Kỹ năng cần thiết phòng tránh rủi ro khi có bão, mưa lũ, dông lốc

Bão, mưa lũ và dông lốc trước và trong bão thực tế đã gây nhiều thiệt hại về người và tài sản. 

Để đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho bản thân, gia đình, cộng đồng thì mỗi người dân cần trang bị các kiến thức, kỹ năng phòng tránh bão, mưa lũ, dông lốc để giảm thiểu tối đa thiệt hại, đặc biệt với bão số 11 được dự báo là hoàn lưu bão sẽ gây mưa rất lớn cho khu vực Bắc Bộ và Thanh Hoá và lũ lớn cho khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa, Nghệ An.

Tuân thủ hướng dẫn, theo dõi sát dự báo bão, xác định vị trí an toàn để trú ẩn

Các cơn bão đã qua, đặc biệt là siêu bão YAGI (bão số 3 - tháng 9/2024), bão số 10 (tháng 9/2025)... đã gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản. Rút kinh nghiệm và từ bài học của các cơn bão trên, để phòng chống bão, mưa lũ, dông lốc trước hết người dân phải tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn cũng như chỉ đạo của chính quyền địa phương.

Theo Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đối với các tình huống trước bão, người dân cần thường xuyên theo dõi thông tin cảnh báo bão, tình hình mưa lũ, cảnh báo dông lốc trên website của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia tại địa chỉ nchmf.gov.vn, các Đài Khí tượng thủy văn tỉnh, thành phố và khu vực; các phương tiện truyền thông đại chúng chính thống của Trung ương và địa phương.

Người dân cần xác định vị trí an toàn để trú ẩn, chuẩn bị thuyền, phao, bè, mảng, vật nổi; gia cố nhà làm gác lửng, lối thoát trên mái nhà để ở tạm, cất giữ đồ đạc đề phòng lũ lên cao; dự trữ nước uống, lương thực, thực phẩm, thuốc men, các vật dụng cần thiết đủ dùng ít nhất trong 7 ngày; cất các giấy tờ quan trọng như giấy tờ tùy thân, ở những nơi cao trong nhà, hoặc trong túi không thấm nước để giảm thiểu nguy cơ giấy tờ bị hư hỏng.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy việc chuẩn bị đèn pin, sạc dự phòng, điện thoại di động; lưu giữ các số điện thoại quan trọng và địa chỉ liên lạc cần thiết trong trường hợp khẩn cấp; đề phòng phòng lũ xảy ra vào ban đêm gây bất ngờ không kịp ứng phó.... là rất quan trọng. Người dân cũng cần chủ động khơi thông cống thoát nước gần nhà, khu dân cư tạo đường thoát lũ; thông báo tới chính quyền khi có sự cố về tắc nghẽn cống thoát nước, các điểm ngập sâu; không đỗ xe ở các vùng có nguy cơ ngập; theo dõi bản tin thời tiết để có phương án di dời xe đề phòng ngập tầng hầm chung cư.

Người dân tranh thủ thu hoạch các sản phẩm nông nghiệp và thủy sản nếu có thể thu hoạch để giảm thiểu thiệt hại; chủ động sơ tán khỏi vùng bãi sông, vùng thấp trũng, vùng có nguy cơ sạt lở, lũ quét.

Tuyệt đối không đi lại khi có bão, mưa lũ

Ở tình huống trong bão và mưa lũ, người dân cần di chuyển đến nơi cao ráo và an toàn; không chơi đùa, bơi lội và tuyệt đối đi lại trong khi có bão, mưa lũ đang xảy ra, không vớt củi, đồ vật trôi trên sông, không đi vào khu vực nguy hiểm. (khu vực sạt lở, lũ quét, các ngầm tràn...). Khi buộc phải di chuyển phải sử dụng áo phao hoặc các đồ vật nổi khác.

Trường hợp nhà bị ngập và có khả năng ngập cao, người dân cần cắt các nguồn điện sinh hoạt, tránh sử dụng điện thoại cố định, các thiết bị điện... để giảm nguy cơ bị điện giật do sét. Nếu phải sơ tán, khi có đủ thời gian và đảm bảo an toàn, người dân nên rút phích cắm các thiết bị và ngắt nguồn cấp điện, ga và nước,

Cùng với đó là giám sát chặt chẽ và nhắc nhở trẻ nhỏ không đi ra ngoài, không chơi đùa ngoài trời khi có bão. Nếu đang ngoài trời, không trú tránh dưới gốc cây, cột điện, vật dễ đổ, đề phòng tai nạn do đổ nhà, các vật dụng có thể bay, điện giật; không đi gần, hoặc dẫm lên các đường dây điện, cột điện bị đổ; không tìm cách vượt qua các cây đổ chắn ngang đường vì có thể có dây điện mắc vào.

Dọn dẹp nhà cửa, nước uống, thực phẩm phải an toàn

Đối với tình huống sau bão, người dân cần theo dõi thông tin cập nhật tình hình từ chính quyền địa phương và chỉ quay về nhà sau khi chính quyền đã tuyên bố khu vực đó an toàn. Người dân tiếp tục theo dõi tình hình để nắm rõ các mối đe dọa hoặc thay đổi về điều kiện thời tiết.

Người dân dọn dẹp nhà cửa an toàn bằng cách kiểm tra lại nhà ở, các thiết bị trong nhà đặc biệt thiết bị điện trước khi sử dụng. Đeo găng tay và ủng, khi dọn dẹp mảnh vỡ. Cẩn thận với các vật sắc nhọn, dây điện trần và các mối nguy hiểm khác...

Sau cơn bão, các nguồn thực phẩm và nước uống có thể bị ô nhiễm, người dân nên vứt bỏ các loại thực phẩm nếu không được bảo quản đủ lạnh. Nếu lo ngại về chất lượng nước, hãy đun sôi trong ít nhất ba phút trước khi uống hoặc nấu ăn; bảo quản và đậy kín thực phẩm và nước uống được để tránh ô nhiễm thêm.

Ngoài ra, người dân cần giữ gìn vệ sinh sau bão để tránh mắc bệnh, phối hợp với chính quyền địa phương trong khắc phục hậu quả bão lũ và khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống.

Mây đen, không khí lạnh và gió mạnh thường là dấu hiệu của dông lốc

Dông lốc và sét là những hình thái thời tiết nguy hiểm xảy ra trước, trong bão, mưa. Do vậy, người dân cần có các hiểu biết cũng như kỹ năng phòng tránh dông, lốc.

Theo đó, người dân cần thường xuyên theo dõi thông tin dự báo thời tiết, lưu ý khi có dấu hiệu cơn dông như mây đen, không khí lạnh và gió mạnh thì tìm nơi trú ẩn hoặc ở trong nhà không nên ra ngoài đường.

Khi ở trong nhà hay các nơi khác như lớp học thì cần đóng chặt và cài cửa ra vào và cửa sổ, núp dưới các vật nặng như gầm bàn, gầm gường, đề phòng lốc xoáy.

Khi có dông lốc, người dân nên trú ẩn vào những nơi chắc chắn, không trú ẩn ở những nơi như nhà để xe, thư viện xanh; hạn chế sử dụng điện thoại trong khi có dông, sét trừ trường hợp rất cần thiết; tránh các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước, vòi nước vì đó là các vật dễ bị sét đánh lan truyền; ngắt các thiết bị điện để tránh bị điện giật, hỏa hoạn; tắt cắt tạm thời các thiết bị điện; không đứng gần hoặc thò đầu ra ngoài cửa sổ, cửa chính và không được ở trên nóc nhà hoặc cây cối.

Trong trường hợp đi ngoài trời thấy trời nổi dông gió thì cần tìm ngay nơi tránh trú an toàn. Không chạy cùng hướng với đường đi của cơn dông lốc, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, trạm biến áp, cột điện đường dây điện,… bởi chúng là những thứ thu hút sét. Trong trường hợp không thể tìm nơi trú ẩn, đề phòng tránh sét nên tìm chỗ khô ráo, có vị trí càng thấp càng tốt.

Ngoài ra, khi gặp dông lốc, kèm sét, người dân cần thực hiện việc đưa 2 tay bịt tai để tránh ảnh hưởng đến thính giác. Hai bàn chụm vào nhau và nhón chân lên để giảm tiếp xúc với mặt đất và không nằm sát xuống đất....