đó thì Mỹ có thể chẳng còn gì ngoài “sự xa lánh” của toàn nhân loại.

Phạm Anh Trúc