Điểm yếu tâm lý của tuyển Anh: 'Con tinh tinh' trong tâm tưởng

(Thethaovanhoa.vn) - Tuần trước, khi HLV Roy Hodgson nói về việc sử dụng các chuyên gia tâm lý thể thao để chuẩn bị đội tuyển Anh trước trận cũng như ở các loạt sút luân lưu, đó là một tín hiệu đáng mừng cho các CĐV áo trắng: Ít ra HLV trưởng của họ đã đủ can đảm và trung thực để thừa nhận sức mạnh tinh thần là một vấn đề với đội bóng của ông.

Tuy nhiên, lời kêu gọi của Hodgson cũng có thể gây ra nhiều tranh cãi. Trong phần lớn thế kỷ qua, cuộc tranh luận về vai trò thực sự của tâm lý học trong thể thao đỉnh cao chưa hề ngã ngũ. Nhiều người cho rằng nó cực kỳ quan trọng, những người khác lại nói đó chỉ là những ồn ào phù phiếm.

Tiến sĩ tâm lý học Steve Peters, chuyên gia sẽ đi theo đội tuyển Anh của Hodgson, đương nhiên là người bảo vệ nhiệt thành cho tầm quan trọng của sự thoải mái tinh thần nhân tạo trước những trận đấu lớn. Trong cuốn sách của ông, “The Chimp Paradox” (Nghịch lý tinh tinh), Peters đã mô tả bằng cách nào một VĐV đỉnh cao có thể tự nhốt mình trong cái lồng tâm lý của những định kiến tâm thức tự thân (hay con tinh tinh bên trong họ) và dựa quá nhiều vào lý trí, đã được định hình như một cỗ máy qua quá trình tập luyện khắt khe và cứng nhắc.

Thật đáng ngạc nhiên là tới tận bây giờ đội tuyển Anh mới chấp nhận và đối mặt với vấn đề tâm lý của họ. Câu trả lời có lẽ là sự khó hiểu của bộ não con người, một cơ cấu phức tạp, mơ hồ và hoàn toàn không thể đoán trước.

Chẳng hạn, chính những nhà hùng biện tài ba, những thiên tài âm nhạc, hội họa và cả thể thao nói chung, bóng đá nói riêng (Lionel Messi), biết chính xác họ có thể làm gì để tỏa sáng trong lĩnh vực của mình. Nhưng chắc chắn không ai giải thích được rành rọt tại sao họ lại khác biệt như thế so với người thường, trong cả các yếu tố hữu hình như kỹ năng, thể hình, hay vô hình như tâm lý và sự sáng tạo.

Những thay đổi trong tâm lý học thể thao gắn liền với các tiến bộ trong thần kinh học, khi hiểu biết của con người về não bộ ngày càng được mở rộng, hướng tới mục tiêu tối thượng cuối cùng: giải mã hoàn toàn hoạt động của hệ thần kinh.

Trở lại với đội tuyển Anh, tiến sĩ Peters đã khẳng định ông không chỉ là một nhà tâm lý học, mà trước hết là một người bạn, một người biết lắng nghe. Các tuyển thủ Anh thấy ông đáng tin cậy vì họ được phép bộc bạch tất cả những gì mình nghĩ. “Tôi từng gặp riêng ông ấy”, đội trưởng Steven Gerrard nói. “Và ông ấy giúp tôi hiểu các phần khác nhau của não bộ hoạt động ra sao”.

Ở cấp độ CLB, các thử nghiệm cấp tiến hơn, với ít nhất 3 đội đã có riêng bộ phận chuẩn bị tâm lý cho cầu thủ, Liverpool, Chelsea và AC Milan. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là nếu như tất cả các đội bóng đều có thể kiểm soát được con tinh tinh bên trong họ, thì thể thao sẽ trở nên như thế nào?

Trần Trọng
Thể thao & Văn hóa