Music video 2014: 'Đi về đâu hỡi em'?

Bùng nổ

Cách đây 6-7 năm, MV đã manh nha xuất hiện, không lâu sau đó trở thành một trào lưu. Đó là những MV tặng kèm trong các album của ca sĩ, nhất là các ca sĩ mới - gần như ca sĩ nào khi phát hành album cũng có 1, 2 MV tặng kèm. Nói như thế để thấy rằng giới ca sĩ đã ý thức rất rõ tầm quan trọng của việc quảng bá hình ảnh của mình bằng MV. Tuy nhiên, những MV tặng kèm này chủ yếu là quay cho có hình ảnh ca sĩ, để công chúng biết mặt mũi của ca sĩ chủ nhân album. Đa số không có ý tưởng gì về việc sử dụng hình ảnh, có khi chỉ là cảnh quay của ca sĩ với những… cảnh đẹp chẳng liên quan gì đến ca khúc. 

MV Chuyện như chưa bắt đầu của Mỹ Tâm có khoảng 140.000 lượt người xem

Khi mà thị trường băng đĩa gần như bão hòa, các album nhàn nhạt xuất hiện không thể thu hút sự chú ý của công chúng, thì việc thực hiện một MV với lượng người xem đông đảo trên môi trường mạng xem như một “con đường sáng” của ca sĩ. Hâm nóng tên tuổi, PR hình ảnh với MV là phương pháp rất hữu hiệu, về mặt đầu tư, sản xuất lại đơn giản, ít tốn kém và không phải tốn nhiều thời gian như một dự án album. Chính vì thế mà các ca sĩ đua nhau “đổ bộ” lên YouTube, YanTV, các trang chia sẻ nhạc số với các MV đủ kiểu…

Từ năm 2012, trong xu thế phát triển mạnh mẽ về người nghe/xem trên môi trường internet và năm 2012 cũng là năm đánh dấu lần đầu tiên một ca sĩ hàng đầu của showbiz có tài khoản chính thức trên YouTube - ca sĩ Mỹ Tâm - MV bắt đầu bùng nổ. Năm 2012 cũng là năm Mỹ Tâm ghi dấu ấn với MV Chuyện như chưa bắt đầu, kéo dài sang năm 2013, MV này đạt con số khoảng 8 triệu lượt người xem trước khi tài khoản MyTamtube bị xóa do bị “hack” (những lượt view khổng lồ đối với khá nhiều MV trên tài khoản YouTube cũ của Mỹ Tâm cũng thành mây khói. Cuối tháng 11/2013 Mỹ Tâm lập một tài khoản mới và cũng chính vì vậy mà lượt view của các MV của Mỹ Tâm hiện nay có số lượng không đáng kể).

Vài triệu lượt người xem, thậm chí chỉ vài trăm ngàn cũng là con số quá hiệu quả so với số lượng vài ngàn album phát hành như hiện nay. Vì vậy mà năm 2013, MV của các ca sĩ tiếp tục bùng nổ với số lượng không tưởng. Thử điểm qua số lượng của một vài đơn vị phát hành MV trong năm 2013 như sau: MTV Việt Nam - 500 MV, YanTV - hơn 250 MV, Zing Music - 3.000 MV… Những con số quá ấn tượng.

Theo trào lưu MV, một số giải thưởng như Làn sóng xanh 2013, Zing Music Awards 2013 cũng mở thêm hạng mục trao giải cho MV làm cho lĩnh vực này càng thêm sôi động.

Tuy nhiên xét về khía cạnh chức năng và cống hiến nghệ thuật của MV thì thật đáng buồn. Với chức năng “truyền thống” của MV, đó là ca khúc “đinh” được trích từ album sắp phát để công chúng biết được cái đặc sắc về âm nhạc của album đó. Hình ảnh là sự hỗ trợ để toát lên tinh thần của album, hoặc giới thiệu phong cách, hình ảnh của ca sĩ… Những điều này là quá xa lạ với đại đa số MV hiện nay của ca sĩ Việt Nam.

Tất cả các MV năm 2012 và 2013 đều có một nét chung là minh họa nội dung ca khúc bằng hình ảnh. Đa số là những chuyện tình hay nói đúng hơn là một câu chuyện mang tính “tuồng tích”. Công thức thường thấy là ca sĩ “đóng cặp” với một diễn viên, người mẫu… nổi tiếng. Như Mỹ Tâm với diễn viên Lương Thế Thành trong MV Chuyện như chưa bắt đầu, Em phải làm sao; Hồ Ngọc Hà với người mẫu Vĩnh Thụy trong MV Xin hãy thứ tha; Tuấn Hưng với diễn viên - ca sĩ Ngân Khánh trong MV Anh nhớ em… Diễn viên, ca sĩ trong MV càng đẹp, chuyện tình càng lâm ly thì càng dễ hút “view”.

Về nghệ thuật sử dụng hình ảnh, đại đa số không có ý tưởng gì mới và cũng vì nó không phải là MV quảng bá cho một album nên cũng chỉ xoay quanh cảnh minh họa cho một câu chuyện “tuồng tích”. Chẳng có gì đáng nói. 

Và đi vào ngõ cụt…

Tuy năm 2013 xuất hiện hàng ngàn MV như đã nói trên, nhưng không vì thế mà số lượng người xem bị phân tán. Nếu năm 2012 Mỹ Tâm được xem là người nắm giữa “kỷ lục” đối với MV có nhiều lượt người xem nhất, thì sang năm 2013 Mỹ Tâm đã đánh mất vị trí này (có lẽ cũng một phần do bị hủy bỏ tài khoản YouTube như đã nói trên). Tuấn Hưng với MV Anh nhớ em tính từ 17/2/2013 đến 14/10/2013 được ghi nhận là gần 6 triệu lượt người xem; tính đến 5/1/2014 là hơn 7 triệu. Anh đã được trao giải Làn sóng xanh - MV có lượt xem cao nhất phát qua hệ thống Pops Vietnam trên YouTube.

MV trong 2 năm qua được xem như là một sản phẩm “sáng tạo” của ca sĩ Việt Nam, nó không phải là MV để quảng bá cho một album như trên thế giới vẫn làm mà là một sản phẩm độc lập.

Tuy nhiên, một hiện tượng của MV trong cuối năm 2013 đã đặt ra nhiều vấn đề để chúng ta suy ngẫm.

MV Gửi cho anh của ca sĩ Khởi My xuất bản trên YouTube (Pops Vietnam) từ 2/8/2013, đến 5/1/2014 (thời gian “lên sóng” ngắn hơn nhiều so với MV của Tuấn Hưng) đã đạt lượng người xem là gần 6,4 triệu. Thừa thắng xông lên, Khởi My tung MV Người yêu cũ (còn gọi là Gửi cho anh 2, MV này còn gọi là “A short film” - phim ngắn) từ ngày 9/12/2013 đến 5/1/2014 số lượng người xem là hơn 7,5 triệu. Đặc biệt, chỉ trong vòng 6 ngày ra mắt đầu tiên trên YouTube, MV này đã thu hút 3 triệu lượt người xem.

2 MV của ca sĩ Khởi My là 2 MV “quá khổ” về thời lượng, không phải 5-7 phút như các MV thông thường mà nó dài hơn 30 phút - tương đương với một tập phim truyền hình. Ca khúc chỉ “tin tin” không có gì đặc sắc, giọng ca cũng thế. Trong 2 MV này chủ nhân “đóng phim” nhiều hơn ca hát. Cảnh quay thì thiên hình vạn trạng, đủ thứ: từ những câu chuyện tình vớ vẩn, cuộc thi hát ở một trường phổ thông cho đến chuyện ăn quà vặt, cảnh đụng xe, đi xin việc, các nhóm thanh niên bụi đời ẩu đả nhau…

Chất lượng và nội dung như thế mà chỉ chưa đầy một tháng, lượng người xem đã là hơn 7,5 triệu. MV của ca sĩ và sự thưởng thức MV của công chúng mạng là một biến dạng âm nhạc và thưởng thức âm nhạc. Công chúng xem MV hay xem phim “linh tinh”? Nghệ thuật MV có gì đáng nói trong việc góp phần vào sự phát triển của đời sống âm nhạc? Đâu là chuẩn mực để trao giải thưởng cho một MV ngoài số lượng đông đảo người xem? Chúng ta có cổ súy và khuyến khích cho những sản phẩm có rất đông người xem như 2 MV của Khởi My? Định hướng cho công chúng hay “xuôi theo chiều gió”?…

MV! “M” sẽ đi về đâu?

Hữu Trịnh
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần